Garapen Ekonomikorako lehendakariorde Manu Ayerdik eta Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko kontseilari Isabel Elizaldek elkarrekin aurkeztu dute Foru Gobernuak klima-aldaketa geldiarazteko onartu duen estrategia, zeinaren tresna nagusietako bat energia-planeamendua baita.

Departamentu eskudunen ordezkariek ostiral honetan aurkeztu dituzte bi gobernu-akordio horiek.

Ondoren, Isabel Elizalde kontseilariak Klima Aldaketaren Ibilbide Orriaren ildo nagusiak aurkeztu ditu, eta zer erronka dituen.

Gobernuak dokumentua onartu du Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko Departamentuak proposatuta, eta, haren bidez, Foru Komunitateak konpromisoa hartzen du isurtzen dituen berotegi-efektuko gasak % 45 murrizteko 2030erako, 2005. urtearen aldean. Horren helburua da tenperaturak igotzen jarraitu ez dezan laguntzea, joera hori egiaztatu baita Nafarroako meteorologia-estazioetan.

Urrun ikusten zen fenomeno hori bertan dugu jada, eta horren erakusgarri da mahats-bilketak 15 egun baino gehiago aurreratzen direla.

Ibilbide Orriak jasotzen du Nafarroak konpromisoa duela klima-aldaketaren aurka, nazioarteko akordioen esparruko baterako gobernu-jardunaren barruan.

Dokumentuak oinarriak jartzen ditu eredu sozioekonomiko eta energetiko berri baterantz joateko, "klima-eraginetara egokitutako karbono gutxiko ekonomia bat duena, garapen jasangarriaren erreferente bat izateko, lurraldea ingurumenarekiko arduratsua izanez eta baliabideak eraginkortasunez erabiliz".

Dokumentua zehazten parte hartu dute departamentuetako langile gaituek eta zenbait esparrutako adituek, eta prozesu hori herritarrei ere ireki zaie, non 600 lagunek hartu baitute parte.

Emisioak murriztea

Nazioarteko orientazioei jarraikiz, Nafarroak konpromisoa hartu du isurtzen dituen BEGak % 45 murrizteko 2030erako, 2005. urtearen aldean, eta % 80 murrizteko 2050erako; epe laburreko helburua, berriz, 2020rako % 20 murriztea da.

Kontseilariak emisioen azken balantzearen (2016koa) datuak aurreratu ditu.

Emisioak murriztea lortuko da, hein handi batean, sektore guztietako eraginkortasuna hobetzeari esker, baina, batez ere, energia-eredua aldatzen badugu murriztuko dira, hau da, iturri fosilen ordez energia berriztagarri gehiago kontsumitzen baditugu (2030erako Nafarroako Energia Plana).

Sektore ez-energetikoetan emisioak murrizteko proposatu diren ekintzak ere xehatu ditu Elizaldek:

· Mugikortasunean, hiri-mugikortasun jasangarriaren plan gidarian eta Nafarroako estrategia logistikoan aurrera egitea.

· Hondakinetan, Hondakinen Lege berria aplikatzea, eta hondakin gutxiago ekoizteari lehentasuna ematea.

· Nekazaritzan, abeltzaintzan eta baso-kudeaketan, batetik, Landa Garapenerako Plana, non emisioak murriztea dakarten ekimenak babesten baitira; bestetik, Baso Plana; eta, azkenik, merkaturatze-zirkuitu laburrak babestea.

Elizaldek adierazi duenez, "Administrazioan, gainera, eredugarriak izan nahi dugu, instalazio publikoen energia-kontsumoak erregistratuz eta kontrolatuz, eta jarraibide horiek kontratazio eta erosketa publikoen baldintza-orrietan aplikatuz.

Ondorioetara egokitzea

Proiektu honen % 60 Europar Batasunak finantzatuko du, eta 15,6 milioi euro inbertituko dira 8 urtean ingurune naturalean eta landa-ingurunean, baina baita hiri-ingurunean ere, sei arlo estrategikotan banatuta: ura, basoak, nekazaritza, osasuna, azpiegiturak eta lurralde-plangintza.

2030erako Nafarroako Energia Plana

Ondoren, Ayerdi lehendakariordeak 2030erako Nafarroako Energia Planaren (NEP 2030) xehetasunak eman ditu. Plan horrek kontuan hartzen ditu Ibilbide Orrian planteatzen diren erronkak, eta bere helburuak ardatz hauetan oinarritzen ditu:

Hala, Ibilbide Orriaren baitan, helburu orokorrak zifratan eta datatan zehazten dira.

Ildo horretatik, Ayerdik nabarmendu du "energiarik onena kontsumitzen ez den hura dela; kontsumoa murriztea da xedea, eta energia-intentsitatea hobetzea".

Gaur egun, azken urteetan arlo honetan aurrerapausoak eman badira ere, Nafarroan kontsumitzen den energiaren % 76 kanpotik dator, eta, gehienak, erregai fosilak dira (% 38, petrolioa, eta beste % 38, gasa). Horren ondorioz, baliabide publiko eta pribatu ugari bideratzen dira horretara, eta berotegi-efektuko gas (BEG) asko isurtzen dira.

Helburu nagusiak

Planaren xedea egoera hori saihestea da, Klima Aldaketaren Aurkako Ibilbide Orriarekin eta Europak energia-arloan eta fenomeno global horren aurkako borrokan duen estrategiarekin bat.

4.- Energia berriztagarrietako berrikuntzan aitzindari izatea, "jatorri fosileko energia, pixkanaka, energia berriztagarriekin ordezteko". Hori dela eta, Gobernuak estrategikotzat jo du sektore hori S3aren barruan.

Ardatz horietako bakoitzak, berriz, berariazko xedeak ditu.

Hala, 2030erako CO₂-emisioak murriztea proposatzen da.

Horrez gain, garraio-arloan, ezer isurtzen ez duten ibilgailuak bultzatuko dira, garraio-premien % 15 energia berriztagarriekin ase dadin; autoarekiko mendekotasuna murriztu egingo da; eta ordezko garraiobideak sustatuko dira.

Mix energetikoari dagokionez, helburua da 2020an energia-kontsumoaren % 28 iturri berriztagarrien bidez hornitzea, eta ehuneko hori % 50era igotzea 2030ean.

Hornikuntzaren segurtasunari eta energia-pobreziari dagokienez, kargatze elektrikoetarako puntu publikoak, industriako mikrosareak eta hiri eta sare adimendunak areagotzea aurreikusten du planak, autohornikuntza areagotzeko eta atzerriko herrialdeekiko mendekotasuna eta energia-kostua murrizteko.

Laugarren helburua lortzeko, hots, Nafarroa energia berriztagarrietan aitzindari bihurtzea, zenbait neurri garatzen ditu planak sektore horretarako, eta hori da Espezializazio Adimendunaren Planeko (S3) helburu estrategikoetako bat.

Orain arte aipatutako helburuak lortzeko, NEPek 146 neurri zehatz ditu, 9 esparrutan banatuta:

Neurri zehatzetako batzuk dira, besteak beste, % 30erainoko zerga-murrizketak auto partikular, motor edo taxi elektrikoak eros daitezen sustatzeko; sarbide publikoko 20 kargatze-puntu instalatzea irizpide geografikoekin (potentzia handiko 10 puntu Iruñerrian, eta beste 10 Nafarroaren gainerakoan); lan-garraioei pizgarriak ematea (langileek lanera joateko erabiltzen dituztenei, adibidez); eta auto elektrikoei zirkulazio-zerga eta Audenasako bidesaria murriztea.

Eraikinetako kontsumoa murriztu dadin sustatzeko, proposatzen da energia-birgaitzerako laguntzak ematea, argiteria-gastua kontrolatzea, energia-zerbitzuak bultzatzea, eta proiektu autosufizienteei laguntzak eta kenkariak ematea.

Autohornikuntzaren helburuak, berriz, ekintza zehatz hauek ditu, besteak beste:

Plana 2016ko irailean hasi zen egiten, eta herritarrek parte hartu dute prozesu horretan, non arlo horretan diharduten kolektibo guztiek hartu baitute parte:

Gainera, bost bilera sektorial egin dira, hauei buruzkoak: energia-sorkuntza eta -kudeaketa, azpiegiturak, energia-kontsumoa eta -aurrezpena, energia-eraginkortasuna, eta mugikortasuna eta garraioa eta trebakuntza eta sentsibilizazioa.

Azkenik, hiru deliberazio-bilera egin dira, hauei buruzkoak: Energia Agentzia bat sortzeko aukera, parke eolikoen plangintza eta kudeaketa, eta energiaren sektoreko lege-esparrua.