Nafarroako Gobernuak eta Espainiako Gobernuak izapideak hasi dituzte Beken eta Ikerketa, Garapen eta Berrikuntzaren (I+G+B) eskumenen kudeaketa Foru Erkidegoari transferitzeko, bai eta epe labur-ertainean Vasco-Aragonesa AP-68 autobidearen Nafarroako zatiaren titulartasuna eta hari lotutako funtzioak eta zerbitzuak Nafarroari eskualdatzeko ere. 

María Chivite Nafarroako Lehendakariak eta Ángel Víctor Torres Lurralde Politikako eta Memoria Demokratikoko ministroak bilera egin dute gaur Madrilen, eta bertan izan dira, halaber, Félix Taberna Foru Gobernuko lehen lehendakariordeak eta Lehendakaritzako eta Berdintasuneko kontseilariak kontseilaria eta Arcadi España Lurralde Politikako Estatu idazkaria.

Lurralde Politikako eta Memoria Demokratikoko ministroak aurreratu duenez, "dagoeneko Hezkuntza, Lanbide Heziketa eta Kirol Ministerioak, Zientzia eta Berrikuntza Ministerioak eta Garraioak eta Mugikortasun Jasangarria Ministerioak hasierako dokumentazioa dute Nafarroako Foru Erkidegoko transferentzia horiek aurreratzeko", eta prozesu hori "arautuen arabera egingo da, denbora formaletan, baina etenik gabe".

Angel Victor Torresek eta Maria Chivitek Estatuko eta Foru Aldundiko administrazioek duten lankidetza nabarmendu dute, eta ahalik eta akordio gehien lortzea ahalbidetuko duen lankidetza-giroan lanean jarraitzeko borondatea nabarmendu dute. Bi administrazioetako taldeek Nafarroarekiko Lankidetza Batzordea suspertzea erabaki dute, 25 urte baitzeramatzan deialdirik egin gabe. Ministroaren ustez, "hori da Espainiako Gobernuak autonomia erkidego guztiekin nahi duen harreman eredua, eta bide hori irekiko dugu Lurralde Politikako eta Memoria Demokratikoko Ministeriotik".

Bestalde, Maria Chivitek azpimarratu duenez, "egiteke dauden transferentzietan aurrera egitea garrantzi handiko gaia da Nafarroarentzat, gure akordio programatikoan jasotakoa, hala nola Nafarroako Foru Eraentza Berrezarri eta Hobetzeko Lege Organikoa (NFEBHLO) hedatzea eta gure autogobernua indartzea. Nafarroak agerian uzten du, beste behin ere, bere herritarrei funtzio eta zerbitzu publiko berriak kudeatzeko duen gaitasuna".

Nafarroako presidenteak nabarmendu duenez, "Nafarroako eta Espainiako gobernuok beste behin ere erakutsi dugu Nafarroako eskumen historikoetan funtzioak eta zerbitzuak berreskuratzeko dugun sintonia eta adostasun-gaitasuna. Zentzu horretan, aurreko legealdian, transferentziarik gabe 20 urte baino gehiago eman ondoren, espetxe-osasunaren, bizitzeko gutxieneko diru-sarreraren eta trafikoaren transferentziak gertatu zirela nabarmendu nahi dut, azken hori Nafarroak 60 urte baino gehiagoz eskatu baitzuen".

Bekak eta I+G+B

Foru Gobernuak ikasteko beken eta laguntzen eskumena bere gain hartzeak aurrerapen handia ekarriko du autogobernuaren arloan ez ezik, Nafarroako hezkuntza-sistema indartzen jarraitzeko ere. Unibertsitate-ikasketei nahiz derrigorrezkoaren ondoko unibertsitateaz kanpoko ikasketei eragingo die. Gainera, hezkuntza-laguntzaren berariazko premia duten ikasleentzako bekak eta laguntzak kudeatuko dira.

Gaur egun, Nafarroako ikasleak ikasketetarako beken eta laguntzen bi deialdirekin bizi dira, Estatukoa eta Foru Aldundikoa. Azken horiek izaera osagarria dute Hezkuntza, Lanbide Heziketa eta Kirol Ministerioak deitutakoekin alderatuta.

Ikerketa, Garapen eta Berrikuntzako eskumenen kudeaketaren transferentziari dagokionez, hori ere bultzada handia izango da Foru Erkidegoarentzat, I+G+B enpresen eta gizartearen aurrerapena bultzatzen duen funtsezko zutabeetako bat baita.

Gogoratu behar da Nafarroa, esparru honetan, Espainiaren buruan dagoela eta Europan posizioak eskalatzen ari dela. 2022an, Estatistikako Institutu Nazionalaren arabera, Foru Erkidegoak bere historiako I+G+Bko barne-gasturik handiena lortu zuen, ia 410 milioi ekimen publiko eta pribatuaren artean, hau da, aurreko ekitaldiarekin alderatuta % 5 baino gehiagoko hazkundea. Gainera, 2023ko eskualdeko berrikuntzaren Europako rankingean, Nafarroa Europako eskualde berritzaileenen artean top 100ean kokatu da, 2019tik 47 posizio igoz.

AP-68 autobidea

Azkenik, Vasco-Aragonesa AP-68 autobidearen Nafarroako zatiari dagokionez, Foru Gobernuak haren titulartasuna Foru Erkidegoari eskualdatzea eskatu eta erabaki du, bide hori epe motz-ertainean Nafarroako Errepide Sarean sartzeko. Nafarbide enpresa publikoak kudeatuko du bere garaian.

Gaur egun, Nafarroako Gobernua da Nafarroako lurraldetik igarotzen den bide-sare osoaren titularra, AP-68 autobidea izan ezik, Estatuko Errepide Sarearen zati baita. 40 kilometro inguruko zatia da, eta Avasa da emakidaduna. Emakida 2026aren amaieran amaitzen da.

Gogoratu behar da Nafarroako Errepide Sareak 611 errepide dituela, guztira 3.919 kilometroko hedadura hartzen dutenak. Hainbat motatako bideak daude: 2 autobide, 6 autobia, bikoiztutako 6 bide, prestazio handiko errepide 1, interes orokorreko 11 errepide, Foru Erkidegoko intereseko 34 errepide eta 551 tokiko errepide.