María Chivite Navascués Nafarroako Lehendakariak emakumeen eta gizonen arteko berdintasunaren 2025eko Berdinna Saria eman dio gaur Esther Erice magistratuari, “justiziaren esparruan genero ikuspegia txertatzeko bidea irekitzeagatik eta eredu izateagatik”. 

Nafarroako Jauregiko Tronu Aretoan egin den ekitaldian, Chivite Lehendakariak Esther Erizek emakumeen aurkako indarkeria prebenitzeko eta esparru judizialean genero ikuspegiaren zeharkakotasuna aplikatzeko egindako lana nabarmendu du. “Eskerrik asko emakume konprometitua, eredu den profesionala eta langile nekaezina izateagatik. Gizartearen esparru guztietan emakumeok egon gaitezen laguntzeagatik, baina, gainera, lidergo eta erabaki postuetan egoteagatik ”, horixe izan da Lehendakariak berriki Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko (BJKN) kide eta Etxeko eta Generoko Indarkeriaren aurkako Behatokiko presidente izendatu duten magistratuari eskerrak emateko mezua.
 

Bere hitzaldian zehar, Chivitek lanean jarraitu behar den Justiziaren esparruko hainbat alderdi zerrendatu ditu, esaterako emakumeek eta neskek justiziara berdintasun-baldintzetan iristeko aukera izatea bermatzea, indarkeria matxistaren biktimak babestea, laguntza ematen dieten pertsonen genero-prestakuntzan aurrera egitea, arreta psikosozial egokia emateko baliabide nahikoak izatea eta biktimen seme-alaben egoerari heltzeko neurri berriak hartzea.

Esther Erizek ia 40 urteko ibilbide profesionalean egindako lanaren ildotik, helburua da “sistema judizialean genero-berdintasuna sustatzea”, justizia bidezkoago eta eraginkorrago baterantz aurrera egiteko. Chivitek azpimarratu du beharrezkoa dela erakundeen arteko koordinazioan sakontzea, biktimei modu eraginkor eta integralean erantzuteko, eta nabarmendu du oso garrantzitsua dela gizartea kontzientziatzea, emakumeen aurkako indarkeriaren aurka “kolektibitate gisa lan egiteko”.

Genero indarkeriaren aurreko konpromiso instituzionalaren isla gisa eta duela egun batzuk ezagututako “La Manada”ko bi kideri zigorrak murrizteari dagokionez, Nafarroako Gobernuak Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusian (NJAN) Apelazio-errekurtsoa jarriko duela berretsi du Lehendakariak.

Ericek berak, bere garaian, boto partikular bat eman zuen “La Manada”ren erasotzaileetako baten zigorra jaistearen aurka, eta aurrera atera zen Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiko Arlo Zibileko eta Penaleko Salan kasua baloratu zuen hirukoa osatzen zuten beste bi epaileen aldeko botoarekin. Bere hitzaldian magistratuak ziurtatu duenez, “emakumeen aurkako indarkeria, emakume izate hutsagatik gertatzen den diskriminazioan oinarritua, gizonen eta emakumeen arteko desberdintasunaren adierazpenik muturrekoena da, eta gaur egungo gizarteetan egiten diren giza eskubideen urraketarik ohikoena da”.

Ericek 90eko hamarkadatik izandako aurrerapenak azpimarratu ditu, baina prozesua “segurtasuna, askatasuna eta pertsonen eskubideak arriskuan jartzen dituzten zailtasun, atzerapauso eta atzerakadetatik” eta demokraziatik kanpo dagoela ziurtatu du. Amaitzeko, “itxaropen aktiboko” mezua bidali du, zerbitzuak hobetzen eta desberdintasunaren aurka lan egiten jarraitzeko.

“Planto politiko instituzional eta soziala” olatu erreakzioario antifeministaren aurrean. Bere hitzaldian, Chivite lehendakariak ohartarazi du “olde erreakzionarioaz” eta diskurtso matxistak, misoginoak eta berdintasunaren edo indarkeria matxistaren ukatzaileak instituzionalizatzeko arriskuaz” eta horrek, bere ikuspuntutik, atzerapauso demokratiko larria eragin dezake. “Planto egin behar dugu politikoki, instituzionalki eta sozialki. Bere hitzaldian, Chivite lehendakariak ohartarazi du “olde erreakzionarioaz” eta “diskurtso matxistak, misoginoan eta berdintasunaren edo indarkeria matxistaren ukatzaileak instituzionalizatzeko arriskuaz, eta horrek, bere ikuspuntutik, atzerapauso demokratiko larria eragin dezake. “Politikoki, instituzionalki eta sozialki planto egin behar dugu. Ez dugu minimizatu behar estrategia toxiko, arriskutsu eta antifeminista horren beheranzko kanpilarizazio-ahalmena”, adierazi du.

Lehendakariak gogorarazi du Nafarroa “aitzindaria dela berdintasunaren aldeko araudi eta politiketan”, eta hori estatistika adierazle ezberdinetan islatzen da, esaterako, 235eskualde alderatzen dituen Europako Batzordearen Emakumeen Lorpenaren Indizean 26. postuan agertzea. Bere ikuspuntutik, berdintasunean egindako aurrerapenak lan kolektibo “politiko, instituzional eta demokratiko” baten emaitza dira. Lan hori arau. Ikerketa, politika publikoa, gizarte-ehun indartsu eta eragile multzo baten engranajean islatzen da, modu koordinatuan komunitate hau berdintasunezko eta, beraz, bidezkoago gisa bultzatzeko lanean ari garena”.

Hala ere, Lehendakariak autokonplazentzian edo “funtzionatzen duenaren inertzian” erortzeko arriskuaz ohartarazi du; izan ere, egiturazko desberdintasun bat dago oraindik, eta horren ondorioz, neurriak bultzatzen jarraitu behar da. Horri dagokionez, soldata-arrakalari aurre egiteko lanean jarraitzeko deia egin du, hezkidetzan aurrera egiteko, zaintzak ekitatez banatzeko, gizartearen eremu guztietan presentzia eraginkorra izateko eta emakumeen aurkako indarkeriaren biktimei aurrea hartzeko eta arreta emateko.

Esther Ericeren ibilbidea
Esther Erice Martínez (Iruña, 1958) Zuzenbidean lizentziatu zen Nafarroako Unibertsitatean, eta karrera judizialean sartu zen 1986an. Nafarroako Foru Zuzenbideko espezialista titulua ikasi zuen, Nafarroako Unibertsitate Publikoak eta Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiak emana 2011-2012 ikasturtean. Ia 40 urteko ibilbide profesionalean, konpromiso estua izan du genero-indarkeriaren aurkako borrokan eta justizia-administrazioan, berdintasunezko ikuspegiarekin. Gaur egun, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko (BJKN) kidea eta Etxeko eta Genero Indarkeriaren aurkako Behatokiko presidentea da.

Ericek Azpeitiko (Gipuzkoa) eta Tafallako epaitegietan hasi zuen bere ibilbide profesionala; baita Nafarroako Probintzia Auzitegian ere, 2010 eta 2121 artean buru izan zen erakundea. 2021az geroztik, Foru Erkidegoko Justizia Auzitegi Nagusiko Arlo Zibileko eta Penaleko Salan egonda destinatuta. 2024an, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiko kide eta Etxeko eta Genero Indarkeriaren aurkako Behatokiko presidente izendatu zuten. 

Esther Erice magistratuak eskarmentu handia du unibertsitateko ikerkuntzan, eta berdintasunari eta genero-indarkeriari buruzko argitalpen juridiko ugari egin ditu. Nafarroako Unibertsitate Publikoko (NUP) Zigor Zuzenbideko Departamentuko irakasle elkartua izan da hainbat ikasturtez, eta Esku-hartze Sozialeko Masterreko (MUIS) irakaslea, Generoan Espezializatzeko Diploman. Bertan, “Genero-indarkeria: genero-ikuspegiaren zeharkakotasuna jurisdikzio-eremuan” irakasgaia eman du.

Azken hiru hamarkadetan, genero-indarkeriaren aurkako protokolo instituzionalen jarraipenerako eta eguneraketarako hainbat taldetan parte hartu du, esaterako Nafarroako tratu txar eta sexu-erasoei buruzko Departamentu arteko Batzordean (1997-2002) edo Nafarroan tratu txarren eta/edo sexu erasoen biktimei laguntza integrala emateko Protokoloaren Jarraipen Batzordean (2002-2005). Gainera, Botere Judizialaren Kontseilu Nagusiaren ordezkaria izan da Nafarroako Foru Komunitateko Emakumeen eta Gizonen Aukera Berdintasunerako Plana egiteko (2006tik), eta Nafarroan tratu txarrak eta/edo sexu-erasoak jasaten dituzten biktimei arreta integrala emateko Protokoloa eguneratzeko Batzordeko kidea (2009-2010).

Esther Erice magistratua Demokraziarako Epaile eta Epaileen Idazkaritzako kidea da. Botere Judizialaren Independentziarako eta Justizia Administrazioaren Eraginkortasunerako Erdialdeko Amerikako Foroa koordinatzen du. 2009 eta 2022 bitartean, Demokraziarako Epaile eta Epaileen Genero Indarkeriaren Batzordea koordinatu zuen (2009-2022), eta batzorde horren buletinaren sortzailea eta koordinatzailea da.

Ekitaldia Nafarroako Gobernuak Youtuben duen kanalak zuzenean eman du, eta Silvia Sucunza pianistak eta Ana Turcan Biolin-jotzaileak musikarekin girotu dute. Azken horren, Fanny Mendelssohn konpositore alemaniarraren eta Marian Márquez Ruiz de Gopegui konpositore garaikide kataluniarraren piezak interpretatu dituzte. 

Berdinna 2025 Sarirako proposamena, 16 hautagaitzen artean hautatua, Emakumeen eta/edo Feministen Erakundeen Koordinakundeak (COMFIN) sustatu du. Gaurko ekitaldia Nafarroako Gobernuak martxoaren 8aren inguruan, Emakumearen Nazioarteko Egunaren inguruan, sustatutako jardueren barruan kokatzen da. Jarduera horien artean, nabarmentzekoak dira “Ez zaitzatela nahastu Emakumearen Nazioarteko…Machibuloekin”. Gainera, Foru exekutiboak elkarretaratze bat egingo du larunbata honetan Nafarroako Jauregiaren aurrean. Chivite lehendakariak adierazpen instituzional bat irakurriko du, eta Artxibo zaharraren fatxada bioleta kolorez argiztatuko da, emakumeek beren eskubideen alde egiten duen borrokaren ikur modura. 

Berdinna Saria, zortzi urteko aintzatespena
Berdinna Saria Berdintasunerako Institutuak bultzatu zuen 2018an, eta 3.000 euroko zuzkidura du. Sariaren helburua da Foru Erkidegoan emakumeen eta gizonen berdintasunaren arloan egindako lanagatik nabarmendu diren pertsonen eta erakundeen jarduna jendaurrean aitortzea. 

Lehen edizioan, Blanca Fernández Viguera gizarte-ikertzaileak jaso zuen saria, IPES Elkartearen sortzaileetako bat eta NUPen genero-ikasketak bultzatu zituena. 2019an, Alaiz Kolektiboarentzat izan zen 50 urte baino gehiagoko lanagatik; 2020an, Astelehen Lilak Nafarroako elkartea izan zen haren atzetik; 2021ean, Affammer Navarra Landa Inguruneko Familien eta Emakumeen Nafarroako Elkartearentzat izan zen saria; 2022an, COCEMFE Nafarroak berdintasunarekin hartutako konpromisoa saritu zen; 2023an, Nafarroako Berdintasunaren aldeko Emakumeen eta/edo Feministen Erakundeen Koordinakundea (COMFIN) saritu zuten; eta iaz, Salerosketaren Aurkako Elkartea (ACT) saritu zuten.