Gazteak eta enplegua

Bere agerraldian, Gazteriako zuzendariorde nagusiak Nafarroako gazteen langabeziari buruzko datuaz aritu da, aurtengo hirugarren hiruhilekokoa; haren arabera, langabezia-tasa % 31,4koa da, 2011. urtetik, txikiena (% 28,05ekoa izan zen orduan). Bien bitartean, Espainia guztiko 16-29 urte arteko gazteen langabezia % 38,6koa izan da 2014ko hirugarren hiruhilekoan.

Gogora ekarri behar da, Gazteriaren Foru Planaren helburuetako bat talde horren langabezia-tasa murriztea dela. Xede horretarako, Nafarroako Gobernuak aurten 3,3 milioi euro inguru erabili du honako departamentu hauek sustatutako ekintzetan: Ekonomia, Ogasun, Industria eta Enplegua; Landa Garapen, Ingurumen eta Toki Administrazioa; eta Gizarte Politikak.

Bestalde, Nafarroako gazteen jarduera-tasa % 52,99koa izan zen 2013an, Espainia guztiko tasaren azpitik (% 56,30). Sexuari erreparatuz, adierazle hori apur bat txikiagoa da emakumeen kasuan, % 53,40 gizonentzat eta % 52,56 emakumeentzat, nahiz eta alde hori handiagoa den Estatu mailan (% 57,68 eta % 54,88).

Gazteen ekintzailetzari dagokionez, afiliatu guztiekin alderatuz Gizarte Segurantzan autonomo modura alta emandako gazteak, igoeratxoa izan da azken sei urteotan lortutako datuen aldean. Horrenbestez, 2013an % 10,22ko tasa izan zen, eta azken urteotan, 2006tik, % 8koa. Jasotako datuen arabera, gazte gizonezkoak beren adineko emakumezkoak baino ekintzaileagoak dira, % 13,17 gizonezkoak eta % 7,29 emakumezkoak.

Nafarroako Kirol eta Gazteria Institutuak egindako inkestaren arabera, galdetutako gazteen % 91k izan ditzaketen lanpostuak eskasak direla uste du. Erdiaren iritziz, gazteak "laneko indar ahula" dira, enpresek irabazi handiagoa izan dezaten ahalbidetzen dutenak

Haietatik % 75k uste du beken bidezko enpresa-praktikak ezkutuko kontratazio-era bat direla gero eta gazte gehiagorentzat, eta % 65k dio lanpostu batera heltzeko enpresek eskatutako baldintzak gero eta handiagoak direla.

Gainera, % 85k uste du gazteek kontratuan azaltzen dena baino ordu gehiago sartzen dituztela, eta % 88k dio talde horrek bere lanean goragoko mailei lotutako zereginak betetzen dituztela.

Azterketa horrek adierazten du ikusita zer langabezia dagoen, gazteek prestakuntzaren alde egiten dutela lan-merkatuaren egoera aldatzeko zain. Hala, inkestatutako pertsonen % 23,4k ikasten du, % 18,3 ikasten eta lan bila dabil aldi berean, eta % 15 ikasten eta lanean dabil aldi berean. Aldiz, % 30k lan egiten du soilik, eta % 11,2 lan bila dabil bakarrik.

Aipagarria da, gazteen % 44,7k bere prestakuntzari lotutako enplegu bat nahiago duela, nahiz eta ezegonkorragoa izan; % 29,6k, berriz, lanpostu seguruagoa nahiago du, bere ikasketei lotutako lana ez izan arren.

2014ko Nafarroako gazteriaren diagnostikoak ere jasotzen du, gazte-belaunaldi berriak goi-mailako hezkuntza-sisteman gero eta gehiago sartzen ari direla, ziur asko ikusirik lan-merkatuan zer lehiakortasun handia dagoen. Izan ere, % 38,4k unibertsitate-ikasketak ditu eta % 21,8k gradu ondoko unibertsitate-ikasketak. % 15,6k LHko hezkuntza-maila bat du gehienez ere, % 17,2k DBH eta % 4,6k lehen hezkuntzako ikasketak.

Datu horiek sexuaren arabera banatuz gero, ikusten da gizonen artean prestakuntza-maila txikiagoko gazteak daudela (gizonen % 23,9k DBHko titulua dute gehienez; emakumeetan, berriz, % 12,2k), eta Lanbide Heziketako ikasketak gizonezkoentzat izaten jarraitzen dutela gehienbat, nahiz eta gazteen % 68,6k uste duen LHk unibertsitate-ikasketak baino berme handiagoak ematen dituela lan-merkatuan sartzeko.

Arlo horretan ere, azpimarratu behar da 18 urteko gazteen % 80k ikasten jarraitzen duela, Espainia guztiko portzentajearen gainetik. Aldiz, eskola-uzte goiztiarraren tasa, hau da, nahitaezko ikasketak amaitzean, % 13,3koa da Nafarroan; Espainiako batez bestekoa, berriz, % 24,9koa da, eta Europar Batasunekoa, % 13,5ekoa.

Nafarroako Kirol eta Gazteria Institutuak egindako inkestaren arabera, gazteen % 73,4 gurasoen etxean bizi da, nahiz eta hirutik batek hura utzi nahi izan, baina ezin dute egin lan-aukera handirik ez dutelako. Gazteen % 14,5 bere etxean bizi da, % 6,5 adiskide eta ezagunekin, % 2,9 beste pertsona batzuen etxean eta % 0,6 aitaginarreba eta amaginarrebarekin.

Estatuko emantzipazio-mailarekin alderatuz, 2014ko Nafarroako lehen hiruhileko datua, datu handiena da 30-34 urteko pertsonen artean, Errioxaren atzetik, % 83,3rekin. Bestalde, 16-29 urte arteko gazteen artean, emantzipazio-tasa % 23,5ekoa da, herrialde guztian dagoenaren antzekoa (% 22,3koa da). Emakumeak gizonezkoak baino gehiago emantzipatzen direla ikusten da, gainera (emakumeen % 30,1 eta gizonezkoen % 17).

Osasunean, Nafarroako gazteen biztanleriak % 0,27ko berariazko heriotza-tasa zuen 2012an, aurreko urtekoa baino txikiagoa (% 0,33). Tasa hori handiagoa da gizonen artean emakumeen artean baino.

Gazteen heriotza-kausa nagusia kanpoko arrazoiak dira (istripuak, zirkulazioko ezbeharrak, hilketak…). Hala ere, heriotza-mota hori jaitsi egin da azken urteotan; % 57,4 zen 2012an eta %60,6, 2011n.

Zirkulazioko istripuei dagokienez, Nafarroako gazteen heriotza-tasa igo egin zen 2012an aurreko urtearekin alderatuz; 11,92 bider milakoa izan zen, eta 2011n, 5,82 bider milakoa. Estatuko batez bestekoa 4,31 bider milakoa izan zen 2012an, eta 5,24 bider milakoa, 2011n. Emakumeak baino gizon gehiago hiltzen da zirkulazio-ezbeharretan.

Azkenik, 2014ko Nafarroako gazteriaren diagnostikoak agerian uzten du talde horren elkartegintza-mailak berdin jarraitzen duela aztertutako urteetan: % 9,58koa 2012an, eta %9,65ekoa, 2013an. Adin-taldeen arabera, gehien elkartzen diren gazteak 14-17 urte artekoak dira.