Carmen Maeztu, Eskubide Sozialetako kontseilariak, AR+ aurkeztu du ostegun honetan, Alloko Gizarte Zerbitzuetako Mankomunitatean proba moduan ezarriko den zahartzaro aktiboari arreta emateko eredu berria. Planifikaziorako eta Gizarte Politiken Ebaluaziorako Errealitate Sozialaren Behatokiak egindako gida lagungarri izanen da Nafarroako gainontzeko landa inguruneetan proiektua abiatzeko, beti ere bi helburu oinarrian izanik: zahartzaroa, eta horri arreta ez emateak despopulazioa eragiteko duen arriskua. 

Eskubide Sozialetako Departamentuaren eta Alloko Udalaren arteko ekimena da, eta bertan parte hartu du baita ere Toki Administrazioko Zuzendaritza Nagusiak eta Nafarroako Osasun Zerbitzu-Osasunbideak. Argitalpenean, landa-eremuetan zahartzeari aurre egiteko estrategia ezberdinak jasotzen dira, edozein landa-eremutan aplikatu ahal izateko eta zona bakoitzeko ezaugarriak (geografikoak, demografikoak, sozialak,…) kontuan hartzeko helburuarekin. Eredu hori lantzeko, Alloko Gizarte Zerbitzuen Mankomunitatearen egungo errealitateaz gain, adinekoen eta/edo desgaitasuna duten pertsonen bizi-kalitatea hobetzearekin loturiko esperientzia pilotuak garatzea aztertu dute, ikuspegi malgu eta hurbilekoarekin.

Maeztu kontseilariaz gain, prentsaurrekoan egin den aurkezpenean izan dira baita ere  Behatokiaren zuzendaria, Luis Campos, eta Nafarroako Garuneko Lesioaren Elkartearen (ADACEN) zuzendaria, Francisco Fernandez; erakunde horrek adinekoen eta desgaitasuna duten pertsonen arretan duten ezagutzaren berri eman dute gida egiteko.

Eredua gain-zahartzearen premisatik abiatzen da, 80 urtetik gorako pertsonei dagokienetik, batez ere landa-eremuari dagokionean. Ikuspegi horrekin, AR+ lau zutabetan oinarritzen da:

Baliabideen Zentro Balioaniztunak garatzea landa-ingurunean. Baliabide espezifikoen eta espazioan sakabanatutakoen aurrean, landa-eremuko zentro balioaniztunek aukera ematen dute zerbitzu ezberdinak sartzeko; hala nola, ostatua, eguneko arreta, komunitatearentzako zerbitzuak eta zentro soziala dispositibo eta eraikin berean, eta horrek guztiak koordinazioa eta eraginkortasuna hobetzen ditu.

Landa-eremuko Zahartze Aktiborako Baliabideen Zentro Polibalentea (LZAZ) adinekoek beren bizitzan zehar autonomia eta inklusio mailak areagotzeko baliabideen multzoa da. Zerbitzu horiek neurri batzuk hartu behar dituzte desgaitasuna agertzean eta bizitza osoan irauten dutenean.

Etxez Etxeko Laguntzaren Zerbitzua (EELZ) birdefinitzen du. Fisioterapeuta, terapeuta okupazionala edo bestelako profesional berriak ELZren ereduan sartzea proposatzen da; erreminta egokia da, eta metodologia arinak eskatzen ditu bai diseinuan, bai prestazioan, zerbitzua hobeto egokitu ahal izateko.

Zahartzearen prebentzioa 50 urtetik aurrera. Zahartze onak esan nahi du osasuna izatea eta adinekoa autonomoa eta independentea izatea ahalik eta denbora gehienean. Horrela, osasunaren prebentziozko tratamendua proposatzen da.

Norberaren Autonomiaren Banakako Plana. Arreta anbulatorioaren ikuspegitik, autonomia bultzatzen da ahalik eta funtzionaltasun onena sustatzeko maila fisikoan, kognitiboan, portaerakoan eta emozionalean. Halaber, gizartean eta familian esku hartzea eskaintzen du, autonomia nolabait galdu duten pertsonentzat.

Hobeto zaintzea herrian jarraitzeko

Hitzaldian, Maeztu kontseilariak azaldu du Alloko eskualdean aplikatzeko egindako azterketak bi errealitate hartu dituela kontuan: “gero eta gehiago bizi gara, eta landa-eremu asko hutsik geratzen ari dira”.

“Gertaera horiek, jarraitu du Maeztuk, adinekoei kalitatezko zaintza emateko erronka aurkezten digute, jatorriko lekuetan bizitzen jarrai dezaten hala nahi badute, herri handiagoetan bizi diren pertsonek dituzten zerbitzu berekin. Hori lortzea edo ez garen gizarte-motaren eskuetan dago”.

Tresna informatikoa

Horrez gain, landa-ingurunean zahartze aktiborako jarduera-plan kolaboratiboa garatzen da metodologia arinarekin, eta erreminta informatiko bat erabiliko da euskarri gisa  informazioa antolatzeko, ikuspegi orokorra izateko eta erabakiak hartzeko. Erreferentzia gisa, ereduan definitutako 25 ekintza hartuko dira, 6 ardatzetan multzokatuta: demografía, sozializazioa, autonomia, zerbitzuak, mugikortasuna eta nutrizioa.

25 ekintza horiek definitzeko, 60 jardunbide egoki hautatu dira (20 Espainian, 19 Europar Batasunean eta 21 munduko gainerako lekuetan).

Metodologiaren arabera, aholkulariak, teknikari-kudeatzaileak (zonako kudeatzaileak eta teknikariak) eta herritarrek beren lehentasunak eta premiak ezarri behar dituzte hasieran definitutako 25 ekintza horiek lehenesteko, landa-eremu bakoitzeko errealitatera ondoen egokitu daitezen.

Jarduera hori, aurrean esan bezala, zuzenean lotuta dago Nafarroako Gobernuak despopulatzearen aurka borrokatzeko abian jarritako estrategiarekin eta sare-lanaren ikuspegitik garatutakoarekin. Horretan beharrezkoa da botere publikoek parte hartzea eta lurraldeko agente ezberdinen artean koordinazio-lana egitea. Zahartzea da despopulazioarekin eta biztanleria mugikorraren ondorioekin batera Erronka Demografikoaren aurreko Estrategia Nazionala oinarritzen duten hiru demografia-gaietako bat. Estrategia horretan, Nafarroako Gobernuak gai horri aurre egiteko garatutako jarduerak eta estrategiak kokatzen dira.