Nafarroako Gobernuko Basozainak  lantaldeak, 2020an, guztira 1.874 abisu eman zituen zauritutako faunari buruz, eta 284 ikuskapen-akta egin zituen, natura-ingurunean izandako eraginagatik jarduerak zigortzeko proposamenarekin. Hauek dira pandemiaren zailtasunek markatutako urtebeteko lana zehazten duen 2020ko Memoriaren datu batzuk, baina balantze positiboarekin, memorian adierazten denaren arabera, "Oro har, lanak egin ahal izan direlako", eta, egokitzeko beharrezkoa den gaitasuna ere frogatu ahal izan dutelako.

Txostenaren arabera, martxotik aurrera, alarma-egoera eta etxeko konfinamendua deklaratutakoan, gutxieneko zerbitzuak zehazteak eta lana presentzial edo ez presentzial eran banatzeak jarduera neurri handi batean baldintzatu zuen, baina, era berean, aukera egon zen “administrazio- eta dokumentu-lanak egunean jartzeko nahiz sartu berri ziren 31 basozainen Harrera Plana online egiteko”. Plangintzari eta hartutako neurriei esker, gaur egun COVID-19aren kutsatze tasa zero izatea lortu da lan-jardueraren barnean.

Konfinamenduko hilabeteetan zehar, Basozainaken lan nagusiak hauek izan ziren:

Landa-ingurunean alarma-egoerak onartutako mugak betetzen zirela zaintzea; funtsezko zerbitzu gisa deklaratutako baso-ustiapenen segimendua egitea; eta, oro har, egoerek baimendutako ohiko lan guztiak egitea. Horretarako, epe laburrerako lan-programazioak egin ziren, eta babestutako espezieen segimendua eta antolamenduak berrikusten jarraitu zen.

Talde osoa modu presentzialean lanean hasi ondoren, memoriaren arabera, “egun horretara bitarte egin gabeko lan guztiak hartzen ahalegindu dira”, eta “esan dezakegu lortu dugula, behin-behinekotasunagatik ezinezkoa izan den kasuetan izan ezik; esate baterako, espezieen erroldak, apirilean eta maiatzean egin ohi direnak”.

Nafarroako Gobernuaren Ingurumeneko Zuzendaritza Nagusiaren barruko taldeak egindako lanen zati handi bat beste Zerbitzu batzuekin elkarlanean eta haien gidalerroak jarraituta burutu da, batez ere Baso eta Ehiza Zerbitzua, Biodibertsitatearen Zerbitzua eta Ekonomia Zirkularraren eta Klima Aldaketaren Zerbitzua, horiek guztiak Landa Garapen eta Ingurumeneko Departamentukoak.

Ingurumenaren Basozainak/Guarderío Zerbitzua egun 123 basozainak osatzen dute –15 emakume eta 108 gizon-, Ignacio Bordak koordinatuta Atalaren buru gisa eta Gloria Giralda Carrerak Basozainak eta Ingurumen Kalitatea Zerbitzuaren zuzendari gisa.

Nafarroa osoan banatutako 11 mugapenetan banatzen dira, hamar mugapen lurraldekoak dira eta bat zeharkakoa, eta talde horren barruan sartzen dira Uretako Jardueren Taldea eta Alturako Esku-hartze Taldea.

Basozainaken funtzioak 7/2019 Foru Dekretuan definitzen dira, eta honako hauek bezalako alderdi askotarikoak jorratzen dituzte: inbentarioetan, erroldetan eta kudeaketa-lanetan laguntzea faunari eta florari dagokienean; baso-berritzeei buruzko txostena eta segimendua; edo ehiza behar bezala egiten dela zaintzea.

Ingurumen-inpaktua eta –kalitatea, larrialdiak eta espezieen segimenduak

Memorian zehazten diren ekintzen artean, lineen eta aerosorgailuen ingurumen-inpaktuarekin zerikusia duten lanak aurkitzen dira. Arrazoi hori medio hilda egon daitezkeen animalien bila ibiltzen dira eta gero informazio hori eskumeneko Unitate Teknikora bidaltzen dute.

2020an zehar, 284 ikuskapen-akta egin dira, zehatzeko proposamen eta guzti; horien artean 40 akta ingurunean eragina duten jardueren kontrolari buruzkoak izan dira (linea elektrikoak, harrobiak) eta 124 ingurune naturaleko jarduerei buruzkoak (ehiza, arrantza, eskalada, aisia).

Ingurumen-kalitateari dagokionean, hainbat isurketa eta hondakindegi zahar eta degradatutako espazioak kontrolatzeaz gain, berritzeko beharrik baduten ikusteko, hondakinen isurketak ere zaindu dira, eta minden kudeaketa zaintzeko ohiko lanak egin dira.

Ingurumen-arloko larrialdietan, zauritutako animalia basatien inguruko 1.874 dei jaso dira. 942 animalia bizirik jaso ziren eta 139 hilda; denak Fauna Berreskuratzeko Zentrora eraman ziren, Ilundainen.

Suteei dagokienez, ezarritako prebentzio-neurriak betetzen direla zaintzeko Basozainakek eskumena duenetan, detekzioa eta jarraipena egin dira, kalteak baloratu dira, eta suteak itzaltzeko eta kausak ikertzeko arduradunekin elkarlanean aritu dira, 2020an hainbat sutetan esku hartuta, batez ere Artikutzan, Zizurren, Meotzen, Los Arcosen eta Lerinen.

Baso-kudeaketari erreparatuta, mendiak seinalatzea, kubikatzea, entregatzea, segimendua egitea eta aintzatestea da Basozainaken lanaren zati oso garrantzitsua; baita etxeko egurra eta toki-erakundeen eta agente pribatuen baso-lanen segimendua egitea ere. Bereziki aipatzekoa da fruitu gaztainondoaren antzinako barietate autoktonoak identifikatzearen inguruan egindako lana, 2019an hasitakoarekin jarraituz, hautaketa, laginak hartzea eta entseguak eginez.

Baso-osasunean, hainbat espezieren segimendua egiten jarraitu da: Cydalima perspectalis, Thaumetopoea pityocampa, Iponomeuta padella, Lithosia uadra, Kermes ilicis, e.a., ezpel hazia jasotzeaz, garbitzeaz eta bahetzeaz gain.

Ehizari dagokionean, uxaldi eta usategietako baimen eta segimendu- eta zaintza-lanez gain, ehizako antolamendu-planak berrikusteko lanak amaitu dira, besteak beste, Aspurz, Jaurrieta, Urraulbeiti, Elo eta Untzitibarkoak, eta espezieen segimendua egiten jarraitu da.

Ibai Ingurunea aintzat hartuta, amuarrainak eta beste espezie batzuek gure ibaietan izandako bilakaerari buruzko azterketa egiten jarraitu da, arrantza elektrikoak barne. Horrez gain, amuarrain triploidearekin birpopulatzeaz, obretarako eskaerei buruzko txostenak egiteaz eta arrantza-jarduera ezberdinei laguntzeaz arduratzen dira.

Ingurumen-arloko hezkuntza izan da pandemiaren ondorioz gehien sufritu duen arloetako bat, martxotik aurrera jarduera guztiak bertan behera geratzeagatik. Zenbait kasutan, Otsagabiako ikastetxearekiko lankidetza, esate baterako, 2020rako aurreikusita zeuden jarduerak 2021ean berrekin dira.

Habitat eta espeziei dagokienean, espazio naturalak zaintzeko lan orokorrak egin dituzte, 2020an turismoaren ondorioz jende gehiago pilatzeagatik eta “herrietan egonezinak sortzeagatik, bisitarien eta landa-inguruneko biztanleen artean gaizkiulertuak sortuta”.

Arlo hau babestutako faunaren segimenduekin osatzen da: harrapariak eta beste hegazti batzuk, ugaztunak (sarrioa, hartz arrea, kastorea) eta anfibioak (igel dalmatina, igel piriniarra eta apo pintojoa) eta ornogabeak (Margaritifera auricularia eta bertako karramarroa) bezalako batzuk.

Segimendu orokorragoak ere egin dira eta, bereziki, espezie inbaditzaileekin lan egin da: bisoi amerikarra eta liztor asiarra (tranpaz harrapatzeak eta habiak kentzea barne), apoarmatu exotikoak, mapatxea edo karramarro seinaleduna.

.