Maria Chivite Nafarroako Lehendakariak ‘Rafael Moneo Nafarroan’ erakusketa bisitatu du gaur eguerdian. Urriaren 21etik Nafarroako Errege Artxibategi Nagusia hartzen du erakusketa horrek, eta bere jaioterrian egindako lanaren atzera begirako gisa sortu da. Bisitan arkitektoa bera ere izan da, eta Lehendakariak nabarmendu du “Nafarroak azken mendean eman duen kultura arloko pertsona garrantzitsuenetako bat izan dela”. “Rafael Moneoren lanak gure hiriak eraldatu ditu, modu organikoan hirian integratu diren eraikin eta obra enblematikoekin”, adierazi du Chivitek.

Bisitara etorri da halaber Rebeca Esnaola Kultura eta Kirol kontseilaria. Erakusketa hau urtarrilaren 15era arte egongo da ikusgai Iruñako Artxiboan, eta jarraian Tuteran, Maria Forcada Fundazioan, otsailaren 17tik aurrera.

Bere mintzaldian zehar, Lehendakariak azaldu du erakusketa “galdu ezinezkoa” dela kulturan interesatuta dagoen edozein pertsonarentzat, eta haren irudia “azken mende erdiko eta mundu mailako” arkitekturaren baitan “esanguratsuenetako” bat bailitzan nabarmendu du.

Bestalde, Rafael Moneok adierazi du erakusketak “balio handia” duela beretzat, izan ere garaia da “lurralde honi nire karrera garatzeko eman didan laguntza eskertzeko”. “Nire hastapen profesionala hemen, Nafarroan, gertatu zen; gure harremana etengabea izan da eta proiektu ugaritarako niregan konfiantza izaten jarraitu du; horrregatik, nire esker ona erabatekoa da”.

Erakusketaren eremuak

Erakusketa eremu ezberdinetan banatu da. Lehenik eta behin, Rafael Moneoren planoak daude ikusgai, Nafarroako bere obra guztiei dagozkionak. Lehenengoak XX. mendeko 70. hamarkadakoak dira eta arkitektoak paper sulfurizatuan arkatzez exekutatu zituen jatorrizko marrazkien bitartez bistaratu dira.

Arreta berezi bat eskaini zaie Nafarroan eginiko proiektuei, zein dagokien, esaterako, Tuteran eginiko obrei, kasu, Eza Kaleko etxebizitzen eraikina (1965-1966), Espainiako Elvira Eskola Publikoak (1966-1971), edo Miserikordiaren Errege Etxea (1983). Iruñan kokatutako beste hainbat proiektu ere nabarmentzekoak dira, esaterako, Foruen Plaza (1970-1975), Nafarroako Errege Artxiboa eta Artxibo Orokorra (1995-2003) hala nola Nafarroako Unibertsitateko Museoa (2008-2014); azken bi horiek Foru Komunitateko bere obra berrienak dira.

Aretoaren erdian Rafael Moneoren giza ibilbidea eta ibilbide profesionala trazatzea ahalbidetzen duten dokumentuak eta piezak eskaintzen dituzten hainbat beira-arasa banatu dira biografiaren deskribapen modura, Tuteran jaio zenetik, bere haurtzaroko, gaztaroko, prestakuntzako eta lanbidearen hasierako garaiak islatuz, 1996. urtera arte; data horretan, Arkitekturako Pritzker Saria jaso zuen. Ibilbide hau, arkitektoak bere artxibo propiotik espresuki erakusketa honetarako emandako argazkiak, aipamenak, elkarrizketak eta dokumentazio pertsonala eta argitaratua tarteko izanik garatu da.

Azkenik, aretoaren atzealdean, nazioartean ospetsua den arkitekto nahiz teoriko bezala, edo arkitekturaren munduan lortutako bere garrantzi profesionala eta maila intelektuala aitortze aldera, Rafael Moneoren jarduera bistaratzeko esparru bat dago eskuragarri.