Nafarroak Puy Oria Rubio (Torres del Río, 1962) zinemagilea saritu du gaur goizean “Francisco de Javier” 2022 sariarekin, zinema munduan egindako ibilbide luzeagatik eta Foru Komunitatean filmatutako pelikulen bidez Nafarroa sustatzeko egin duen lanagatik.

María Chivite Nafarroako Lehendakariak gaur eguerdian entregatu dio golardoa Oriari, Espainiako Arte eta Zientzia Zinematografikoen Akademian ospatutako ekitaldian zehar. Chivitek nabarmendu duenez, Oriaren filmek “giza eskubideekiko babesa eta gizarte arazoekiko sentsibilitate berezia bistaratzen dute”.

María Chivitek halaber aipatu du Puy Oriaren merituak bat datozela ‘Francisco de Javier’ sariaren helburuarekin, izan ere, Nafarroa aurrerapena, ongizatea eta gizartearen hobekuntza bultzatzen dituen komunitate gisa irudikatzen jarduten diren pertsonak aintzatesten ditu.

Chivite Lehendakariak azpimarratu du Oriaren karrera “zinema konprometituaren lagin bat dela. Bere zinemarekin immigrazioaren errealitate izugarriarekiko begiak zabaldu dizkigu, sexu abusuekiko isiltasunaren aurrean debate soziala berpiztu du; bestalde, gure nortasuna haurtzaroan garatzen dela gogorarazi digu”.

Gainera, Lehendakariak paralelismo bat eraiki du zinema, kultura eta industria barne hartuz, eta Nafarroa artean, “izan ere, Espainiako komunitate industrializatuena gara, gure oparotasunaren traktoreetako bat, kultura ondare pribilegiatu eta anitz batekin kontatzen dugulako. Ez da harritzekoa halako leku batek zinemarako lurraldea izaten amaitzea”. Ildo horretatik, nabarmendu du “pizgarri publikoei esker Nafarroan egunez egun pertsona gehiago lan-munduratzen dituen ikus-entzunezko sektore bat garatzen ari dela, kulturak industriaren sorrera dakarrelako”.

Bestalde, Fernando Méndez-Leite Akademiako lehendakariak harrera egin die Zinema Akademiara bertaratu diren pertsonei, arbuiatuz "Espainiako zinema industriarako hain garrantzitsua den Puy Oria bezalako pertsona bat saritzeko lekurik onena dela", zein "ekoizle eredugarri" gisa kalifikatu duen.

Ekitaldira bertaratu dira halaber Lehendakaritzako, Berdintasuneko, Funtzio Publikoko eta Barneko kontseilari Javier Remírez ; Unibertsitateko, Berrikuntzako eta Eraldaketa Digitaleko kontseilari Juan Cruz Cigudosa; Rebeca Esnaola, Kultura eta Kirol kontseilaria; eta Miguel Moreno, Komunikazio eta Harreman Instituzionaletako zuzendari nagusia.

Puy Oriaren hitzak

Nafarroako Gobernuari sariaren entrega eskertu ondoren, Puy Oriak gogora ekarri digu zinemaren munduan jarduera ezberdinak betetzeko beregan konfiantza azaldu izan duten lankide haien babesa. “1990ean Elías Querejetak ‘Las cartas de Alou’ filmean errejidore bezala lan egiteko aukera eman zidanetik, zinema nire bizitzaren atal bat bihurtu zen. Bertan topatu nuen errodajeak antolatzen, proiektu berriak martxan jartzen edo sustapen kanpainak prestatzen hobetuz eta gozatuz joateko aukera”, ziurtatu du Oriak.

Zinemagileak erantsi du halaber “30 urtetik gora eman ditut ikasten eta nekien guztia aplikatzen lanerako aukera eman didaten film eta telesailetan, betiere haiek aberastea eta bere garapen egokirako beharrezko guztiarekin hornitzea bilatuz. Bestalde, ikasi dut zinema, ikus-entzunezko arloa bere osotasunean, ez dela soilik filmak egitea, aitzitik, ezinbestekoa dela sektoreko etorkizuneko profesionalak prestatzeko inplikatzea hala nola gure proiektuen aniztasuna eta sormenerako aberastasun itzela garatzea eta barreiatzea ahalbidetzen duten legeak finkatzeko lanean aritzea. Horregatik, urte hauetan zehar, halaber nire denboraren hein handi bat eman dut ekoizpeneko profesional berrien prestakuntzan, baita ikus-entzunezko esparruko elkarte, organismo eta ospakizunetan aktiboki parte hartzen ere”.

Ekitaldiaren atal musikalak barne hartu ditu Vanessa Garde konpositore nafarraren ‘Erronkari’ obraren interpretazioa; Garderen obra den Iciar Bollaínen ‘La boda de Rosa’ filmaren soinu-bandaren atal bat; 1953an Oliteko Jesús García Leozek Luis García Berlangaren filmerako konposatutako ‘Bienvenido Mr. Marshall’en soinu-bandaren atal bat.

Puy Oria Rubio

Puy Oria Rubio Hezkuntzako Filosofia eta Zientzietan lizentziatu zen Nafarroako Unibertsitatetik 1986an. Zinemarekin 1989an izan zuen bere lehen kontaktua Elías Querejeta P.C.-ren bidez “Las Cartas de Alou” filmean. 2000an bere “Oria Films” ekoizpen-etxea martxan jarri zuen Montxo Armendáriz bazkide izanik.

7 film eta telesail bat ekoitzi ditu (horietako 4 Nafarroan filmatu dira oso-osorik) eta gutxi gorabehera beste hogeita hamarreko ekoizpen/zuzendaritza departamentuan parte hartzen aritu da.

Ekoizpeneko ekoizle eta zuzendari bezala, zortzi film eta telesail bat burutu ditu; horietako gehienak Nafarroan filmatu dira. Horien artean, publikoarentzat ospetsuenak lirateke “Tú no eres especial” (2022) telesail aurkeztu berria edo honako filmak: “No tengas miedo” (Montxo Armendáriz, 2011), “Obaba” (Montxo Armendáriz, 2005) edo “Silencio roto” (Montxo Armendáriz, 2001)

Ekoizle bezala, 1999tik, Gerardo Chijona, Arturo Ripstein edo Manoel de Oliveira bezalako izenek zuzendutako hamaika ekoizpenen ardura hartu du bere gain. Bestalde, 1994tik Ripstein, Armendáriz, Adolfo Aristaráin, Ernesto Tellería edo Patricio Castillorekin aritu da lanean 1994tik ekoizpeneko buru bezala bost filmetan: “Profundo Carmesí (Ripstein) eta “Secretos del corazón” (Montxo Armendáriz) 1996an; “La ley de la frontera (A. Aristarain) eta “Menos que cero” (Ernesto Tellería) 1995ean, eta 1994an, Patricio Castillaren “Y aquí no pasó nada” filmean.

Imanol Uribek, Vicente Arandak, Carlos Saurak edo Luis Galindok berarekin kontatu dute ekoizpeneko laguntzaile bezala, besteak beste, “Días contados” (I. Uribe, 1994), “La pasión turca” (Vicente Aranda, 1994), “Dispara” (Carlos Saura, 1993), “La noche más larga” (José Luis García Sánchez, 1990), “El sol del membrillo” (Víctor Erice, 1990) edo “Cartas de Alou” (M. Armendáriz, 1989) bezalako film ospetsuetan. Halaber Montxo Arméndarizekin parte hartu du “Historias del Kronen” (1994) lanean eta Bigas Lunarekin “Jamón, jamón” (1991) filmean.

Puy Oria ekoizleak Nafarroan filmatu diren obrek ibilbide oso luzearekin eta zabalkunde izugarriarekin kontatu dute maila nazionalean nahiz nazioartekoan. Urrunago joan gabe, “Tú no eres especial” telesaila estreinatu berri da NETFLIX plataformaren bitartez 200 herrialde ingurutan.

“No tengas miedo” 30 jaialdi nazional eta nazioarteko baino gehiagotan izan da partaide eta hamaika saritik gora jaso ditu arlo ezberdinetan. “Obaba”rekin inauguratu zen 53. Donostiako Nazioarteko Zinemaldia eta Espainiako Arte Zinematografikoen Akademiak hautatu zuen Oscar sariaren hautagai izateko ingelesez hizkuntzakoak ez ziren filmen artean; hamar izendapen lortu zituen Goya sarietarako eta nazioarteko festibal ospetsuenetan jarri zen ikusgai. Era berean, “Silencio Roto” lanak festibalen zerrenda oso luzearekin kontatzen du, izan ere, film hau mundu osoan jarri zuten ikusgai, arlo horietako sarien izendapenak barne. Aintzatespen horiek zehaztearren zerrenda bat eransten da.

Prestakuntzaren arloan, Puy Oriak ikus-entzunezkoen ekoizpeneko ikastaroak, hitzaldiak, mahai-inguruak eta tailerrak eman ditu Menéndez Pelayo Unibertsitatean, Valentziako Nazioarteko Unibertsitatean, Alcorcón Zinema Eskolan, Madrilgo Komunitatean, Nafarroako Unibertsitate Publikoan, Granadako Unibertsitatean, Jaengo Diputazioan, Almeriako Festibalean, Carlos III Unibertsitatean, Rey Juan Carlos Unibertsitatean, etab. 2018an aholkularitza proiektu bat jarri zuen martxan Kultura Ministerioaren, #ConsultOria, babesarekin.

Duela zortzi urtetik hona irakaslea da TAI Eskolan, zeinetan klaseak ematen dituen Ekoizpen Exekutiboan Master, Gradua eta Diplomatura mailetan.

Azkenik, ekoizleak kargu ezberdinak bete ditu zinemaren edo kulturaren mundurekin lotutako erakundeak ordezkatzerakoan. Horien artean, Lehendakaria AMA elkartean (Ikus-Entzunezkoen Madrilgo Elkartea 2007-2018), Madrilgo Komunitateko Kulturaren Kontseiluan (2010-2018), Madrilgo Errege Sozietate Ekonomikoaren Zuzendaritza Batzordean (2017-2019), Lehendakaria PIAF (Ikus-Entzunezko Ekoizle Federatu Independenteen Federazioa 2018 – 2021) Federazioan, AC/E-ko Aholkularia (Espainiako Kultur Ekintza 2016-2018), Nafarroako Kultur Kontseiluan (2015- egundaino), FIPCA-ko (Ekoizle zinematografikoen eta Ikus-Entzunezkoen Federazio Iberoamerikarra 2017-2022) Zuzendaritza Batzordean. Espainiako Zinema Akademiako bazkidea da.

Banakako aintzatespenen harira, hautagai izendatu zuten Goya sarietarako, Ekoizpenaren Zuzendari Onenaren kategorian “Obaba” filmean egindako bere lanagatik; “Pau i Justicia” Sarirako Valentziako Humans Fest ekitaldian, Donostiako Zinemaldiko Zinema eta Giza Eskubideak Sarirako eta Simone de Beauvoir sarirako Zinemakumeak Gara!! Zinema Jaialdian.

‘Francisco de Javier’ Saria

‘Francisco de Javier’ saria 2009an gauzatu zuen foru Exekutiboak aintzatesteko pertsona, entitate eta erakunde haiek zeinek, Foru komunitatetik kanpo egiten duten lanarekin, Nafarroaren Komunitate irudi bat proiektatzen duten gizartearen aurrerapena, ongizatea eta hobekuntza barreiatze aldera.

Aurreko ediziotan, "Francisco de Javier" golardoa eman zioten Lizarrako Pablo Hermoso de Mendoza (2009) burtzikariari, Lerineko Pedro Ábrego (2010) sukaldariari, Ignacio Zoco futbolariak eta María Ostiz (2011) abeslariak osatutako bikoteari, eta kargu hau desagertu arte Madrilen Nafarroako Gobernuko ordezkaria izandako Salvador Estébanezi (2012).

Gainera, sari honekin aintzatetsi dira Lizarrako Javier Urra (2013) psikologoa, Manuel Hidalgo (2014) idazlea, Montxo Armendáriz (2015) zinema zuzendaria, Azagrako Juan Miguel Sola (2016) zaharberritzailea, Pedro Iturralde (2017) saxofoi-jole eta konpositorea, Adolfo Eraso Romero (2018) Lizarrako kimikari, geologo eta glaziologoa hala nola José María Zabala (2019) Oteitzako enpresaria. 2020an ez zen sari hau eman eta 2021ean Francisco Mangado Beloqui arkitektoari eman zitzaion.