Nafarroako Lehendakari Uxue Barkos eta Administrazio Publikoen Estatuko idazkari Antonio Beteta izan dira gaur eguerdian Nafarroa eta Estatuaren arteko hitzarmen ekonomikoaren 25. urteurrena ospatzeko ekitaldiaren buru, eta gaur egun indarrean dagoena (1990ean sinatu zen); gaurko ekitaldian Foru Komunitateko agintari nagusiak ere egon dira.

Hitzordua Nafarroako Jauregiko Tronuaren Aretoan izan da, eta leku berean izenpetu zuten bi administrazioetako ordezkaritzek 1990eko uztailaren 31n Nafarroa-Estatua harremana agintzen duen agiria. Testua urte horretako abenduaren 27an sartu zen indarrean.

Jakina denez, hitzarmen ekonomikoak Nafarroak Espainiaren barnean duen finantza-autonomia arautzen du, eta harmonizazio fiskalaren irizpideak eta Nafarroak Estatuari egindako ekarpena ezartzen ditu ere.

Eskubide historiko bizi eta solidarioa

Ekitaldian Barkos Lehendakariak, Estatuko ordezkari Betetak eta Ogasuneko eta Finantza Politikako kontseilari Mikel Aranburuk esku hartu dute.

Lehendakariak azpimarratu duenez, Hitzarmena "eskubide historiko bizi" bat da, "etengabeko eraikuntzan" dagoena. Jasotzen dituen erasoen aurka, "onartezina eta insolidarioa den pribilegio" modura kalifikatzen duten adierazpenen aurrean, Lehendakariak erantzun du finantzaketa-sistema "arduratsu, bidezko eta solidarioa" dela beste edozeren gainetik. Adibidez, gogora ekarri du "krisi bete-betean geundenean eta diru-sarrerak jaitsi zirenean", Nafarroak Estatuari egindako ekarpena 490 milioitik (2010) 590era igo dela (2015).

Barkosek Estatuarekiko leialtasuna konpromisoa agindu du, adostasun eta unitate politikoaren alde egin du, tresna hori babesteko "funtsekoa" dena, eta azpimarratu du Estatuko gobernuek Nafarroako finantza-autonomia aitortu dutela. Lehendakariak sortu berri diren alderdien "paradoxa" azaldu du, haren desagerpena babesten dutenak oraindik behin betiko finkatu gabeko araubide komunaren finantzaketa-sistema baten proposamenak justifikatzeko. Barkosek adierazi duenez, aldiz, Nafarroak Estatuarekin duen eredua "duela mende eta erdi baino gehiagotik funtzionatzen duem eredua da".

Amaitzeko, Uxue Barkosek nabarmendu duenez, "tresna honek Europako testuinguruan bere lekua hartzen du", eta Nafarroak XXI. mendean dituen erronkei aurre egiteko "abagune" onenetariko bat da. Hurrengo helburua, esan du, datozen hilabeteetan bosturte ekonomiko berriaren oinarrizko urtea finkatzea izango da.

"Oso ongi funtzionatzen duen eredu arrakastatsua", Betetaren iritziz

Bestalde, Estatuko idazkariak, jarduneko Gobernu Zentralaren izenean eta Ogasun ministroaren izenean bereziki, zorionak eman dizkio urteurren hori dela eta; ekitaldi horri esker, ospakizuna, balantzea egin eta etorkizunerako proiekzioa egin daiteke.

Aipatu duenez, efemeride honekin administrazioen arteko lankidetza "zintzo" batetik "zenbat egin daitekeen" erakutsi nahi da, bai eta leialtasun instituzionalarekiko "errespetu sakona" ere.

Etorkizunari dagokionez, ekintzari esker, "arrakasta-eredu bat proiektatu daiteke, eta hark herritar nafarrak konstituzio-estatuaren ereduan hobeto eta sendoago inplikatzea bermatzen du".

Betetak azpimarratu duenez, hitzarmena, "alderantziz" ikusi nahi duenik badagoen ere, aurrez existitzen den errealitate bat eskaintzeko tresna "guztiz konstituzionala" da (1841eko Lege Itundua), eta gainerako foru-araubideak bezala, "ez da pribilejio-sortzailea", erregulazioak elkartasunaren printzipioari erreparatzen baitio, beste faktore batzuen artean. "Konstituzioaren babesa duen harreman-metodo ezberdina da. Lurralde-ereduaren aniztasun integratzailearen adibide bat gehiago da, eta bertan bi administrazioak hitzarmena Estatuko eta Europako egoera nahiz arau berriei egokitu daitezen arduratzen dira, haren helburua ziurtatze aldera", azpimarratu du, jarraian honako hau esateko: "Hitzarmenak ondo funtzionatzen du etengabe jasaten duen eguneratzeagatik, neurri handi batean", zehaztu du.

Erantzukizun fiskala

Bestalde, Aranburu kontseilariak azpimarratu duenez, Hitzarmena "federalismo fiskalaren adibide berezi bat da", eta bertan Nafarroak "aldebakarreko" arrisku bat onartzen du; izan ere, finantzaketa-sistema horrek "foruko zerga-administrazioari eraginkortasun eta ahalegin handiagoa eskatzen dio" zerga-bilketan. "Erantzukizun fiskalaz ari gara, finean", zehaztu du; ondoren, azpimarratu du Hitzarmena "etengabe eraikitzen ari den tresna bat dela".

Lehendakari eta kontseilari ohiak

Egungo hitzarmenaren 25 urteak ospatzeko ekitaldira Gobernua, osorik, etorri da, Estatuko idazkari eta Barkos Lehendakariaz gain; Nafarroako Gobernuko ordezkari Carmen Alba; Nafarroako Lehendakari ohi Yolanda Barcina, Miguel Sanz, Juan Cruz Alli y Jaime Ignacio del Burgo; Ekonomia eta Ogasuneko kontseilari ohi Lourdes Goicoechea, Álvaro Miranda, José María Aracama, Juan Ramón Jiménez, José Antonio Asiáin eta José Manuel Arbalán; Administrazio Zentraleko Autonomia eta Toki Koordinazioko idazkari nagusi Rosana Navarro Heras; Nafarroa-Estatua negoziazio-batzordeetako kideak, enplegatu publikoak nahiz negoziatzaileak (Pablo García Tellechea, Iosu Ostériz edo Fermín Ciaúrriz).

Iruña, Lizarra eta Erriberriko alkateak; Kontuen Ganberako lehendakari Helio Robleda; Nafarroako Parlamentuko mahaikide, bozeramaile eta parlamentariak; Kongresuko eta SenatukoNafarroako ordezkari guztiak; Nafarroako Unibertsitate Publikoko Nazioartekotzeko erretoreorde Hugo Lopez; Nafarroako Unibertsitateko administratzaile nagusi Igor Errasti; TSJNko lehendakari Joaquin Galve; Nafarroako fiskal goren Jose Antonio Sanchez; zuzendari nagusiak; edo Zuzenbide Publikoko katedradun Fernando de la Hucha, besteak beste.

Agerraldien artean, musika-emanaldiak eskaini dira Nafarroako Goi Mailako Musika Kontserbatorioko ikasleek osatutako Zurezko Haize Instrumentuen Hirukoaren eskutik: Navarra Lorena Munilla (flauta), Jon Ander Arcenillas (klarinetea) eta Ane Rodríguez (oboe-a). Beethoven, Mozart eta Arnold-en obrak interpretatu dituzte.