"Gizarteak taldetan sailkatzen gaitu. Ez gara fidatzen eta aurreiritziak ditugu pertsona desberdinekin. Uste dugu ez dugula ezer amankomunean. Estereotipoak eraikitzen ditugu. Bereizten gaituenean jartzen dugu begirada, ezberdin bihurtzen gaituenean ". Horrela hasten da Etxebizitzako, Gazteriako eta Migrazio Politiketako Departamentuak bultzatutako "Aniztasunak konektatzen gaitu" kanpainaren bideoetako bat. Horren bidez, herritarrak beren aurreiritziak gainditzera, gorroto-diskurtsoak blokeatzera eta arraza-diskriminazioari aurre egitera gonbidatzen dira. Aipatzekoa da Nafarroako Gobernuaren Arrazakeria eta Xenofobiari Aurre Egiteko Zerbitzuan (SARX) 267 arreta eragin zituela 2024an.

'Aniztasunak konektatzen gaitu’ kanpaina aurkeztu du gaur goizean Begoña Alfaro Etxebizitza, Gazteria eta Migrazio Politiketako kontseilari eta hirugarren lehendakariordeak, martxoaren 21 honetan ospatzen den Arrazagatiko Diskriminazioa Ezabatzeko Nazioarteko Eguna dela eta. Aurkezpenean, Txema Burgaleta Nafarroako Gazteriaren Institutuko zuzendari kudeatzailea eta Marisol de la Nava Migrazio Politiken zuzendari nagusia izan dira berarekin batera.

Alfaro lehendakariordeak adierazi duen bezala, “arrazakeria ez da urruneko zerbait, ezta isolatua ere; egiturazkoa da, egunerokoa eta hemen, gure kaleetan eta erakundeetan gertatzen dena”. Zentzu horretan, “giza eskubideen kasuan ez da inolako epelkeriarik onartu behar”, esan du, eta gaineratu du onartezina dela “arrazakeria eta xenofobia eztabaida publikoan sartzea, adierazpen askatasun edo kezka legitimoaz mozorrotuta, komatxo artean”.

“Norbaitek migratzaile bat arazo gisa seinalatzen duenean, susmoa eta erresumina ereiten denean, benetan egiten ari dena gizatasuna galtzea da; eta historiak gogorregi erakutsi digu zer gertatzen den deshumanizazioa gizartean ezartzen denean; beraz, ikas dezagun gure iraganetik eta har ditzagun ekintza mota irmoak indarkeria mota horri behin betiko galga jartzeko”, adierazi du.

'Aniztasunak konektatzen gaitu' kanpainaren barruan, Sagone Films ekoiztetxeak Nafarroako GKEen Koordinakundearekin elkarlanean egindako sentsibilizazio bideo bat dago. Bideo honen helburua da batzuk eta besteak bereizten dituzten gauzak baino gehiago batzen dituztela erakustea, gizartean ezarritako aurreiritziak eta estereotipoak gorabehera. Horri forma emateko, Zurrumurruen aurkako Zaska sareak, Tecir sareak eta, horren garapenean, Kulturarteko Hezkuntza Zerbitzuko (SEI) gazteek, Lantxotegi Elkarteak, Arrazakeriaren eta Xenofobiaren aurkako Arreta Zerbitzuak, Kideak zerbitzuak, Motxila 21, CERMIN, Gaz Kaló, La Majarí, Medicus Mundi Navarra, Bulgariako Rosa Elkarteak, Fénix Elkarteak eta Berriozarko Gazteguneak parte hartu dute.

Burgaletak azpimarratu duenez, “gazteek aurtengo kanpainan parte hartzea funtsezkoa izan da gizartea jada anitza delako eta Nafarroako gazteak aniztasun hori hobekien ordezkatzen dutela erakusteko. Horietatik laurden bat atzerrian jaio da, Nafarroako gizartearen batez bestekoa baino ehuneko handiagoa izanik”. Era berean, gaineratu du: “Bideo honen grabazioak, bai prozesuan, bai edukian, balio izan du erakusteko batzen gaituena, ilusioak, zalantzak eta gure ingurunea hobetzeko gogoa ditugun pertsonak garen aldetik, desberdintasun askotan artifizialak baino askoz handiagoa dela, eta batzuek horiek nabarmendu nahi dituztela bereizteko”.

Bideo horretaz gain, Arrazagatiko Diskriminazioa Ezabatzeko Nazioarteko Egunaren inguruan hainbat ekintza programatu dira, adibidez, joan den asteazkenean, gobernu bileran adierazpen instituzional bat onartzea, zeinaren bidez Nafarroako Gobernuak berresten baitu “arrazakeria, xenofobia, aporofobia eta jatorriagatik, kulturagatik, edo talde etnikoetako kide izateagatik, eremu publikoan, pribatuan edo digitalean, edozein diskriminazioa motaren aurka duen konpromiso hautsiezina”.

Era berean, ‘Arrazakeriaren aurkako zinema´zikloak aurrera jarraitzen du. Hilaren 26an emango du bere azken filma, “Exopia”, eta hilabete honetan abiatu da “Giza liburutegiak” proiektuaren hiru multzoetako lehena, arrazakeriaren eta xenofoboaren aurkako sentsibilizazioari buruzkoa, Nafarroako hainbat tokitan egindako topaketekin; Lodosan, Zarrakaztelun, Milagrosa auzoan, Miranda Argan eta Eguesibarren.

Azkenik, hilak 23an, igandea, Burlatako Kultur Etxeak ’14.4’ antzezlana hartuko du. Juan Diego Bottoren testu horrek 14,4 kilometrora bakarrik bizi diren bi mundu bereizten ditu, eta Tangerko kaleetan bizi den eta 9 urterekin penintsula kamioi baten azpian ezkutatuta gurutzatzea lortzen duen Ahmeden bizitzaren istorioa islatzen du. Lan honetarako sarrerak agortuta daude.

Arrazakeriaren eta Xenofobiaren aurkako Arreta Zerbitzuaren 2024ko datuak
Kanpainako ekitaldiez gain, Marisol de la Nava Migrazio Politiken zuzendari nagusiak Arrazakeriaren eta Xenofobiaren aurkako Arreta Zerbitzuaren 2024ko urteko memorian jasotako datuak aurkeztu ditu. Memoria horretan, arrazakeriak eta xenofobiak eragindako diskriminazio-gertakariei eta ustezko gorroto-delituei buruzko 267 kasu erregistratu ziren guztira, eta 3.567 esku-hartze ere egin ziren. Kasu horietatik, 148 Iruñean jazo ziren eta 119 Tuteran. Horietatik guztietatik, % 80,15 (214 kasu) 2024an bertan itxi dira eta % 19,85 (53 kasu) izapidetze-prozesuan daude.

Horietatik, kasuen % 4,49 ustezko gorroto-delitu gisa identifikatu ziren, eta horien % 75ek Nafarroako polizien edo txandakako epaitegien aurrean aurkeztutako salaketa penala jaso dute. Era berean, jasota dago gorroto-delitutzat sailkatu ez diren kasuen % 9,06tan, bai arraza- edo xenofobia-delitutzat ere, diskriminazio-salaketak egin zirela jurisdikzio-bide zibilean, lanekoan edo berezian, bai eta Laneko eta Gizarte Segurantzako Ikuskaritzan ere.

Alderdi horiek guztiek erakusten dute SARXen esku-hartzeak arraza-diskriminazioa dagozkion eremuetan salatzen laguntzen duela.

Urteko memoriatik ateratzen diren datuen artean, nabarmentzekoa da 2024an SARXek hazkunde nabarmena izan zuela bere jardueran, eta % 138,8ko igoera erregistratu zuela 2023an jakinarazitako arrazakeria- eta/edo xenofobia-kasuetan. Horrek azpimarratzen du “SARX arreta integraleko baliabide holistiko gisa finkatu zela Foru Erkidegoko Gorroto-intzidentzietan, arrazistetan eta xenofoboetan, De la Navak adierazi duen bezala. Ondorioz, zerbitzuaren erabiltzaileei egindako esku-hartzeak % 229,55 gehitu ziren 2024an, aurreko ekitaldiaren aldean.

Bestalde, biktimek edo hirugarrenek arrazakeria eta xenofobiagatiko gorroto-gertakariak salatzeko gehien erabiltzen duten arreta-modalitatea aurrez aurrekoa izan zen. 2024an, kasuen % 47,9 zuzenean erregistratu ziren SARXen bulegoetan, sarbide hori errazten duen jendaurreko ordutegi zabala baitute.

Era berean, 2024an SARXi jakinarazitako kasuen % 37,1 Administrazio Publikoko eta gizarte-erakundeetako departamentuek edo zerbitzu publikoek bideratu zituzten. Zehazki, kasu horien % 63,6 Administrazio Publikoaren eta bere zerbitzuen egituraren bidez bideratu ziren, eta horrek “Nafarroan erabilgarri dauden gizarte-eragileen eta baliabideen arteko lankidetza- eta koordinazio-sare bat sustatzearen garrantzia” azpimarratzen du, De la Navak nabarmendu duenez.

Iaz Nafarroako 39 herritan jazo ziren gertakari diskriminatzaileak, aurreko urteko 10 herrietan ez bezala. Hauek izan ziren: Aberin, Allo, Altsasu, Andosilla, Aranaz, Arguedas, Barañain, Berbintzana, Beriain, Berriozar, Betelu, Buñuel, Burlata, Caparroso, Cascante, Castejón, Cintruénigo, Corella, Elizondo, Fustiñana, Iza, Lesaka, Martzilla, Monreal, Monteagudo, Noain, Olazti / Olazagutía, Orkoien, Iruña, Azkoien, Ribaforada, San Adrián, Zangoza, Tutera, Eguesibar, Valtierra, Villafranca, Atarrabia eta Hiriberri Deierri. Hala ere, aipatzekoa da kasu gehienak Iruñean (% 64,2) eta Tuteran (% 14,98) kontzentratu zirela.

Biktimagilearen profilari dagokionez, kasuen ehuneko handi batean ustezko agente diskriminatzailea administrazio publikokoa da, tokikoa, autonomikoa edo estatukoa. Izan ere, 2024an, SARXek 98 kasu erregistratu zituen (% 36,7) eta horietan Administrazio Publikoa identifikatu zen erantzule gisa eta 28 kasu (% 10,49) ustezko agente diskriminatzailea funtzionario publiko bat izan zen.

Diskriminazio-gertakarien edo ustezko gorroto-delituen eremurik ohikoena komunikabideena izan zen (% 28,84), eta ondoren, zerbitzu publikoetarako sarbidea. Hala ere, eremu nagusia Administrazio Publikoa da oraindik, kasuen % 55,81 hartzen baititu, zerbitzu publikoetarako sarbidea, Estatuko Segurtasun Indar eta Kidegoak eta osasun- eta hezkuntza-sektoreak barne.

Memorian nabarmentzen da, halaber, jakinarazitako gertakari gehienak biktimek beraiek egin zituztela, kasuen % 59,6rekin; gainerakoak, berriz, hirugarrenen artean (% 11,24) eta zerbitzuak berak ofizioz emandako kasuen artean (% 29,21) banatu ziren.

Eraginpeko pertsonen profilari dagokionez, gehienak gizonak ziren (% 47,2) eta % 21,3 emakumeak, eta erasandako adin-tarterik kaltetuena 26 eta 35 urte artekoa izan zen, nahiz eta biktimen artean adingabeen kopuruak gora egin zuen. Era berean, arrazakeriak eta xenofobiak eragindako pertsonen jatorrizko herrialde nagusiak Maroko (% 24,7) eta Aljeria (% 15) izan ziren; nazionalitate nagusiak, berriz, marokoarra (% 23,2), aljeriarra (% 14,2) eta espainiarra ( % 8,6).

Administrazio-egoerari dagokionez, biktima gehienak (% 55,56) administrazio-egoera irregularrean zeuden salaketa jartzeko edo SARXen arreta jasotzeko unean, eta % 74,6k ez zuten eskatu, ez zuten eman edo ez zuten adierazi nazioarteko babesa eskatzeko asmorik.

Azkenik, aipatu behar da SARXeko talde teknikoak 54 prestakuntza-ekintzatan parte hartu zuela 2024an, arrazismoa eta xenofobia, datuen babesa, lan-arriskuak eta gizarte-ekintzako zereginak direla eta, besteak beste.