Nafarroako Gobernuko lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilari Ana Ollok, mugaz gaindiko lankidetza-ekimen honetan parte hartzen duten gainerako erakundeekin batera, POCTEFA 2021-2027ko Mendebaldeko Eremu Funtzionaleko Proiektuen Lehen Deialdiaren emaitzak aurkeztu ditu gaur. Nafarroako partaidetza duten sei proiektuk, guztira, 2,26 milioi euro lortu dituzte Europako funtsetan, eleaniztasunarekin (euskarari erreferentzia berezia eginez), enpleguarekin eta mugikortasun iraunkorrarekin zerikusia duten ekimenak garatu ahal izateko Pirinioen bi aldeetan.

Aurkezpen-ekitaldia Iruñean antolatu du Akitania-Berria Euskadi Nafarroa LLET Euroeskualdeak, Eremu Funtzional horren garapena eta bultzada koordinatzeaz arduratzen den erakundeak. POCTEFA programak identifikatutako bost eremuetako bat da, eta Euskadi, Nafarroa eta Akitania Eskualde Berriaren hegoaldea hartzen ditu, itsasertzetik Baretous ibarreraino. Nafarroa Euroeskualdearen buru da 2024ko martxotik, eta, urte honen amaieratik aurrera, Pirinioetako Lan Elkartearen (PLE/CTP) buru ere izango da.

Zehazki, Hezhi, Sarebide, Eusguneak, Lanean, Mugaziklo eta Transfermugi proiektuak dira. Lehenengo hirurek hizkuntzak, oro har, eta euskara, bereziki, sustatzen dituzte; azken biek, berriz, enplegua (oztopo burokratikoak gainditzea bilatzen du) eta garraioa dituzte ardatz, xeheki, bizikletaren eta trenaren erabilera sustatzeko. Finantzaketa-sistemaren arabera, proiektu bakoitzak osoko aurrekontu bat du, eta aurrekontu horretatik AFOMEFek (deialdi hau 14,8 milioi eurokoa da) proiektu bakoitzaren ehuneko bat (% 65) barne hartzen du. Kopuru hori bazkideen artean banatzen da, premia- eta inplikazio-mailaren arabera.

Ollo lehendakariordeak azpimarratu duenez, Nafarroako Gobernutik "konbentzituta gaude mugaz gaindiko lankidetza hori eta Europaren eraikuntza eskualdeen eskutik sustatzearen garrantziaz, eskualdeok baitira ondoen ezagutzen eta lurraldeari ondoen egokitzen zaizkionak". Era berean, Ollok adierazi duenez, "ekimen hau erakunde publikoen eta gizarte-ekimeneko erakundeen elkarlanean oinarritzen da, eta mugaren bi aldeetan bizi diren herritarrak ditu protagonista eta onuradun. Muga bat, aukera-iturri gisa ikusten dena, eta ez oztopo edo hesi gisa ". Era berean, azpimarratu nahi izan du onartutako proiektuen erdiek eleaniztasunaren gaia jorratzen dutela, oro har, eta euskararena (bi kasu), bereziki.

Mathieu Bergék (Akitania Berriko eskualde-kontseilaria, Euroeskualdeko ordezkaria, Mugaz Gaindiko Lankidetza, Portu eta Aireportuak) Hezhi, Sarebide eta Eusguneak proiektuak zehaztu ditu, euskararen aldeko hizkuntza-politika espezifikoa garatzeko Europako funtsak mobilizatzen diren lehen aldia dela azpimarratuz.

Bestalde, Eusko Jaurlaritzako Europako Gaietarako zuzendari Mikel Antonek Lanean, Transfermugi eta Mugazikloren proiektuak azaldu ditu, mugaz gaindiko oztopoak gainditzearen garrantzia azpimarratuz. Gainera, Europako Batzordearen ikerketa baten arabera, mugaz gaindiko oztopoen % 20 kentzeak mugako eskualdeen BPGa % 2 handitzea ekar lezake.

Aurkezpen publikoan Arlo Funtzionaleko zuzendaritza batzordeko beste hiru kidek ere parte hartu dute: Hân VO Agglomération Pays Basqueko mugaz gaindiko, Europako eta nazioarteko lankidetzarako kontseilariak; Iker Goiria Gipuzkoako Diputatu Nagusiaren aholkulariak; eta Jean Pierre Mirande mendi politiken, mugaz gaindiko lankidetzaren eta 64 Departamentu Kontseiluko Nafarroarekiko harremanen ordezkariak.

Bergék adierazi duenez, "Euskal Aglomerazio Erkidegoak Mendebaldeko Eremu Funtzionaleko Gidaritza Batzordean parte hartzeari esker, inguruko 158 udalerriek ahotsa eta koherentziaren bermea aurkitzen dute proiektuen eta lurraldearen benetako beharren artean". Iker Goiriak adierazi duenez, "AFOMEFen gobernantzak aukera ematen dio Gipuzkoako Foru Aldundiari POCTEFA programaren onuradun izatetik finantziazio-tresnaren lurralde-kudeaketan rol aktiboagoa izatera pasatzeko. Amaitzeko, Jean Pierre Mirande pozik agertu da "mugaz gaindiko biztanleen eguneroko bizitzan funtsezkoak eta banaezinak diren hiru erronkei lagunduko dieten proiektuak babestu ahal izateagatik: komunikatzea, lan egitea eta lekuz aldatzea".

Guztiak bat etorri dira AFOMEF Europako dispositibo berri hau aukera ona dela POCTEFAren EGEF (FEDER) funtsak lurraldeka banatzeko, perimetro txikiagoetan eta tokiko beharretara egokituta lan egiteko aukera emango baitu. Dispositibo horrekin, sei proiektu egituratzaile sortu dira AFOMEF lurraldean. Proiektu horiek eragin zuzena eta esanguratsua izango dute lurraldeen garapenean eta integrazioan, mugaren bi aldeetan. Valeria Cenacchik, Europako Batzordeko INTERREG POCTEFAko Desk Officer-ak, babestu du ideia hori, eta Bruselatik Euroeskualdera bideratu da zentzu horretan.

Nafarroa da onartutako hiru proiekturen buru

Onartutako proiektuei dagokienez, Nafarroako parte-hartzeak formula eta maila desberdinak ditu. Lanean proiektuaren kasuan, Nafarroak NAEN Euroeskualdearen bidez parte hartzen du taldeburu gisa, Nafarroako Enplegu Zerbitzuaren, Nafarroako Foru Ogasunaren eta Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiaren (Nafarroako Probintzia Zuzendaritza) protagonismo bereziaz gain. Foru Komunitateak 202.631,00 euroko itzulketa izango du helburu nagusi gisa "mugaz gaindiko enplegu-arro bat garatzea, lan-aukerak maximizatzeko eta mugaz gaindiko langileentzako informazio- eta konponbide-esparru eraginkor bat ezartzeko. Aldi berean, erakundeen koordinazioa sustatzen da, zerbitzu publikoak hobetzeko".

Antzera atera da aurrera Hezhi ere (Euroeskualdearen bitartez taldeburu gisa inplikatuta), baina kasu honetan Nafarroako bazkide nagusia Hezkuntza Departamentuko Eleaniztasun eta Irakaskuntza Artistikoen Zerbitzua da. Nafarroari 425.463 euroko laguntza emango zaio, Euskadiko eta Frantziako hezkuntza eta kultura arloko beste bazkide batzuekin lan egiteko. Zehazki, mugaz gaindiko hizkuntza-oztopoa gainditzeko bidean aurrera egiteko, hezkuntza-eredu eleaniztunen ikerketa eta zabalkundea sustatuz, bai eta hizkuntza- prestakuntzarako eta eskola- eta eskolaz kanpoko trukeetarako programa berriak sortzeko ere, hizkuntza- eta kultura-edukia ardatz hartuta.

Euskararen arloko gune digitala indartzea

Eleaniztasunari dagokionez, oro har, baina bereziki euskarari dagokionez, bi proiektu onartu dira. Lehenengoak, Eusguneak izenekoak, Euskarabidearen, eta Hezkuntzako Eleaniztasun eta Arte Irakaskuntzen Zerbitzua kide gisa, inplikazio zuzena du, eta lurraldeko hizkuntza-hesia murriztu nahi du, euskararen ezagutza eta erabilera zabalagoari esker. Horretarako, plataforma digital aurreratu bat garatu nahi da, euskara ikastea eta irakastea erraztuko duena, bai eta haur eta gazteentzako aisialdiko eta prestakuntzako egonaldi murgiltzaileak ere, Pirinioez bestaldean.

Ekimen horiek Eusko Jaurlaritzaren (Hizkuntza Politika), Helduen Alfabetatze eta Berreuskalduntzerako Erakundearen (Gipuzkoa) eta Office Public de la Langue Basqueren (Pirinio Atlantikoak) lankidetzarekin garatuko dira. Nafarroara iritsiko den Europako laguntzaren zenbatekoa 218.430 eurokoa da. Ekimenaren aurrekontu osoa 2,5 milioi eurokoa da, eta horietatik 1,6 milioi AFOMEFek finantzatzen ditu.

Sarebide euskararekin zerikusia duen bigarren proiektua da. Kasu honetan bazkide nafarrak Hamaika Telebista Nafarroa eta Euskalerria Irratia dira (296.344 euroko laguntza jasoko dute) eta bere helburua "euskarazko hedabideen eraldaketa digitala sustatzea da, baliabide eta soluzio teknologiko komunak gehituz, adimen artifiziala barne, sareko edukietarako sarbidea ahalbidetuko dutenak eta edukiak hedatzeko kanal eta formatuak zabaltzen dituztenak publiko berrietara iristeko".

Mugikortasun iraunkorra: bizikleta eta trena

Azkenik, mugen gainetik mugikortasuna sustatzeko proiektuen multzoa dago. Mugaziklok "Gipuzkoako, Nafarroako eta Pirinio Atlantikoetako mugaz gaindiko espazioan mugikortasun aktibo eta iraunkorra" sustatu nahi du, "bizikletentzako tarte eta ibilbide berriak sortuz, tokiko publikoaren sentsibilizazioa azpimarratuz, eta zerbitzuak eta gobernantza hobetuz". Taldeburua Nasuvinsa da, eta beste erakunde batzuen inplikazioa ere badu, hala nola Cederna Garalur, Erriberako Garapen Estrategien Partzuergoa (CEDER), Erdialdeko Garapenerako Partzuergoa eta Nafarroako Gobernuarena (Garraio eta Mugikortasun Iraunkorraren Zuzendaritza Nagusia). Guztira, 1.013.136,68 euroko dirulaguntza emango zaie bazkide nafarrei.

Eta, azkenik, Transfermugi proiektuak Mendebaldeko Eremu Funtzionaleko garraio-zerbitzu publikoak zabaldu nahi ditu, trenbide-interkonexioaren, mugaz gaindiko hiriarteko bideen sorreraren, azpiegituretako aurrerapenen eta erabiltzailearen esperientziarako garapen digitalen bidez. Nafarroak 104.013 euroko itzulketa lortuko du, eta Euroeskualdeko kide gisa parte hartzen du proiektu horretan, ekimen estrategikotzat jotzen baitu.

Proiektuei buruzko informazio guztia eskuragarri dago www.afomef.eu eta www.poctefa.eu webguneetan, baita Nafarroari buruzko informazio gehiago duen dokumentu honetan ere.