Bigarren lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilariak, Ana Ollok, Úriz Pi ahizpen "gizarte-konpromisoa eta balio demokratiko unibertsalen aldeko borroka" nabarmendu zuen atzo arratsaldean Toulouseko Cervantes Institutuan bi emakume nafar hauei buruzko erakusketaren inaugurazioan. Erakusketa irisgarria datorren martxora arte bisitatu ahal izango da Mendebaldeko hiriburuan.

Halaber, ekitaldian izan ziren zentro horretako zuzendari Luisa Fernanda Garrido, Espainiako Gobernuko kontsul Manuel Larrotcha, Toulouseko udaleko hainbat ordezkari, "Asociación Hermanas Úriz Pi" elkarteko lehendakaria Alfonso Etxeberria, erakusketako historialari eta komisari Manuel Martorell, Nafarroako Memoriaren Institutuko zuzendari Josemi Gastón eta Nafarroako Memoriaren Institutuko kide César Layana eta Manuel Ibáñez.

Inaugurazioaren aurretik, Memoria Historikoko hiru adituk parte hartu zuten, hitzaldi labur batekin: Carmen Agulló irakaslea: «Hermanas Úriz Pi. El precio de un compromiso social»; Saloó Marquès irakaslea: «Toulouse: el inicio de un doble exilio»; eta Manuel Martorell, historialaria eta erakusketako komisarioa: «La oportunidad perdida de la Unión Nacional».

Baita ere, Ollok azpimarratu nahi izan zuen, Josefa eta Elisa Úriz Pi ahizpek, Badostainen eta Tafallan jaiotakoek, "bizitza osoa emakumeen eta haurren eskubideen defentsan eman zutela, seguruenik, XX. mendeko nazioarteko proiekzio handiena duten emakume nafarrak direla. Haurren Nazioarteko Egunaren ezarpena Elisaren ekimena izan zen. Josefak, bestalde, garai hartako hezkuntza-sisteman nolabaiteko berrikuntza pedagogikoa sartzearen alde egin zuen».

Errefuxiatu Errepublikanoentzako eta Frantziako erresistentziarentzako laguntza
Lehendakariordeak gogorarazi zuen, halaber, Josefa eta Elisak "konpromiso politiko sendoa" erakutsi zutela, II. Errepublikan erantzukizun-karguak hartu zituztela eta Espainiako Gerra Zibilean desplazatutako milaka familiarentzako laguntza antolatu zutela. Frantziako hegoaldeko kontzentrazio-esparruetan hazinatutako errefuxiatu errepublikanoei laguntza eman zieten berriz ere, Parisko eskualdean nazien okupazioaren aurkako erresistentzian parte hartu zuten, eta Emakumeen Nazioarteko Federazio Demokratikoa (FDIM) sortzea bultzatu zuten, emakumearen eskubideak defendatzeko nazioartean izan den erakunderik handiena.
 
Úriz Pi ahizpek militantzia eta aktibismo politikoaren ondorioak jasan zituzten. 1951n, Frantziatik kanporatu zituzten, herrialde horrek hartu baitzituen hasieran, "erbesteratze politiko deseroso bateko kide izateagatik". Orduan bigarren erbesteratze luze bat hasi zen, Alemaniako Errepublika Demokratikoan, eta han bizi izan ziren hil arte – Josefa 1958an eta Elisa 1979an –, baina ezin izan zuten Nafarroara itzuli.

Erakusketa irisgarria

Erakusketa irisgarritasun unibertsaleko irizpideekin egin da, eta ikertzaileek, unibertsitateek, tokiko erakundeek eta Nafarroako Memoriaren Institutuak koordinatutako hainbat elkartek eta erakundek egindako talde-lanaren emaitza da. Manuel Martorellek 2013an Badostaingo Kontzejuak bultzatutako ekitaldian du jatorria. Salomó Marques eta Carmen Agulló irakasleen laguntza izan zuen Katalunian, eta Margarita Banqué eta Manfred Bremerena  Alemanian. Lehenengo erakusketa hori institutuetan eta kultur etxeetan egon zen, eta Nafarroako Parlamentuan, Katalunian, Madrilen eta Euskal Autonomia Erkidegoan programatu zen. Iaz Parisen egon ondoren, orain Toulousera iritsi da, Okzitaniako eskualdeko hiriburura.

Nafarroako Memoriaren Institutuak 2020an eguneratu zuen erakusketa eta Nafarroako erbesteratzeari buruzko programan txertatu zuen, Frantzian dauden Espainiako militante komunisten aurkako ‘Bolero-Paprika Operazioaren’ 70. urteurrena aprobetxatuz, Úriz Pi ahizpen bizi-esperientzia zabaltzen jarrai dadin.

Erakusketan zabaltzen den informazio guztia eskuragarri dago pertsona guztientzat, webgune honen bidez.