navarra.es
Castellano | Euskara | Français | English
Ezagutzera eman
21/2005 Foru Agindua, otsailaren 7koa, Nekazaritza, Abeltzaintza eta Elikadura kontseilariak emana; haren bidez kudeaketarako legezko betekizunak eta nekazaritzarako zein ingurumenerako baldintza egokiak ezartzen dira, nekazaritzako politika ...
21/2005 FORU AGINDUA, otsailaren 7koa, Nekazaritza, Abeltzaintza eta Elikadura kontseilariak emana; haren bidez kudeaketarako legezko betekizunak eta nekazaritzarako zein ingurumenerako baldintza egokiak ezartzen dira, nekazaritzako politika komunaren esparruan zuzeneko laguntzak jasotzen dituzten nekazariek bete ditzaten
(Testu bateratua. Jatorrizkoa 2005eko 23. NAOn argitaratua, otsailaren 23an. Aldaketak: 59/2005 Foru Agindua, apirilaren 4koa; 136/2005 Foru Agindua, abuztuaren 9koa)
Atarikoa
Europako Kontseiluak 2003ko irailaren 29an emandako 1782/2003 Erregelamenduan xedapen komun batzuk ezarri dira, nekazaritzako politika komunaren esparruan ematen diren zuzeneko laguntzen araubideei aplikatu beharrekoak. Erregelamendu horrek 3. artikuluan dioenez, nahitaez bete behar dira III. eranskinean kudeaketarako ezarritako legezko betekizunak, bai eta 5. artikuluaren itzalpean estatu kideek zuzeneko laguntzak jasotzen dituzten nekazariei ezartzen dizkieten nekazaritzarako eta ingurumenerako baldintza egokiak ere. Artikulu berak dio agintari eskudunek nekazariei zerrenda batean eman behar dizkietela kudeaketarako legezko betekizunak eta nekazaritzarako zein ingurumenerako baldintza egokiak.
Europako Batzordeak 2004ko apirilaren 21ean emandako 796/2004 Erregelamenduak, Europako Kontseiluaren 1782/2003 Erregelamenduan aurreikusitako baldintzak, moduluak eta kudeaketa zein kontrolerako sistema integratua aplikatzeko xedapenak ematen dituenak, oinarriak ezartzen ditu kudeaketarako legezko betekizunak eta nekazaritzarako zein ingurumenerako baldintza egokiak betetzen ez dituztenei zuzeneko laguntzak murrizteko edo ez emateko.
2004ko abenduaren 23ko 2354/2004 Errege Dekretuak, nekazaritzako politika komunaren esparruan ematen diren zuzeneko laguntzen inguruko baldintzen aplikazioari buruzkoak, 4. artikuluan zehazten du zein diren nekazaritzarako eta ingurumenerako baldintza egoki horiek, Europar Batasuneko erregelamenduan aipatutako zuzeneko laguntzak nekazaritzako politika komunaren esparruan jasotzen dituzten ekoizleek bete behar dituztenak. Errege Dekretu horrek gutxieneko eskakizunak ezartzen ditu lurralde nazional osorako. Hala ere, oinarrizko araua denez, nahiko malgua da eta tokian tokiko egoeraren araberako moldapenak egiteko bidea ematen du.
Urtarrilaren 17ko 10/2005 Foru Dekretuak, nekazaritzako politika komunaren esparruan ematen diren zuzeneko laguntzen inguruko baldintzak kontrolatzeko eskumenak banatzen dituenak, 2. artikuluan dioenez, Nekazaritza, Abeltzaintza eta Elikadura Departamentua izanen da nekazariei kudeaketarako legezko betekizunen eta nekazaritzarako eta ingurumenerako baldintza egokien zerrenda emanen dien agintaritza, Europako Kontseiluaren 1782/2003 Erregelamenduaren 3. artikuluan ezarritakoarekin bat, eta halaber urte bakoitzerako betekizunak ezarriko dituena Departamentuko buruaren foru aginduen bitartez.
Nafarroako Foru Komunitateko Gobernua eta Administrazioa arautzen dituen apirilaren 11ko 23/1983 Foru Legearen 36.2. artikuluak ematen dizkidan ahalmenak erabiliz, agindu dut:
1. artikulua. Xedea eta aplikazio eremua.
Foru Agindu honen xedea da kudeaketarako legezko betekizunak eta nekazaritzarako zein ingurumenerako baldintza egokiak zehaztea Nafarroako Foru Komunitatean, zuzeneko laguntzak jasotzen dituzten nekazariek bete ditzaten, Europako Kontseiluak 2003ko irailaren 29an emandako 1782/2003 Erregelamenduan xedatutakoari jarraikiz, izan ere Erregelamendu horretan xedapen komunak ezartzen baitira nekazaritzako politika komunaren esparruan ematen diren zuzeneko laguntzen araubideei aplikatzeko.
Foru Agindu hau Nafarroako Foru Komunitatean ustiategia edo ustiategiaren zati bat duten nekazariei aplikatuko zaie, 2005. urtean eskabidea aurkezturik zuzeneko laguntza jasotzen badute Europako Kontseiluaren 1782/2003 Erregelamenduaren I. eranskinean zehazten diren araubideetan.
2. artikulua. Kudeaketarako legezko betekizunak eta nekazaritzarako zein ingurumenerako baldintza egokiak.
Lehenbiziko artikuluan aipatutako nekazariek, Nafarroako Foru Komunitateetan ustiatzen dituzten lurretan, foru agindu honen eranskineko zerrendan dauden baldintzak bete beharko dituzte ondotik zehazten diren esparruetan:
-Nekazaritzarako eta ingurumenerako baldintza egokiak:
1. esparrua: lurraren babesa.
2. esparrua: habitaten mantentze eta babes maila.
-Kudeaketarako legezko betekizunak:
3. esparrua: ingurumena.
4. esparrua: osasun publikoa eta abereen osasuna.
3. artikulua. Murrizketak aplikatzea.
Ezarritako baldintzak betetzen ez badira, Europako Batzordearen 796/2004 Erregelamenduaren 66, 67, 68 eta 71. artikuluetan aurreikusitako moduan laguntzak murrizteko, kontuan hartuko da kasuan kasuko baldintzaren aplikazio eremua, foru agindu honen eranskinean ezarritakoaren arabera, bai eta ez-betetzeen larritasuna, eragina, iraupena eta errepikapena ere.
Xedapen Gehigarri Bakarra. Araubide juridikoa.
Foru Agindu honek arautzen ez duen orotan, 2004ko abenduaren 23ko 2352/2004 Errege Dekretuan xedatutakoari jarraikiko zaio.
Xedapen Indargabetzaile Bakarra. Arauak indargabetzea.
Indarrik gabe geldituko da 2003ko otsailaren 5eko Foru Agindua, Nekazaritza, Abeltzaintza eta Elikadura kontseilariak emana, nekazaritzako politika komunaren alorrean laguntza zuzenak jasotzeko behar diren nekazaritzako ingurumenarekiko betebeharrak ezartzen dituena.
Azken Xedapen Bakarra. Indarra hartzea.
Foru Agindu honek Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratu eta biharamunean hartuko du indarra.
ERANSKINA. Kudeaketarako legezko betekizunen eta nekazaritzarako zein ingurumenerako baldintza egokien zerrenda
1. ESPARRUA
Lurraren babesa
1. betekizuna: lur-lantzea malda handiko lurzatietan.
Hektarea batetik gorako azalera duten laborantzako lurzatietan, forma konplexua ez badute (angelu biziak, lurra lantzeko biraketa-erradio laburrak edo aldakorrak), lurra maldaren norabidean ezin izanen da baino sakonago landu honako kasu hauetan:
-Belarkien laborantza, batez beste % 10etik gorako malda duten lurzatietan.
-Mahatsondoaren, olibondoaren eta fruitu lehorren laborantza, batez beste % 15eko malda edo handiagoa duten lurzatietan, salbu eta mailak edo lur-zerrendak daudenean edo lursail osoa landaretzaz estalirik dagoenean.
2. betekizuna: lurra lantzea uzta bildu ondoren.
-Neguko belarkiak (zerealak, proteaginosoak, aletarako lekadunak eta abar) ereiteko diren lurzatietan, lurra ezin izanen da baino sakonago landu uzta-bilketaren egunetik hasi eta irailaren 1era arte, toki hauetan salbu:
-Ureztatzeko lurzatietan, kanpaina berean bigarren aldiz erein behar direnean.
-Lurra abuztuaren 10etik hasita lantzen ahalko da udalerri batzuetan, 2005/2006 kanpainarako zenbait laguntza-erregimen komunitariori buruzko 2353/2004 Errege Dekretuaren I. eranskinean lehorreko hektarea bakoitzeko batez beste 4,4, 4,1 edo 3,7 tonako errendimendua esleitu zaien horietan.
3. betekizuna: olibondoak eta fruitu lehorren arbolak erauztea.
Nekazaritza, Abeltzaintza eta Elikadura Departamentuak baimena eman ezean, ezin izanen da olibondorik ez fruitu lehorren arbolarik erauzi batez beste %15etik gorako malda duten lurzatietan, eta olibondoak ezin izanen dira erauzi 0,5 hektareatik gorako azalera duten lurzatietan ere. Baimena emanen da baldin eta arbolak erauzi ondoren egitekoa den laborantza edo aprobetxamendua arbolak bezain eraginkorra bada, gutxienez ere, lurra higaduratik babesteko. Baimena eskatzen denean argi adierazi behar da zein lurzatitan erauzi nahi diren arbolak eta memoria aurkeztu behar da erauzketaren zioak azaltzeko eta lurzatian gero zein laborantza edo aprobetxamendu mota eginen den azaltzeko.
4. betekizuna: arbola sailetako landare-estaldura.
Batez besteko malda % 15etik gorakoa eta azalera 0,5 hektareatik gorakoa duten olibadietan, herbizida emanda arbolapeko lurra biluzik uzten bada ere, landare-estaldura mantendu egin beharko da malda handieneko lerroa zeharkatzen duten kaleetan.
5. betekizuna: Mantentze lanak lugorrietan eta kendu beharreko lurretan.
Kendu beharreko lurrak eta lugorriak laborantzarako egoera egokian mantenduko dira. Behar ez diren espezieen sarrera eragotziko da metodo hauetako edozein erabiliz:
-Ohiko laborantzako praktikak.
-Gutxieneko lur-lantzea.
-Landare-estaldura egokia mantentzea, edo
-Baimenduta dauden herbizidak erabiltzea, arrisku txikikoak eta hondar-eraginik gabeak.
Gainera, lugorriak abereak larratuz mantentzen ahalko dira.
Elkarren segidako bi kanpainatan edo gehiagotan lugorria edo lur-kentzea izan duten lurzatietan, bigarren urtetik hasita mantentze lanak egin beharko dira urtean behin, gutxienez.
Mantentze lan horiek ohiko laborantzako praktikak badira, ezin izanen dira egin apirilaren 1etik ekainaren 30era bitartean, salbu eta hurrengo kanpainako ereintza prestatzeko lanak direnean.
6. betekizuna: mantentze lanak laborantzarako erabiltzen ez diren lur goldagarrietan.
SIG-PAC sisteman lur goldagarritzat sailkatu diren lurzatiak, ereiteko, abereak larratzeko, ohiko lugorrirako edo lurrak kentzeko ez direnean, laborantzarako egoera egokian mantendu beharko dira. Behar ez diren espezieen sarrera eragotziko da ondoko metodo hauetako edozein erabiliz:
-Ohiko laborantzako praktikak.
-Gutxieneko lur-lantzea.
-Landare-estaldura egokia mantentzea, edo
-Belar txarrak eta zuhaixka zein zuhaitz inbaditzaileak kentzeko lanak.
Elkarren segidako kanpaina batzuetan erein gabe eta abererik larratu gabe edukitzen diren lurzatietan mantentze lanak egin beharko dira, gutxienez ere lau urtean behin IV eta VII. nekazaritza eskualdeetan eta bi urtean behin gainerako eskualdeetan.
Mantentze lan horiek ohiko laborantzako praktikak badira, ezin izanen dira egin apirilaren 1etik ekainaren 30era bitartean.
7. betekizuna: mantentze lanak terrazetan.
Lurrari eusteko terrazak egoera onean mantenduko dira, ura drainatzeko gai direla. Ezpondak eta kabailoiak ere zaindu eginen dira lurra lerratu eta erori ez dadin eta, bereziki, lubakirik sortu ez dadin, eta behar denean konponketak eginen dira eta behar diren neurriak hartuko.
8. betekizuna: galondoak erretzea.
Galondoak ezin izanen dira erre salbu eta Ingurumen, Lurraldearen Antolamendu eta Etxebizitza Departamentuak erreketarako baimena ematen duenean suteei aurrea hartzeko neurri gisa, edo landareen osasuna zaintzeko, edo Ingurumen, Lurraldearen Antolamendu eta Etxebizitza kontseilariaren 1526/2003 Foru Aginduan ezarritako nekazaritzako ingurumen-neurrietako B kontratuari atxikitako lurzatietan lastoa deuseztatzeko. Galondoak erretzeko baimenaren xedea landareen osasuna zaintzea denean, aurretik Nekazaritza, Abeltzaintza eta Elikadura Departamentuaren adostasun txostena beharko da.
9. betekizuna: uztondoak eta inausketetako hondarrak erretzea.
Belarkiak bildu ondoren eta zurezko laboreak inausi ondoren gelditzen diren hondarrak txikitu eta lurrean zabaltzea edo bestela konposta egiteko erabiltzea gomendatzen da. Hondarrak erretzekotan, indarra duen ingurumen arloko araudiaz gainera honako arauak bete beharko dira:
-Aipatu hondarrak besterik ezin izanen da erre. Inoiz ez dira erreko ezpondak, etzeak, errekak, muinoak, arekak, heskaiak, zuhaitz lerroak eta zuhaiztiak.
-Landareen hondarrak erre aurretik pilatu eginen dira metak edo lerroak eginez, sua zabaltzeko arriskurik ez dagoen tokietan. Suak erabat itzali arte zainduko dira.
10. betekizuna: lur urasetuak edo istilduak lantzea.
Urez aserik edo istildurik dauden lurrak -arroz soroak izan ezik-, edo elurtuta daudenak ez dira landuko eta ez da haietan ibilgailurik sartuko. Ondotik aipatzen diren lanak eurialdietan egiten ahalko dira hala suertatuz gero, baldin eta lurzatian baino sakonagoko gurpil arrastoak dituen azaleraren portzentajeak ondoko muga hauek gainditzen ez baditu:
-Uzta biltzea: % 25.
-Azaleko ongarritzea: % 10.
-Tratamendu fitosanitarioak: % 10.
-Aziendarentzako bazkaren maneiua eta hornidura: % 10.
2. ESPARRUA
Habitaten mantentze eta babes maila
11. betekizuna: larre iraunkorrak luberritzea edo erretzea.
Larre iraunkorrak ezin izanen dira erre ez luberritu, landaretza berritzeko lanetarako izan ezik. Helburu horrekin erretzekotan, Ingurumen, Lurraldearen Antolamendu eta Etxebizitza Departamentuak baimena eman ondotik eta haren kontrolaren pean eginen da, ingurumenaren arloan indarra duen araudiari jarraituz. Betiere zuhaitzak mantendu beharko dira.
12. betekizuna: larre iraunkorrak mantentzea.
Larre iraunkorrak egoera egokian mantenduko dira, degradatu gabe eta sasiz bete gabe. Horretarako, abere kopuru egokia larratuko da edo mantentze lan mekanikoak eginen dira, edo bi gauza horiek batera eginen dira.
13. betekizuna: laborantzako lurzatietan landare inbaditzaileak kentzea.
Laborantzako lurzatietan ondoko espezie hauen sarrera galarazi behar da: panpa-lezka (Cortaderia selloana), ailantoa (Ailanthus altissima), Daviden buddleia (Budleja davidii) eta Japoniako zentinodia. Jada sartuta badaude, espezie horietako landareak kendu egin behar dira.
14. betekizuna: istildutako edo elurrez estalitako lurretan lohiak eta ongarriak zabaltzea.
Putzuz beteta edo elurrez estalita dauden lurretan ezin izanen da hondoko ongarririk, araztegiko lohirik, konpostik, mindarik ez simaurrik zabaldu. Debeku horretatik salbuetsirik daude arroz soroen ongarriketa eta elurrez estalita dauden lurren azaleko ongarriketa.
15. betekizuna: ur lasterren edo geldien kutsadura.
_Ur lasterretan eta ur geldietan ezin izanen da produktu fitosanitariorik, ongarririk, araztegiko lohirik, konpostik, mindarik ez simaurrik bota, ezta ongarritze horietarako erabilitako makinak garbitu ere.
_Minda ezin izanen da lur gainean zabaldu % 20tik gorako malda duten lurzatietan eta ur laster naturaletatik baino gutxiagora. Hala ere, ustiategiak, eskualdeko orografiagatik, malda apalagoko lurzatietan azalera nahikoan antolatzerik ez badago, % 20tik gorako malda duten lurzatietan minda lur azalean banatzen ahalko da, baldin eta azaleko isurketek sortzen duten urak kutsatzeko arriskua gutxitzeko neurri egokiak hartzen badira. Bereziki:
_Ezin izanen da aplikatu ez lurzoru soilduetan ez eta egun euritsuetan ere.
_Aplikazioan banaketa uniformea bermatzeko sistemak erabiliko dira. Ez da inola ere upelaren ahotik libreki botako.
_Hektarea eta urte bakoitzeko, gehienez, nitrogeno botako dira.
_Abereentzako askak ur laster naturaletatik eta hezeguneetatik baino gehiagora egonen dira ur-ertzetako landareak badaude, eta baino gehiagora halako landarerik ez badago.
16. betekizuna: nekazaritzako jardueraren hondakinak deuseztatzea.
Nekazaritza eta abeltzaintzako jardueran sortzen diren hondakinak (hala nola plastikoak, ontziak, enbalajeak, makinen hondarrak, olioak eta labaingarriak, eta produktu fitosanitario nahiz zoosanitarioen hondakinak) indarra duen arautegiari jarraikiz bildu eta deuseztatu behar dira.
17. betekizuna: gorotza eta minda bildu eta kudeatzea.
Abeltzaintzako ustiategietan, ukuilu iraunkorra edo erdi-iraunkorra badago, tankeak edo hobiak, simaurtegiak eta putzuak erabili beharko dira gorotza eta minda biltzeko, Nafarroako Foru Komunitateko aziendategien ingurumen-baldintza teknikoei buruzko 148/2003 Foru Dekretuan eta hura garatzeko arauetan ezarritakoari jarraikiz.
3. ESPARRUA
Legezko betekizunak. Ingurumena
18. betekizuna: ingurumen-baimena.
Ingurumenarekiko bateragarritasunaren txostena beharko da ondoko jarduketa hauek egiteko:
1.-Drainadurak eta aldaketak idoietan, toki istiltsuetan, zohikaztegietan eta hezeguneetan, oro har.
2.-Drainadurak, ubidearen zuzenketa iraunkorrak eta beste edozein obra, ubideetan, iturrietan, iturburuetan, toki istiltsuetan, putzuetan eta gainerako urguneetan.
3.-Zelaitzeak edo lur mugimenduak, salbu eta arroz soroetan presak, euri-bideak, erretenak eta maila edo zelaiguneak egitea.
4.-Erreka, aintzira, urtegi eta gainerako hezeguneetan dauden landare naturalak kendu edo hondatzea.
5.-Eraikuntza-elementu kulturalak eta zuhaitz lepatuak edo zaharrak, interes ekologikoa nahiz kulturala dutenak edota basa landare eta animalien babesleku izan daitezkeenak kentzea.
6.-Arriskupeko espezieetako landareak dauden tokietan edozein obra egitea.
7.-Sasien garbiketak edo mozketak egitea; batez ere, ezpondetan, etzeetan, zuhaitz-edo zuhaixka-hesietan, zuhaiztietan eta zuhaitz lerroetan eragina badute.
8.-Belarkien laborantzatik zurezkoen laborantzara aldatzea edo alderantziz, eta oihan lurzoruaren erabilera aldatzea, baita larreak sortu edo hobetzea ere.
9.-Ureztatze sistemak modernizatzea eta lehorreko alorrak ureztalur bihurtzea.
10.-Aurreko 5 urteetan landu gabe egon diren eremuak luberritzea edota laborantzarako ustiatzea.
11.-Abeltzaintzako azpiegiturak eraiki edo hobetzea abeltzaintzako ustiategietan, barneko zaharberrikuntzak salbu.
12.-Lurrak oihantzea.
13.-Bide eta pistak egitea edo haietan aldaketak egitea.
14.-Idoi berriak egitea.
15.-Lurra, eskonbroak eta antzekoak botatzea.
16.-Basa animaliei bidea oztopatzen dieten itxiturak eta 1.000 metrotik gorako luzera dutenak jartzea.
17.-Hari elektrikoak jartzea.
19. betekizuna: ingurumenari buruzko arauak betetzea.
Ingurumenaren arloko araudiaren kontra ondoko arau-hauste hauek egiteagatik nekazaritzako jardueran sekula zehapenik jaso gabea izatea:
-Baliabide naturalak antolatu eta kudeatzeko arauak eta agiriak, basa landare eta animalien eta haien habitaten kontserbaziorako onetsi direnak, aintzat ez hartzea norberaren ustiategian.
-Basoaren birsorkuntza naturalerako edo basoberritze artifizialerako diren alderdietan azienda larratzea, eta zuhaitzak edo zuhaixkak dituzten mendietan ahuntz-azienda larratzea.
-Ingurumenaren gaineko eraginaren deklarazioetan, eraginaren azterlanetan eta Ingurumen Zuzendaritza Nagusiak baldintzapean ematen dituen beste baimen batzuetan ezarritako baldintzak ez betetzea.
-Edozein basa hegazti nahita hil, zauritu, harrapatu edo atxikitzea. Hemendik at gelditzen dira ehizaren arloko arauei loturik dauden ekintzak eta espezieak eta izurri deklaratutako espezieak.
-Txoriak erabiltzen edo egiten ari diren habiak desegin edo hartzea; txitaldian dauden hegaztiak izutzea eta haien arrautzak apurtu, hartu edo atxikitzea.
-Hegaztiak harrapatu edo akabatzeko metodo masiboak eta ez hautakorrak erabiltzea: tranpak, lakioak, sokak, hegaztiak hil, lozorrotu edo izutzeko aparatu elektrikoak, pozoiak edo substantzia pozoidun edo sorgorgarriak, baleztak, arma automatikoak edo erdiautomatikoak, argiztapen artifiziala, apeuak edo propultsio mekanikoko ibilgailuak erabiltzea hegaztiak harrapatzeko.
-Basa animaliak hil edo harrapatzeko zenbait baliabide erabiltzea: itsutu edo mutilatutako animalia biziak, amu gisa; grabagailuak, animaliak lozorrotu edo hil ditzaketen aparatu elektriko edo elektronikoak, argi artifizialak, ispilu edo tresna itsugarriak, jomugak argiztatzeko tresnak, gaueko ehizarako tresnak, lehergaiak, sare eta tranpa ez hautakorrak, baleztak, pozoiak edo jaki pozoidunak edo anestesiadunak, gasa, kea, bi munizio sorta baino gehiago sartzeko errekamara duten arma automatikoak edo erdiautomatikoak, hegazkinak eta ibilgailu motordunak.
20. betekizuna: estepako hegaztientzat garrantzia duten eremuak mantentzea.
Estepako hegaztientzat garrantzia duten eremuetan ez da landaketa gehiago eginen arbolak edo mahatsondoak besatara jarrita, Ingurumen Departamentuak berariaz baimena eman ezean.
21. betekizuna: hazi blindatuen erabilera.
Hazi blindatuak lurperatu egin behar dira ereintzaren ondotik. Debekaturik dago alorretan erabili ez direnak lur gainean uztea.
22. betekizuna: hegazti harraparien eta estepakoen babesa.
Laborantzako lurretan hegazti harraparien eta estepako hegaztien arrautza-multzoak edo txitak aurkitzen badira agintari eskudunari jakinarazi behar zaio, bereziki espezie hauetakoak direnean: mirotz urdina, zingira-mirotza, mirotz zuria, basoilo handia eta basoilo txikia.
Ingurumen, Lurraldearen Antolamendu eta Etxebizitza Departamentuak arrautzak eta txitak babesteko gomendioak emanen dizkio titularrari eta kalte-ordaina ezarriko dio, hala badagokio.
23. betekizuna: lurpeko uraren kutsaduraren aurkako babesa.
Debekaturik dago ardien bainurako erabilitako likidoa eta pestiziden hondakinak garbitzeko erabilitakoa lurrera isurtzea. Hondakin horiek kudeatzaile baimendunen bidez kudeatu behar dira.
24. betekizuna: araztegiko lohiak nekazaritzan erabiltzeko arauak.
Araztegiko lohiak nekazaritzan erabiltzeko Europako Kontseiluaren 86/278 Zuzentarauan xedatutakoari jarraituko zaio. Lohiak zabaldu ondoren, ezarritako epeak errespetatu beharko dira, bereziki, entsaladatarako barazkiak, berdurak, bazka edo silorako pentsua, frutak eta ortuariak ekoizten direnean.
25. betekizuna: ustiategiko ohar-liburua, nekazaritza eta abeltzaintzako nitratoez ura kutsa daitekeen eremuetan.
2005eko irailaren 1etik aurrera, aipatu kutsaduraren arriskua duten eremuetan nekazariek ustiategiko ohar-liburua edukiko dute eta bertan idatziko dute, ustiategiko lurzatiak banaka harturik, zenbateko azalera duten lurzatiko laborantza lurrek, zein labore mota dagoen eta aurretik zein egon den, zein egunetan botatzen diren ongarriak, zein ongarri motak diren, zenbat kilogramo botatzen den hektareako, eta, ongarri organikoa bada, nondik atera den.
Ekoizpen integratuko lurzatiak arau horretatik salbuetsiko dira, betiere Nafarroako ekoizpen integraturako ustiapen-liburuan sartuta badaude.
Ongarri organikoen bidez (simaurra, minda, lohiak...) urtean lurrari gehienez ere nitrogeno ematen ahalko zaizkio hektarea bakoitzeko.
Nitrogenodun ongarri mineralen gehieneko kantitatea, labore motaren arabera, taulan zehazten dena izanen da:
GEHIENEKO
LABOREAK KANTITATEA ONGARRIA EMATEKO MODUA
(UF/HA)
Gari biguna artoaren ondoren 200 Ereintzan, gehieneko kantitatearen % 30 baino gutxiago.
Gari biguna barazkien ondoren 160
Gari gogorra 210
Garagarra 180
Artoa artoaren ondoren 250
Artoa barazkien ondoren 300 Ereintzan, gehieneko kantitatearen % 30 baino gutxiago.
Aldi baterako belardiak 200 Ereintzan, gehieneko kantitatearen % 30 baino gutxiago.
Ekilorea 100
Arroza 180 Azaleko ongarriketan % 50 baino gutxiago.
Alpapa 50 Dena hazkunde garaian.
Orburua, produkzioan 220 Landaketan, gehieneko kantitatearen % 40 baino gutxiago.
Kruziferoak 220
Industriarako tomatea 200
Piperra 130
Zerba 200
Kardua 200
Zainzuria, produkzioan 200 Kabailoiak prestatzean eta hazkunde garaian.
Beste barazki batzuk 170 Landaketan, gehieneko kantitatearen % 40 baino gutxiago.
Fruta hezurdunak eta pipitadunak 140 Otsailetik hazkunde garaia amaitu arte.
Ureztalurreko olibondoak 80 Otsailetik hazkunde garaia amaitu arte.
Ureztalurreko almendrondoak 80 Otsailetik hazkunde garaia amaitu arte.
Ureztalurreko mahastiak 80 Urtarriletik ekainera.
26. betekizuna: lurrari nitrogenoa ematen dioten ongarriak erabiltzeko debekualdiak, nekazaritza eta abeltzaintzako nitratoez ura kutsa daitekeen eremuetan.
Nekazaritza eta abeltzaintzako nitratoez ura kutsa daitekeen eremuetan, lurrari nitrogenoa ematen dioten ongarriak erabiltzea debekaturik egonen da garai batzuetan, labore eta ongarri motaren arabera, ondoko taulan ageri den moduan.
DEBEKUALDIAK
LABOREAK
ONGARRI ORGANIKOAK ONGARRI MINERALAK
Landu gabeko lurrak Beti debekaturik. Beti debekaturik.
Neguko zerealak Abend. 1etik urtarril. 15era. Ekain. 1etik abuzt. 31ra.
Udako zerealak Irailaren 1etik abend. 31ra. Abuz 15etik lab. amaitu arte.
Barazkiak Ez da bidezkoa. Ez dago debekualdirik.
Frutarbolak Azar. 1etik otsail. 15era. Urriaren 1etik urtarril. 31ra.
Bi laboreren artean Erein edo landatu aurreko. Erein edo landatu aurreko.
bi hilabeteak. hilabetea.
27. betekizuna: abeltzaintzako instalazioak, nekazaritza eta abeltzaintzako nitratoez ura kutsa daitekeen eremuetan.
Kutsadura horren arriskua duten eremuetan, abeltzaintzako instalazioek betekizun tekniko batzuk eta hondakinak kudeatzeko baldintza batzuk bete behar dituzte. Hona hemen:
-Kanpoaldeko itxaronguneetako eta ariketa-eremuetako lurra iragazkaitza izanen da eta jariakinak isurtzeko behar adinako malda izanen du.
-Garbiketako urak bere ubide estankoak izanen ditu, eta beste jariakinak biltzen diren tokietan jasoko da.
-Gorozki solidoak biltzeko instalazioek eta simaurtegiek gainazal estankoa beharko dute azpian, eta beheko puntua, non jarioko likidoak bilduko baitira, handik ur zikinen biltegietara eramateko.
-Ur zikinen biltegiak estankoak izanen dira, eta 35 metrora, gutxienez, egonen dira ubide eta ur hodietatik.
-Euri urak ingurune naturalera isuriko dira eta ez dira ur zikinekin nahasiko.
Ura nitratoez kutsatzeko arriskua dagoen eremuetan, edukiera handiko abeltzaintzako instalazioek (148/2003 Foru Dekretuan hala definitutakoek) 2005eko uztailaren 31tik aurrera simaurtegiak edo biltegiak izan beharko dituzte lau hilabeteko jarduerak sortzen dituen hondakinak biltzeko adinakoak, gutxienez ere. Dena dela, kopuru horrek ez du abere hondakinen kudeaketa arautuko duen foru araudian ezarritakoa baino handiagoa izan beharko (bi hilabeteko jarduerak sortutakoa), aldi horretako pilatzeko gaitasun errealetik gorako gorotzari ingurumenean kalterik ez egiteko tratamendua egiten zaiola frogatuz gero, edo, lagapen kontratu baten bidez, gorotza eremu kutsaberatik kanpora eramaten bada ongarri organiko gisa erabiltzeko, edo tratatzeko nahiz aberasteko, betiere ingurumenean ondoriorik sortu gabe.
28. betekizuna: ongarria ur-laster naturalen eta urez hornitzeko guneen inguruan zabaltzea, nekazaritza eta abeltzaintzako nitratoez ura kutsa daitekeen eremuetan.
Ongarria zabaltzean gutxieneko distantzia hauek errespetatu behar dira:
-Nitrogenodun ongarri mineralak:
, ur-laster naturalen ertzetatik.
, edateko uraren hornidurarako putzu, iturri edo zuloetatik.
-Ongarri organikoak:
, ur-laster naturalen ertzetatik eta edateko uraren hodi edo biltegietatik.
, edateko uraren hornidurarako putzu eta iturburuetatik (, simaur likidoa edo minda zabaltzen bada).
29. betekizuna: minda zabaltzea nekazaritzako eta abeltzaintzako nitratoez ura kutsa daitekeen eremuetan.
Debekatua dago minda zuzenean lurrera botatzea upelaren ahotik, banatzeko gailurik gabe; hau da, abaniko edo mahukarik gabe.
30. betekizuna: landare espezieen babesa.
Ez da honako espezie hauen populazioetan aldaketak eragin ditzakeen jarduketarik eginen: Narcissus asturiensis (asturiensis subsp. eta jacetanus subsp.), Narcissus nobilis, Soldanella villosa, Trichomanes speciosum, Narcissus triandrus (pallidus subsp. eta triandrus subsp.) eta Spiranthes aestivalis. Bereziki, ondoko jarduketak ezin izanen dira egin ingurumenarekiko bateragarritasunaren txostena eduki ezean: luberritzeak, kareztatzeak, ongarritzeak (larratzen diren abereen bidezkoak izan ezik), drainadurak, azpiegituren instalazioak eta landaketak.
4. ESPARRUA
Legezko betekizunak. Osasun publikoa eta abereen osasuna
31. betekizuna: abereen identifikazioa.
Eginbehar hauek bete beharko dira:
-Abereak behar bezala identifikatu.
-Jaiotzak, heriotzak eta lekualdaketak behar den epean jakinaraztea.
-Ustiategiko ohar-liburua eguneraturik edukitzea.
