Osasun Departamentuak, intzidentzia handiko eta gero eta presio sanitario handiagoko egoera epidemiologiko berriaren aurrean, bilaketa- eta test-protokoloaren aplikazioa berregokitzea erabaki du, detektatzeko eta zaintzeko sistema sintomadun COVID-19 kasuetara irauliz, eta pertsona eta espazio soziosanitarioetan, esaterako, zaurgarrienetara. Egungo koiunturaren ondoriozko aldaketa da, osasun-egoera eta egoera epidemiologiko berrien aurrean sistema osoak izango duen bilakaeraren esparruan.

Protokoloa egungo egoera berezira egokitzea bihar, asteazkena, abenduaren 29an, jarriko da abian, gaur Lehen Mailako Arretako osasun-zentroen sarearekin partekatzen ari den bezala, eta Osasun Publikoko teknikarien abala du.

Egokitzapen bat da, edozein kasutan, beste hiru erabakirekin osatzen dena: txertaketa prozesua azeleratzea (administratutako 1,2 milioi dosi baino gehiagorekin dagoeneko 5 urtetik beherako herritarren % 85era iritsi da, eta lautik batek, gainera, hirugarren dosia jarri du); asistentzia sanitarioaren sare integratua sendotzea; eta neurri kolektiboen multzo bat aplikatzea (ordutegien murrizketa, COVID pasaportea, etab.) zein transmisioa eta intzidentzia eustera bideratuta dauden, NOPLOI-ren aldetik gaur goizean baimendutako foru arau berrian jasotzen denez. Horren harira, Nafarroako Gobernuaren Herritarren Arretarako Atalak elaboratu du dokumentu bat araudi berriaren gaineko zalantza guztiak argitzeko. 

Horren guztiaren helburua da halaber sistema sanitarioa babestea kasu larrienak artatzeko, covid patologiak hala nola covid ez direnak, are gehiago presio handiko urte-sasoi batean zeinetan faktore hauek guztiak elkartzen diren. 

Detekzio sistemako aldaketaren berehalako helburua da lehenestea, arreta edota proben garapena, osasun sistema publikotik, sintomekin datozen kasuetan (infekzio gehienak arinak edo asintomatikoak dira) hala nola eremu edo talde zaurgarrietan (egoitzak eta osasun arloa) eta modu paraleloan farmazien sarearekin lankidetza sendotzeko helburuan, kontuan hartuta balioztatutako auto-testak eta osagarriak bideratzeko orduan Osasunbidea-Nafarrako Osasun Zerbitzua PCR eta antigeno arloan egiten ari den esfortzu handia, zeren egun batean 8.000 probak gainditzera eta aste betean ia 40.000 metatzera heldu da.

Protokolo berriaren xedea da estatu eta nazioarteko mailan zientzia esparru ezberdinetan proposatzen ari denaren ildotik joatea Omicron aldaera berriaren inpaktuari dagokionez, bere kutsakortasun mailaren jabe, baina -halaber lehenengo azterketen arabera- ahaztu gabe maila arinekoa den infekzioa gainditzen dutenen edota are asintomatikoen kopuru handiagoa transmisio komunitarioaren testuinguru batean. Izan ere, ospitaleratze tasa urriagoa da Delta bezalako aldaerarekiko, baina intzidentzia altuaren efektu kuantitatiboaren ondorioz, ospitaletako presioa ere gorantz doa.

Laburbilduz, COVID-19aren intzidentziaren gorakada esponentzial hau elkartzen dena uste-sasoiko beste hainbat patologiarekin (arnasako birusak, etab.) hala nola arnasa esparrutik kanpoko covid sintomekin zerikusirik ez duten bestelako beharrekin, tentsio-egoera bat sortzen ari da Nafarroako osasun sistema osoan, eta egoera ikuspegi global batetik artatu beharrean aurkitzen da, osasunaren alderdi ezberdinak babestera jotzen duten terminoetan.  

Txertaketa egoeraren araberako neurri ezberdinak

Arakatze eta test jardueren xedeetarako birplanteatze honekin lotutako nobedade nagusiena, hautazko leheneste horretaz haratago, diagnosi probak bideratuko dira sitematikoki koadro klinikoak dituzten COVID-19aren kasu susmagarrietara, alegia sintomak dituzten haietara (38 gradutik gorako sukarra segidako hiru egunetan edota tarteka, arnasa hartzeko zailtasuna eta bat-bateko eztula), eta ez zaie egingo modu orokorrean edo proaktiboan infekzio aktiboaren probak hurbileko kasu asintomatikoen kontaktuak diren haiei (arinei edota ageriko afekzio gabeei), eta gomendatuko zaizkie maila ezberdineko prebentzio neurriak, zehazki:

-    Txertatuak: Euren ohiko harremanak murriztu, musukoa eraman eta zaurgarriekin kontaktuak ekidin eta abarrerako adierazpena jasoko dute; 

-    Txertatu gabeak: 10 eguneko itxialdi zorrotza. 

-    Biekiko komunak: Betiere adi mantendu beharko dira sintomen balizko agerpenari eta eboluzioari, sistema sanitariora deitu aurretik, zein bideratuko den kasu sintomatikoen arretara eta jarraipenera eta ikuspuntu kliniko batetik arrisku edo zaurgarritasun maila handiagoa duten pertsonetara. 

-    Esparru sanitarioek eta soziosaitarioek (profesionalak, gaixoak eta egoitzetako edota beste desgaitasun zentroetan barneratuta dauden pertsonak, etab.) halaber lehentasunezko tratamendu baten babesa jasoko dute, euren protokolo zehatzarekin, orainaldian bezala.

Aldaketak komunikazioan positiboekin, ez bere arreta sanitarioan

Protokolo berriaren bidez, ulertuko da kasu bat “positiboa” dela sistema sanitarioan edo farmazietan salgai dagoen auto-testa bidezko diagnosi probak (PCR edo antigenoa) hala frogatzen duenean. Azken kasuan, emaitza sistemari jakitera eman beharko zaio farmazien edo gaixoaren aldetik, emaitzari dagozkion datuen berri emanez honako posta helbidean: antigenosfarmacia@navarra.es 

Hori egitean, gaixoak jasoko du Osasunbidea-Nafarroako Osasun Zerbitzutik bi SMS, lehenengo mezuan “diagnosiaren ziurtapena”, jarduera jarraibideak eta informazioa, eta kontaktu telefono bat azalduko dira. Garrantzitsuena da zure etxean, 10 eguneko epean, isolamendua betetzea, betiere zure sintomen eboluzioari arreta jarriz, agertzen badira. Bigarren SMS-a birbidali egin behar diezu hurbileko zure kontaktuei eta haientzako portaera jarraibideak ekarriko ditu.

Informazio mota hau bera erabiliko da azken egunetan positibo eman duten eta telefono bidez kontaktatu ezin izan diren pertsona haiengana guztiengana zuzentzeko.

Hortik aurrera paziente positiboak bere prozesu propioa jarraituko du bere osasun zentroarekin, eta laneko baja tramitatuko zaio, eskatzen badu. Osasun zentroak bere egoeraren telefono bidezko jarraipen bat egingo du (gutxienez hasierako dei hori), eta egoera hori larriagotuko balitz intentsitate gehiago izango luke, aurrez aurreko arretarekin edo, are, ospitaleko sistemara eratorriz, hala badagokio.  

Infekzioak sintomarik garatzen ez badu edo hauek arinak badira, 10 egun iragaitean emaitza positibotik (betiere sukarra edo bestelako koadroak gainditu ondoren gutxienez 3 egun iragan direnean) egoera hori amaituko da eta gizarte eta lan mundura berriro itzuli ahal izango da, irteerako PCR bat egiteko beharrik izan gabe.

Aldaketa hedatuak hurbileko kontaktuen eta proben kudeaketan

Ohiko esku-hartzearen beste atal bat “hurbileko kontaktuekin” lotuta dago. “Hurbileko kontaktua” kontsideratzen jarraituko da orainaldian ezagutzen dena, baina bere tratamendua aldatu egingo da. 
 

Transmisioa etetearen praktika arintze eta aurretiaz atzemate aldera, proba baten emaitzaren eraginpean egon behar izan gabe, hurbileko kontaktuek dagoeneko ezagunak diren prebentzio eta babes neurriak hartu beharko dituzte (soilik oinarrizko jarduerak garatuz eta interakzio sozialak ahalik eta gehien murriztuz, musukoaren erabilera etengabea eta pertsona zaurgarriekin kontaktua ekiditea zainduz) lerro honi bidea eman dion kasu positiboak bere diagnosia egiaztatu eta bere familia-, gizarte- edo lan-esparruetan jakinarazten duen unetik aurrera. 

Beraz, ez dago itxaron beharrik arakatze gailutik kontaktatua izan arte zeren, protokolo berri honekin, ez zaie deituko modu orokorrean eta sistematikoki hurbileko kontaktuei.

“Hurbileko kontaktuei” aplikatu ahal zaizkien prebentzio neurriak eta sistema sanitarioarekin lotutako prozedura, hala ere, ezberdinak dira bere txertaketa egoeraren arabera. 

-    “Txertatuta ez bazaude” 10 eguneko itxialdia egin beharko duzu zure osasun egoeraren zaintza aktiboarekin. Eta, baja bat kudeatzeko edota COVID-19arekin bateragarria den sintoma mota ororako, osasun sistemarekin kontaktatu beharko duzu. Pertsona hauen kasuan (“txertatu gabeko hurbileko kontaktuak”) prozedura antzekoa izango da “kasu positibo” batekin alderatuta, zeren 10 egunak iragan direnean ez du beharko irteerako PCR bat, alta lortu eta ohiko bizitzara itzultzeko. 

-    “Hurbileko kontaktu txertatu” baten kasuan (inmunodepresioa dutenak salbu), orain arte bezala, ez du beharko itxialdia, baina bai aipatutako prebentzio neurriak zorrozki mantentzea egun horietan zehar, bere osasun egoera zaintzeaz gainera. Berriro kasu honetan, edozein sintoma bateragarriren agerraldiaren aurrean, harremanetan jarriko da sistema sanitarioarekin, bertan proba bat egiteko. Negatiboa bada, deskribatutako prebentzio aktiboaren egoeran mantenduko da; eta, positiboa izango balitz, dagoeneko azaldutako “kasu positiboaren” dinamikan sartuko litzateke. Orain arte gertatzen zenarekin alderatuta (proba bat egiten zen zazpigarren egunaren inguruan), transmisio komunitarioaren testuinguruan ez zaie infekzio aktiboaren diagnosi probarik egingo, modu sistematiko/proaktiboan, hurbileko kontaktu asintomatikoei. 

Zalantzak ebazteko, Osasunbideak erabilgarri jarri du honako posta elektronikoa: gestiondecontactos@navarra.es

Osasun sistemako edota 112ko gainkarga aritzearen garrantzia 

Beti, baina bereziki Eguberrietako egun hauetan zehar, orainaldiko presio asistentzialagatik eta covid edo covid kasuak ez diren patologia ezberdinen aldiberekotasunaren presioagatik, funtsezkoa da osasun zerbitzuak behar bezala erabiltzea bere modalitate ezberdinetan:

-    Osasun zentroarekin kontaktatu bereziki sintomak azaltzean 

-    Halaber larrialdiko zerbitzuak erabiltzea soilik egoera larrietarako edo atzeratu ezin direnetarako, COVID-19aren eratorriak izan edo ez 

-    Nafarroako Gobernuak gomendio berdina egiten du 112 telefonoari buruz, hain zuzen mota orotako larrialdi estuetarako erabiltzen denez.

Urte betean 537.000 pertsonentzat 1,2 milioi txerto baino gehiago

Detekzio eta euste sistemekiko modu paralelo eta osagarrian, Foru Komunitateak jarraitzen du herritarrak babesteko bere apustuarekin, tarte berrientzako txertaketarekin hala nola kolektibo babesgabe edo zaurgarrientzako errefortzu dosiekin. Hain zuzen lehenengo dosiaren administrazioa betetzen denean, datuak oso esanguratsuak dira. 

Horrela, Foru Komunitateak jada 1,2 milioi dosi administratu dizkie 537.363 pertsonei. Hedapen honi esker lortu da 5 urtetik gorako herritarren % 85ak ( haurren tartea duela gutxi jarri da abian) bi dosi jarrita izatea eta horien % 25ak dagoeneko errefortzuko hirugarrena. 
Gaur egun, 5 eta 11 urte tartean aurrerapausoak ematen ari dira lehen dosiari dagokionez (11.650 adingabe txertatu dira, erroldatuta dauden 50.000etatik % 23,3a) eta batez ere kolektibo profesional eta herritar ezberdinetako oroitzapen dosietan. 

Adin tarteen harira, 70 urtetik gorako pertsonen % 92,65ak dagoeneko jarri du hirugarren dosia; 60 eta 69 adin tartekoen % 85,57ak; eta 50-59 adin tartekoen ia % 20ak, zitaziorako zabaldu den azken adin tartea izanik. Nafarroan txertaketa abian jarri zenetik kalkulatzen da txertoari esker ekidin direla 24.000 infekzio, 4.100 ospitaleratze, ZIUetako 500 artatze eta COVID-19aren ondoriozko 850 heriotza baino gehiago. 

460.000 pertsonatik gora webguneko COVID Pasaportearekin

Cobid ziurtagiria eskatuko duten eremuen duela gutxiko hedapenak helburutzat du ospitaleratze larrien prebentziorako eraginkortasun bikaina frogatzen ari den txertaketa sustatzea. Hain zuzen, nahiz eta gorabeheratsua izan, ZIUetan artatuak diren pertsonen erdia batez beste, ez dago txertatuta. Foru araua eremu berrietan indarrean jarri zain gaudenean, Osasunak gogorarazten du ziurtagiria deskargatzeko bide azkarrena dela Osasunbidea-Nafarroako Osasun Zerbitzuko web orria.  

Guztira 460.642 pertsonek deskargatu dute dokumentu hau, eta horien artean, 204.434 izan dira joan den azaroaren 25ean bere baitan hartu zuen lehenengo foru araua indarrean jarri zenetik.