Sarasa eta Iruña arteko zatia irekitzearekin batera, Plazaola trenbidearen lehengo ibilbidea egin daiteke, Nafarroa eta Gipuzkoa lotzen dituena, Bide Naturala-Bide Berde gisa egokituta, jatorrizko 84 kilometroetatik 78an.

Rebeca Esnaola Kultura, Kirol eta Turismo kontseilariak bizikletaz egin du gaur goizean bide berriaren egokitzapena, Alicia Echeverría Gobernuak Nafarroan duen ordezkariarekin, Ana Rivas Turismoko zuzendari nagusiarekin eta inguruko udaletako ordezkariekin batera.

Inauguratutako zatia Iruñerriko lau udal-mugartetatik (Iza/Itza, Berriobeiti, Berriozar eta Iruña) 9,65 kilometrotik igarotzen da. Proiektuak 455.000,47 euroko aurrekontua izan du, Berreskuratze eta Erresilientzia Planaren Next Generation funts europarren bidez finantzatuta, eta egokitzapen-lanak sei hilabetetan egin dira.

Bide Berde hori erabilera publikorako da, komunikazio-bide gisa, eta lurraldea egituratzeko elementua da. Landa-guneen arteko lotura errazten du, natura-ingurunearekiko kontaktua eta errespetua sustatzen dituen ibilbide baten bidez. Gainera, motorizatu gabeko komunikazio-bide bat da, paisaia-edertasun handiko landa-eremuen bidez, landaredi-biodibertsitate handiko eta aberastasun geologikoko eremu batean inskribatuta dagoena.

Nafarroa bizikletaz

Ibilbide berriak garrantzi turistiko handia du Nafarroarentzat; izan ere, landa-turismoa sustatzen du naturaz gozatzeko gune pribilegiatu batean, eta, gainera, bizikletaren turismoari lotutako estrategia sendo bat indartzen du.

Plazaolako bide berdea bat dator Plazaolako bide naturalarekin – Pirinioetako hegoaldeko isurialdea – eta Eurovelorekin (EV1).

Plazaolako Natur Bideak – Pirinioetako hegoaldeko isurialdea – berreskuratutako eta/edo lehengoratzeko prozesuan dauden bi trenbide hartzen ditu bere baitan, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren Natur Bideen Programaren Sarean sartuta daudenak: Plazaola eta Irati trena, biak Iruñerriko Ibai Parkearen bidez Iruñean lotuak. Bide naturala eskualdeen arteko ardatz egituratzailea da, autonomia-erkidego mugakideen (Euskal Autonomia Erkidegoa eta Aragoi) trazadurekin lotzen baita. Proiektu honen xede den ibilbidea Plazaolako Bide Naturalarekin lotzen da, Sarasa herrian.

Era berean, Foru Komunitatea iparraldetik lotzen da Norvegian jaio eta Portugalen amaitzen den EuroVelo 1-ekin. Nafarroa bidegurutze gisa eratzen da, Pirinio Atlantikoetako eta Gipuzkoako bizikletentzako azpiegiturekin, eta Bidasoa eta Plazaolako bide berdeak lotzen ditu Iruñerantz jarraitzeko.

Meatze-trenbide bat

Iruña-Donostia trenbidea 1914an inauguratu zen. Trazadura Plazaolako meategiak eta Andoain lotzen zituen industria-izaerako aurreko trenbide-instalazio baten luzapen gisa sortu zen. Meatzea Nafarroa eta Gipuzkoa arteko mugan zegoen, eta hasierako trazadura minerala euskal trenbideen sareraino garraiatzeko erabiltzen zen.

Iruñeraino luzatu zenean, linea bidaiarien eta merkantzien garraiobide bihurtu zen, eta trenbidea sorrarazi zuen meatze-xedea bigarren mugara mugatu zen. Obra, bere garaian, ingeniaritza-alardetzat hartu zen, batez ere, finkatu zen geografia gorabeheratsuaren arabera.

Ia 40 urtez, trenbidea garapenaren balio berrietara egokitzen zen landa-gizarte baten esparruan izandako aurrerapenaren adierazgarri izan zen. Aldi berean, tren txikia trukerako ardatz bat izan zen, bi hiriak beren muturretatik elkartzeaz gain, zeharkatzen zituen herrietako biztanleei aukera berriak irekitzen zizkiena.

Plazaolak 1953. urtera arte funtzionatu zuen. Urte horretan, zubietako zati handi bat arrastaka eraman zituzten, baina jada ez zituzten berritu, eta autobusak zerbitzu bera ematen zuen, denbora gutxiagoan eta kostu txikiagoarekin.