Felix Taberna lehen lehendakariordeak eta Lehendakaritza eta Berdintasun kontseilariak Nafarroako Marka proiektua aldarrikatu du Altsasun “herri-proiektu” gisa, identitate kolektibo plurala, lehiakorra, berritzailea, berdintasunezkoa eta arlo sozialean konprometitua izateagatik. Horrela ageri da, Tabernaren arabera, Sakana bezalako foro-lurraldeko eremuetan; izan ere, lehendakariordeak erreferentea dela esan du industrializazioan, lan komunitarioan eta auzolanean, aberastasun kulturalean eta aldaketa ekonomiko eta eraldaketa sozialetara egokitzeko duen gaitasunean. 

Julian Iantzi komunikatzaileak dinamizatu du ekitaldia, eta aurkezpen-mahai baten inguruan bildu dira Jose Felix Bereñaga, Sakanako Enpresarien Elkartetik; María Eugenia García, Altsasuko Merkatarien Elkartetik; Joseba Arregui, Josefina Arregui Klinikaren fundazioaren patronatuko presidente gisa, eta Itziar Nazabal artista multidiziplinarra. Ekitaldia publikoari irekia izan da, eta Hostoak eta Pi Taldeak Nafarroako Ereserkia eta Udazken Koloretan abestia interpretatu ditu. 

Nafarroako Marka, Nafarroa operoagp baterako palanka
Irekiera hitzaldian, Taberna lehendakariordeak Nafarroako Marka propio bati buruz hitz egitea ahalbidetzen duten elementu bereizgarriak zerrendatu ditu. Horien artean, lurralde batuak daramatzan mila urte baino gehiagoko historia, “bidegurutze” batean duen kokapen estrategikoa, bere aberastasun naturala eta bi hizkuntza propioak nabarmendu ditu, “bi esanahi eta pentsatzeko eta elkarrekin bizitzeko bi modu sortzen baitituzte aniztasun horren barruan”, adierazi duenez. Era berean, Foru Komunitatearen lidergo industriala eta konpromiso sozial nabarmena aipatu ditu, boluntariotzarekiko konpromisoan (Estatuko boluntarioen tasarik altuena du), alderdi kooperatibistan arlo ekonomikoan eta nazioarteko elkartasunean islatuta. 

“Nafarroako Marka herrialde proiektu bat da. Palanka bat izatea nahi dugun proiektu bat, Nafarroa oparoagoa, komunitarioagoa, eta gure artean bizikidetza handiagoa izateko bidea emango duena. Gure ustez, nortasun kolektiboa, komunitate bateko, guztion ondasun bateko kide sentitzea, oparotasunerako palanka bat da. Zorionerako palanka bat ere bada”, adierazi du. “Tradizioak joera sozialekin ordezkatzen diren” eta herritarrak “kontsumitzaile huts” gisa tratatuak izateko arriskua dagoen une sozial honetan, Tabernak azpimarratu du garrantzitsua dela komunitate gisa nortasun eta indar bat mantentzea Nafarroako Marka bezalako lurralde-marka baten bidez.

Azaldu duenez, marka honen indarra da Foru Komunitatea osatzen duten lurralde guztiek eta bertako biztanleek ahalegin komunarekin bat egitea, lurralde-kohesioa bermatzeko. Horri dagokionez, proiektuan eskualde guztiak sartzearen garrantzia azpimarratu du. Sakanako adibidean gelditu da, biztanleriaren zahartzea, migrazio prozesua edo egungo eraldaketa industriala bezalako erronka sozialei aurre egiteko hausnarketa prozesu batean murgilduta baitago, Nafarroako Gobernuaren eskutik bere bultzadari eusteko “buru-belarri” lanean ari den ehun ekonomiko batekin.  

Tabernak pertsonen balioa nabarmendu du aldaketa horien bultzatzaile gisa. Horri dagokionez, inguruko erreferenteak aipatu ditu, esaterako Constantino Salinas, medikua eta Nafarroako Diputazio Probintzialeko lehendakariordea 1931n; Felipe Lezea, UFESAren bultzatzailea eta ondoren, Josefina Arregui klinikakoa; Helena Taberna zinemagilea; edo Enrike Zelaia musikaria. 

“Nafarroako Marka lurralde guztiek, Nafarroako espazio guztiek eta, batez ere, guztion onerako eta nortasun kolektibotik indartsuago eta oparoago bihurtzeko lanean ari garen pertsona guztiek osatu behar dugun proiektu bat da”, laburbildu du.

Lurralde-kohesioa, talentua erakartzea, hurbileko merkataritza eta turismo jasangarria
Bestalde, Ollo alkateak lurralde-kohesioa lan egitearen garrantzia azpimarratu du, politika orekatzaileekin, Altsasu bezalako herriak “logelako hiri” bihur ez daitezen, jarduera ekonomikoaren eta zerbitzuen zati handi bat Iruñean eta eskualdean zentralizatuta geratzeko joera duten bitartean.  “Hori ere Nafarroako Marka da, Josefina Arrregui Klinika Altsasun egoteaz ari gara, merkataritza bizia izateaz eta hiriarteko garraioaren arloan oso erronka garrantzitsuari ekiteaz”, azaldu du Ollok. 

Sakanako Enpresarien Elkarteko ordezkari gisa, José Félix Beregañak adierazi du Nafarroako Marka ordezkatzen duen sektorearentzat “komunitate gisa zer garen eta zer izan nahi dugun eta nola erakusteko aukera ematen digun proiektua” dela. “Sakana erreferente industriala da duela hamarkada batzuetatik Nafarroan, sendotasun industrial hori Nafarroa- Nafarroa ordezkatzen duenaren funtsezko parte da. Sakanako enpresen elkartetik garapen honekin konprometituta gaude, aktiboki parte hartzen dugu Nafarroako Gobernuarekin batera bai Sakanako biziberritze mahaian bai Sunsundeguiko langileen birkokatze planean. Lanbide Heziketako eskolarekin aliantza sendo bat mantentzen dugu, prestakuntza gure bailarako etorkizun industrialaren oinarria dela sinetsita, eta gure eskualdeko gizarte eragileekin elkarlan estuan ari gara, Sakanako kohesioan eta garapenean funtsezko papera betetzen dutenekin”, egiaztatu du Beregañak, belaunaldien erreleboa eta ekintzailetza eskatu aurretik, indarra ez galtzeko eta “modu iraunkorrean eta orekatuan haztea ahalbidetuko digun garapen-eredu bat eraikitzeko”. “Nafarroaren etorkizuna Sakanan ere idazten da”, amaitu du. 

Altsasuko Merkatarien Elkartetik, Maria Eugenia Garciak merkataritza txikiaren eta hurbileko merkataritzaren garrantzia aldarrikatu du, bere garaian inguruan bizitzen eta lanean garatzea eta “errotzea” erabaki zuten 50 urtetik gorako emakumeek Sakanan integratutako sektorea, hein handi batean, eta orain digitalizazioaren eta online merkataritzaren erronkaren aurrean daude, zeinek ohituren aldaketa sakona dakarren. “Dena klik batera dago, eta horrek, zalantzarik gabe, abantaila asko ditu, baina sakoneko arazo bat ere sortzen du: Zer baloratzen dugu gehiago, gizabanakoa edo komunitatea? Nahiago dugu mozkina ondoko dendan geratzea edo merkataritza elektronikoaren erraldoi global bat joatea? Nahi al ditugu kale biziak giza harremanak dituzten pertsonekin edo atean paketeak ematen dizkiguten pantailak bakarrik?, planteatu du. Garcíaren arabera, testuinguru zail honetan, tokiko merkataritzak nobedadeak eskaini, harritu egin behar du eta erakusmahai bakoitzaren atzetik konektatzeko erronkari aurre egin behar dio. “Kontua da hurbiltasuna, konfiantza eta kalitatea eskaintzea. Komunitate biziak eta jasangarriak nahi ditugu, zeinetan erosketak pertsonen eta lurraldearen zaintza ere ekarriko duen”, adierazi du. Merkatariak adierazi duenez, Sakanak “turismoa eta ekoturismoa bailara suspertzeko aukera izan daitekeen pentsatu behar du”, natura, tradizioak eta benetakotasuna errespetatuz”. 

Pluraltasuna eta adostasuna gizartean eta kulturan
Joseba Arreguik, Josefina Arregui Klinikaren Fundazioaren patronatuko presidenteak, proiektu sozial honek haranentzat duen garrantzia eta Nafarroako Markak ordezkatzen dituen balioekin duen lotura azpimarratu ditu, hiriburuan zerbitzuak zentralizatzetik ihes egiten duen egoitza-baliabidea baita, bere humanismoa eta “zerbitzurako bokazioagatik mugitzea” ezaugarri dituena, eta ez onura ekonomikoagatik. “Pluraltasuna eta adostasuna. Errotzea eta egituratzea”, laburbildu du Arreguik, ordezkatzen duen fundazioaren bereizgarri gisa, bere ustez Nafarroako Markaren helburuekin bat egiten baitute. Bide horretan aurrerabide gisa, Iruñean eguneko zentro berri bat martxan jarriko dela nabarmendu du, batez ere dementziei zuzendutako zerbitzu berriak bermatuko dituena, eta Domus landa-proiektua, landa-eremuan etxez etxeko arreta eskaintzen duten profesional espezializatuen sare batekin, arreta gizarteratzean jarrita.

Bestalde, Itziar Nazabal artistak eskertu egin du Nafarroako Markaren alderdi sortzailean eta kulturalean “parte aktibo” gisa ikusia izana. “Argi daukat Nafarroa bizitzeko leku zoragarria dela, gozatzeko, ikasteko, lan egiteko. Eta zalantzarik gabe, hori izan da munduan zehar mugitzen naizen bakoitzean erakutsi nahi izan dudana” azaldu du. Azaldu duenez, bere lanak lurraldearen eta bertako jendearen aniztasuna, pluraltasuna eta naturaltasuna helarazi nahi ditu, Nafarroako Marka proiektuaren oinarri den oinarri kulturalean lagunduz. 

Lurralde marka
Nafarroako Marka Foru Komunitateko “lurralde-markaren” proiektua da, eta Nafarroa Europako eskualde iraunkor, berritzaile eta berdintasunezko gisa sendotzea du sorrerako helburu. ‘Una forma de funcionar / Gauzak egiteko dugun modua / Our own way’ leloari edo tagline-ari jarraiki aurkezten da. Lau ardatz estrategiko ditu: talentua, enpresa eta berrikuntza; turismoa, aberastasuna eta aniztasuna; Lurralde Identitatea eta Bizi Kalitatea.

Nafarroako Markak joan den otsailaren 25ean eratu zuen bere mahai politikoa Erronkarin, Nafarroako Parlamentuaren ordezkaritzarekin. Aldi berean, haren gobernantza-taldea aktibatu zen, Foru Exekutiboaren zuzeneko zuzendaritza nagusiekin. 

Iruñean, Tuteran eta Bruselan 2024an egindako aurkezpenaren ondoren, Nafarroako Markaren hedapenak Madrilgo Prado Museoan jarraitu zuen joan den apirilaren 20an. Nafarroako Markaren eskualdeko hedapenaren hurrengo hitzordua Tafallan izango da laster.