Nafarroako Gobernuak aste honetan jaso du 2018an Geoconsult enpresari esleitutako Esako urtegiko eskuineko hegalaren egonkortasun eta segurtasunaren ebaluazioa. Ondorioetan jasotzen du mendi-hegala oreka hertsian dagoela, hilean bi milimetro baino gutxiagoko joan-etorri abiadurarekin.

Halaber, bertan esaten da arau sismoerresistentearen inguruko 2012ko azterketa aplikatuta, lortuko liratekeen joan-etorriek ez luketela presaren bideragarritasuna baldintzatuko.

Horrez gain, Ebroko Konfederazio Hidrografikoa Hobetzeko Jarduera Proiektuan (oraindik idazte-fasean) oro har "baliozko" irtenbideak ematen direla esaten da, baina era guztietako egoeretan segurtasun-marjina areagotzeko neurri gehigarriak beharrezkoak direla. Zehazki, neurri gehigarriak proposatzen dira mendi-hegalaren barrualdean hobeto drainatzeko, goiko zona egonkortzeko eta labainketaren hondar-mugimenduak gutxiagotzeko.

Bestalde, azterketan egokitzat jotzen da mendi-hegalaren ezagutza sakontzea, lursailaren parametro bereizgarriak zehaztu eta lur azpiko uraren eragina mugatzearren.

Era berean, mendi-hegalaren segimendua egiteko lehendik dauden mekanismoak gehitzea gomendatzen da, modu automatikoan eta etengabe egin daitezen, aurreikuspena, segurtasuna eta erantzuteko gaitasuna indartze aldera.

Azterketaren ondorioen aurkezpena

Txostena ezagutu ondoren, Nafarroako Gobernuak ondorio nagusiak aurkeztu dizkie presatik hurbilen dauden herrietako alkate eta udal-ordezkariei: Esa, Ledea, Xabier, Zangoza, Galipentzu eta Kaseda. Orobat, azterketaren ildo orokorren berri emango dute gaur arratsaldean talde parlamentario ezberdinen aurrean. Topaketa horietan, Geoconsult enpresako teknikariek hartu dute parte udal-ordezkariek nahiz ordezkari parlamentarioek egindako galderei erantzuteko.

Etorkizuneko jarduerak

Esa handitzeko obrak Estatuaren eskumenekoak dira, baina, Javier Remirez lehendakariordearen arabera, “Nafarroako Gobernuaren lehentasuna da Esako urtegiaren eragin-eremuko herritarren segurtasuna bermatzea”. Hori dela-eta, Nafarroako Gobernuak Trantsizio Ekologikorako Ministerioari (MITECO) eta Ebroko Konfederazio Hidrografikoari (CHE) bidaliko die azterketa. Behin Estatuko Gobernu berria eratuta, bi erakundeekin bilera egin nahi da ezarri beharreko neurri gehigarriak aztertzearren.

Nafarroako Gobernuak, halaber, Bideen, Kanalen eta Portuen Ingeniari Eskolara bidaliko du azterketa.

Aurrekari administratiboak

Dokumentu hau Geoconsult España Ingenieros Consultores enpresak egin du Nafarroako Gobernuarekin “Esako Urtegiko Eskuin Hegaleko Segurtasunaren Egonkortasuna eta Ebaluazioa egiteko azterketarako” sinaturiko kontratuaren esparruan. Dokumentua idazteko, CIMNEk (International Centre for Numerical Methods in Engineering) ere esku hartu du.

Dokumentu hau egin aurretik, “Lehendik dagoen Dokumentazioaren Analisia” dokumentuan zegoen informazio osoa berrikusteko lan handia egin zen. Ondoren, berriz, “Egonkortasunaren azterketa” izenekoa burutu zen, Geoconsultek Nafarroako Gobernuarekin 2018an sinaturiko kontratuaren Funtsezko Baldintzen Plegua betetzen duena.

Beste data batzuk:

• 2015eko abenduaren 23ko Gobernu-akordioa: Departamentu arteko Lantalde Teknikoa sortzea: Barneko Zuzendaritza Nagusia, Ingurumeneko eta Lurraldearen Antolamendurako Zuzendaritza Nagusia eta Obra Publikoetako Zuzendaritza Nagusia.
• 2016ko ekainaren 21eko txostena, Departamentu arteko Lantalde Teknikoarena: urtegiaren eta eskuineko hegalaren segurtasun-egoerari buruzko zalantzak erakusten ditu, eta obrak gelditzea gomendatzen du, Esaren segurtasunaren inguruko txostena egiteko batzordea sortzen den bitartean.
• 2017ko irailaren 6ko Gobernu-akordioa: Departamentu arteko Lantalde Teknikoari eskatzea nazioarteko ospeko adituek Azterketa egiteko kontraturako plegua egiteko.
• 2018ko urriaren 9ko 776E/2018 Ebazpena: Azterketa GEOCONSULT enpresari esleitzea 222.337,51 euroren truke eta 7 hilabeteko eperako. Luzapenak 4 eta hilabete 1ekoak izango dira dokumentazioa entregatzeko atzerapenetarako: datu digitalak, 2014ko Azterketak eta hegala egonkortzeko proiektua. MITECOren lankidetza.

Jarduerari buruzko oinarrizko datuak eta historiala

Esako urtegiaren edukiera handitu nahi da egungo grabitate-presa hazita (gailur-kota: 490), lurren presa berri bat eginda, ibaian gorako ormigoizko pantailarekin (CFRD tipologia, gailur-kota: 520).

Presa eraikitzen 1928an hasi ziren.

Jarraian, presak eta hegalak jasandako historikoaren data gakoak agertzen dira:

1928 Egungo grabitate-presa eraikitzen hasi ziren.

1928-1933 Ezegonkortasunaren lehen seinaleak (Ingelesaren labainketa)

1960 Ingelesaren Labainketaren indarberritzea (bete eta hustu ondoren)

1964 Ingelesaren Labainketaren indarberritzea (bete eta hustu ondoren)

2000 Ormigoizko pantailako presa berriaren esleipena

2006 Mugimendu bertikalak presako ormigoizko blokeetan

2011 Auskultazioaren ezegonkortasunaren lehen aztarnak

2013 urtarrila-otsaila. Eurite handiak. Ezegonkortasuna areagotzea eta Larrialdiko Obrak egin beharra.

2013ko otsailean, euri-jasa handien ondoren, beste krisi bat gertatu zen, hegalean mugimendu biziak izateagatik. Hilean 100 mm-ko abiadurak lortuko dira. Beraz, larrialdiko obrak egin behar izan ziren hegalaren goiko aldean egonkortasuna galarazten zuen pisua kentzeko helburu nagusiarekin.