Nafarroak I. RedMemoria Eskola Topaketa hartu du aste honetan, 11 autonomia-erkidegotatik etorritako 23 ikastetxetako ehun bat ikaslerekin eta Nafarroako 45 irakaslerekin. Nafarroako Gobernuko lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilari Ana Ollok parte hartu du Nafarroako Memoriaren Institutuak (Nafarroako Gobernua) eta Espainiak Askatasunean emandako 50 urteak ospatzeko ordezkaritzak (Lurralde Politikako eta Memoria Demokratikoko Ministerioa) elkarrekin antolatutako jardueren hasieran, Ezkaba mendiko San Kristobal gotorlekuan.

Programa Askatasunaren Botilak jardueran oinarritzen da. Nafarroako Memoriaren Institutuak urteak daramatza jarduera hori egiten Eskolak memoriarekin programaren barruan. Gaur goizean zehar, Iruñetik gertu dagoen San Cristobal gotorlekutik ihes egindakoek jarraitu zuten ibilbidearen lehen etapa egin dute gazteek (gaur ere GR 225 bihurtu da), Enrique Villarreal 'El Drogas' musikariaren parte-hartzearekin. Gainera, memoria-guneak bisitatuko dira, eta tailerrak eta bilerak egingo dira NUPen. Bertan, memoria demokratikoarekin, giza eskubideekin eta indarkeriaren deslegitimazioarekin zerikusia duten hainbat gai jorratuko dira. 

Ollo lehendakariordeak erakundeen arteko lankidetzaren garrantzia azpimarratu du, eta Nafarroak alor horretan egin duen ibilbide zabala nabarmendu du, erreferentzia baita Estatuan zein nazioartean. "Memoria ez da iraganeko kontua, etorkizunekoa baizik. Eta, batez ere, egungo garaietan, funtsezkoa da belaunaldi berriak gertatutakoaren kontzientzia hartzea eta berriro gerta ez dadin. Kontseilariak eskerrak eman dizkie topaketan parte hartu dutenei, "hezkuntzak gizarte gisa aurrean dugun erronka garrantzitsuenetako baterako duen garrantzia ikusi dutelako: estatu-kolpea eta diktadura frankista bezalako gertaerak berriro gerta ez daitezen, hainbeste min, errepresio eta desmemoria ekarri baitzuten". 

"Eta, batez ere, zuen etxeetara itzultzen zaretenean, ezagutu duzuenaz hitz egin dezazuela eskatzen dizuet. Hitz egin ezazue zuen familiekin, zuen lagunekin. Eta kontatzen duzuenez, hemen gertatu zena ez da berriro gertatu behar. Eta beharrezkoa da buloei, albiste faltsu edo fake news-ei eta ultraeskuindarren politika ukatzaile eta errebisionistei aurre egitea", esan du Ollok San Cristobal gotorlekuko programaren hasieran. Gune hori laster Memoriaren Leku izendatuko dute, kartzela frankista gisa erabili zutelako eta 1938ko maiatzaren 22an 795 presok ihes egin zutelako. Horietatik 206 ihesean hil zituzten, 14 geroago exekutatu zituzten, eta gainerakoak atxilotu eta espetxera itzuli zituzten. Hiruk bakarrik lortu zuten Frantziako mugara iristea.

"Zuek hainbat komunitatetatik zatozte, baita bere garaian askatasunarekiko eta balio demokratikoekiko konpromisoa oso garesti ordaindu zuten preso horiek guztiak ere. Gogoratu eta egin ahanzturan ez erortzeko ", adierazi du Ollo lehendakariordeak. 

Bestalde, Carmen Gustrán Loscos Espainia Askatasunean ospatzeko ordezkariak nabarmendu duenez, "gaur egun, Valentziako edo Madrilgo eskualdeetako gobernu batzuk memoria demokratikoan irakasleen prestakuntza kontzienteki murrizten ari direnean, inoiz baino garrantzitsuagoa da herritartasun demokratikoa eraikitzeko esperientzia horiek ahalbidetzea. Horregatik, Hezkuntzako Memoria Sarearen topaketa honetan, jakinarazi nahi dugu Lurralde Politikako eta Memoria Demokratikoko Ministerioa eta Hezkuntza Ministerioa lanean ari garela herrialde osoko bigarren hezkuntzako irakasleek memoria demokratikoari buruzko ikastaroetara, giza eskubideak, askatasunak eta balio demokratikoak sustatzeko ikastaroetara – gure iragan hurbilaren ezagutzaren bidez – sarbidea izan dezaten.

Memoriaren Nafarroako Institutuaren lan-ardatzetako bat hezkuntzaren esparrua da. Bertan, Eskolak memoriarekin programaren bidez, belaunaldi berriekin lan egiten da balio demokratikoak transmititzeko, ikastetxeetan memoria demokratikoaren inguruko proiektuak garatuz. Europako Kontseiluak onartzen du proiektu hori, eta jardunbide egoki gisa jasotzen du 2025eko urtarrilaren 29an onartutako txostenean. Programa hori oso zabalduta dago Nafarroako hezkuntza-sarean, eta Memoria Hezkuntzan Historiarekin kongresuak antolatzen lagundu zuen. Kongresu horietatik sortu zen Memoria Sarea. 

RedMemoria eskolako i. topaketa
2025eko urriaren 2an, 3an eta 4an Iruñean egingo den Memoria Sarearen eskola-topaketak Nafarroan ehun bat ikasle biltzen ditu, gehienak batxilergokoak, eta Andaluzia, Kanariak, Gaztela-Leon, Gaztela-Mantxa, Valentzia, Aragoi, Asturias, Extremadura, Madril, Errioxa eta Euskal Autonomia Erkidegoko 17 ikastetxetako 30 irakasle inguru biltzen ditu. Horiei Nafarroako ikastetxeetako 40 ikasle gehitu behar zaizkie, hamabost bat irakaslerekin. Joan den urtean Iruñean egindako Hezkuntzako Memoriaren Nazioarteko Kongresuaren babesean sortu zen, eta Memoria Demokratikoaren Estatu Idazkaritzaren eta Nafarroako Gobernuko Memoria eta Bizikidetza, Kanpo Ekintza eta Euskara departamenduaren elkarlanaren emaitza ere bada.

Bertaratutakoek, Ollo lehendakariordearekin eta Carmen Gustran Espainia Askatasunean ospatzeko mandatariarekin batera, ekitaldi labur batean parte hartu dute, eta, ondoren, Askatasunaren Botilen Martxaren lehen etaparen ibilbidea egin dute, GR225etik barrena, 1938ko maiatzaren 22an ihes egindako presoen urratsak jarraitzen dituen mendi-ibilbidetik. Etapa hau Ezkabako San Kristobal gotorlekuaren eta Olaberen artean egingo da. Etapa amaitzean, omenaldia egin diete iheslariei Olabeko hobian, hildako 16 presoren gorpuak berreskuratu zituzten lekuan. 

Hurrengo jardunaldietan zehar, ikasleek hainbat jardueratan parte hartuko dute, eta memoriarekin eta iragan traumatikoekin lotutako hainbat proiektu partekatuko dituzte, baita gaur egungo gazteen askatasunaren aldeko borrokarekin, gaur egun munduko leku ezberdinetan dagoen indarkeriarekin, giza eskubideen urraketarekin, Gazari arreta berezia eskainiz, eta "Iruñeko Manifestua. Gazteak oroimenaren alde".

Bestalde, irakasleek tailer batean parte hartuko dute. Tailer horren helburu nagusia izango da 2026an Historia Memoriarekin Hezkuntzan  Nazioarteko III. Kongresua antolatzeko itxaropenak eta irizpideak biltzea.