Nafarroako Gobernuak, Hondakinen Partzuergoaren bitartez, eta Eska-Zaraitzuko Mankomunitateak, Nafarroako Aste Zuria izenez ezagutzen den Iraupen-eskiko XXXIX. Eskola Kanpainan parte hartzen duten 4.000 ikasleen artean birziklapena eta kontsumo arduratsua sustatzeko ekimen bat sustatu dute. 

Ekimena aurten estreinatu da, eta ranking bat egin nahi da ikasle-talde bakoitzak sortzen duen aztarna ekologikoarekin. Modu horretan, irabazlea Erronkari eta Zaraitzuko ibarretan, ingurumenenari kalte gutxien eragiten dion taldea izango da. Horretarako, hondakinen birziklapena eta uraren eta energiaren kontsumo arduratsua neurtu eta zenbatuko dira.

Proiektua Iraupen Eskiko Eskola Kanpainaren 12 astetan zehar garatuko da, urtarrilaren 9an hasi eta martxoaren 24ra bitarte Otsagabian, eta apirilaren 21era arte Izaban. Beraz, saria emango zaie astean aztarna ekologiko txikiena sortzen duten ikastetxe guztiei; era horretan, hainbat ikastetxetako 360 ikasle sartuko dira azken sarian. Saria Nafarroako Senda Viva Natura Parkerako bidaia izango da.

Ingurumena babestea eta despopulazioaren aurka borrokatzea

Ekimena Izabako El Ferial eski-pistetan aurkeztu dute, eta bertan hartu dute parte Toki Administrazio eta Despopulazioko zuzendari nagusia den Jesus Mª Rodriguezek, Eska-Salazar Mankomunitateko presidentea den Itziar Semberoizek, Nafarroako Hondakinen Kontsortzioko kudeatzaile Fernando Mendozak, Iraupen Eskiko Eskola Kanpainaren zuzendaria den Amaia Mozik eta Larra-Belagua Eski Nordikoko Zentroko zuzendaria den Julen Garjonek. Halaber, ekitaldian izan dira aste honetan parte hartzen duten txandako ikasleak, Erronkari eta Zaraitzuko udal-ordezkariak eta kanpainan parte hartzen duten dozena bat aterpetxe eta ostatutako arduradunak.

Jesus Mª Rodriguezek, Toki Administrazio eta Despopulazioko zuzendari nagusiak, nabarmendu du proiektu honek bi alderdi dituela, eta ingurumenaren babesa eta Nafarroako Pirinioetako haranetako garapen sozio-ekonomikoa lotzen dituela. Rodriguezek azpimarratu du Iraupen Eskiko Eskola Kanpaina pizgarria dela populaziorik gabe geratzeko arriskuan dauden eremu hauetarako, 125 lanpostu sortzen edo mantentzen laguntzen baitu Erronkariko bailaran eta beste 35 lanpostu Zaraitzun.

Eska-Salazar Mankomunitatearen izenean, Itziar Semberoiz presidenteak nabarmendu du eskola-kanpainak inguruko udalerrietan duen inpaktua, eta azpimarratu du aire zabaleko kirola, herri ezberdinetako ikasleen arteko bizikidetza eta Irati-Abodi eta

Larra-Belagua bezalako ingurune pribilegiatuetan ingurumena zaintzea bezalako balioak sustatu beharra dagoela.

Era berean, Iraupen Eskiko Eskola Kanpainaren zuzendaria den Amaia Mozok eskerrak eman dizkie parte hartzen duten eragile guztiei, Erronkariko eta Zaraitzuko ingurune natural horiek babesten laguntzeko proiektu berri honetan inplikatzeagatik.

Nola neurtu aztarna ekologikoaren arrastoa

Eskola Kanpainan parte hartzen duten Nafarroa osoko 92 ikastetxetako 4.000 ikasle eta irakasle inguru parte hartzen ari dira hondakinak murrizteko eta kontsumo arduratsua sustatzeko ekimenean. Gehienak Lehen Hezkuntzako 6. mailako eta Bigarren Hezkuntzako 1. eta 2. mailako ikasleak dira. Astebeteko 12 txanda egingo dituzte Izaban eta 10 txanda Otsagabian.

Aztarna ekologikoa hiru eremutan neurtuko da: ura, hondakinak eta energia. Eremu horietako bakoitzean, segimendua eta puntuazioa landuko dira azken baremoa ezartzeko. Horretarako, materia organikoko edukiontziak eta papera eta ontziak bereizteko paperontziak banatu dira; kontratu bat idatzi da Aste Zuriko ostatuetan bizikidetza ona izateko, eta informazio-materiala zabaldu da ingurumenari egiten zaion eraginari buruz kontzientziatzeko.

Ranking hori baloratzeko, hainbat neurketa egingo dira. Alde batetik, astean zehar argazkiak aterako zaizkie herrietako espazio ezberdinei, eta puntuazio bat emango da leku horien garbitasuna kontuan hartuta. Gainera, herria garbitzeko ostegunetan egingo den jardueran, gune ezberdinetako edukiontziak berrikusiko dira, hondakinak behar bezala bereizi diren baloratzeko. Okerreko edukiontzian utzi diren hondakinak pisatu egingo dira, eta pisu horrek beste puntuazio bat emango du.

Bestetik, ostatu bakoitzak puntuazio bat emango die asteko txanda bakoitzeko parte-hartzaileei, kontuan izanik bizikidetza-kontratua betetzen duten. Kontratuan ondorengo baldintzak jasotzen dira: argiak itzaltzea erabiltzen ez diren bitartean, leihoak itxita edukitzea berogailua jarrita badago, uraren kontsumoa zaintzea eta hondakinak behar bezala bereiztea birziklatu ahal izateko.

Puntu horiek guztiak batuta, txanda bakoitzaren aztarna ekologikoa aterako da. Aztarna zenbat eta handiagoa izan, orduan eta handiagoa izango da ingurumen-inpaktua; beraz, aztarna ekologiko txikiena eragin duen txandan parte hartu duten ikastetxeei emango zaie saria. Emaitzak astero eguneratuko dira eskola-kanpainaren web orrialdean.

Ingurumen-balioak sustatzeko jarduerak

Aztarna ekologikoaren segimendu berri honez gain, ingurumen-balioak sustatzearekin loturiko beste jarduera batzuk eskaintzen ditu eskola-kanpainak. Goizetan eskia praktikatzeaz gain, jarduera ludikoak eta kulturalak egingo dituzte gazteek; hala nola, Erronkari eta Otsagabiako Naturaren Interpretazio Zentroetara eta Erronkariko Julian Gaiarre Museorako bisitak, interpretatutako bidezidorrak edo herri kirolak eta antzerki-emanaldiak. Berrikuntza gisa, aurten jarduera berri bat sartu da Izaban; hau da, Energiaren Gela, herri horretako Udalak sustatua energia berriztagarriak ezagutzera emateko eta Izabako zentral hidroelektrikoari balioa emateko.

Iraupen Eskiko Eskola Kanpaina Navarra Impulsa Cultura, Deporte y Ocio NICDO enpresa publikoak antolatzen du, Larra-Belagua Eski Nordikoko Zentroaren kudeatzaileak, eta Erronkariko eta Zaraitzuko haranen eta Izaba eta Otsagabiako Udalen laguntza du. Finantzatu, berriz, batik bat Nafarroako Kirol Institutuak eta Hezkuntza eta Lurralde Kohesiorako Departamentuek finantzatzen dute. Gainera, Nafarroako Gobernuko Landa Garapeneko eta Ingurumeneko Departamentuak bi haranetako Naturaren Interpretazio Zentroen jarduerak sustatzen ditu.

Bestalde, Hondakinen Partzuergoa Nafarroako Gobernuak, Lurralde Kohesiorako Departamentuaren bidez, eta 15 mankomunitatek osatzen dute: Goi Araxes, Baztango Udala, Bidausi, Bortziriak, Eska-Salazar, Irati, Malerreka, Mairaga, Mendialdea, Jurramendi, Zangoza, Goi Erribera, Erribera eta Izarbeibar. Helburuen artean, honako hauek nabarmentzen dira: hondakinen frakzioak modu bateratu eta koordinatuan tratatzea zerbitzua ematen duen lurralde osoan edota hondakinak sortzea prebenitzea, herritarrak kontzientziatzeko eta laguntzeko ekintzak garatuz Prebentzio Bulegoak.