Nafarroako Gobernuak, Nafarroako Kontseiluak aldeko irizpena eman ondoren, gaurko bilkuran, Nafarroako Erkidegoen Kontseiluaren osaera, antolaketa eta funtzionamendua arautuko duen Foru Dekretua baimendu du, Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako departamentuak bultzatuta. Testu honek Parte-hartze Ataritik eta komunitateetatik bertatik jaso diren hainbat ekarpen jaso ditu.

Dekretuak hainbat gai arautzen ditu, hala nola organo horretako kide guztiak eta erkidego horien aintzatespen eta erregistro ofizialerako prozedura (gaur egun, 20 bat), birtualak ere izan daitezkeenak. Dekretua Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratu eta sei hilabeteko epean jarriko litzateke martxan kontseilua.

Bigarren lehendakariorde eta Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako kontseilari Ana Ollok gaur emandako prentsaurrekoan azaldu duenez, "mugarri garrantzitsua da Kanpoko Herritarrei buruzko aldez aurreko Foru Legearen garapenean, departamentuko Kanpo Ekintzako Zuzendaritza Nagusiaren NEXT Estrategiaren oinarrizko ildoetako baten barruan baitago, eta haren helburua atzerrian bizi diren nafarren komunitatearekin harreman erraza izatea da, nahi izanez gero, haien itzulera errazteko".

Kanpoan dauden Nafarroako Komunitateen Kontseilua iaz sortu zen, Kanpoan dauden Nafarroako Herritarrekiko Harremanei buruzko otsailaren 22ko 3/2023 Foru Legearen bidez. Haren helburua da Foru Komunitatetik kanpo finkatutako Nafarroako herritarrekiko harreman instituzionalak sendotzea, eta kolektibo hori osatzen dutenen laguntzak eta babesa bultzatuko dituzten oinarrizko jarduera-ildoak zehazten dituen euskarri juridikoa ezartzea, bai eta haiek borondatez itzultzea ere.

Horrela, bada, Foru Dekretuaren proiektuak legean bertan aurreikusitako arau-garapenari erantzuten dio, eta berariaz arautuko ditu honako alderdi hauek: kontseiluaren osaera, antolaketa eta funtzionamendua; Nafarroako komunitateak kanpoan aitortzeko eta erregistratzeko prozedura; eta kanpoko komunitate birtualen kontzeptua eta izaera.

Joan den apirilaren 15ean, ekarpenak egiteko ohiko parte-hartze prozesuaz gain, saio birtual bat egin zen. Ana Ollo lehendakariordeak parte hartu zuen eta Espainiako eta atzerriko Nafarroako etxe guztiak gonbidatu zituen. Prozesu horretan sei ekarpen jaso dira, eta horietako batzuk, hala nola kanpoko komunitate birtualak aintzatesteko betekizunei buruzkoak, azken testuan sartu dira, eta testu horren osaera ere definitzen da.

Gaian eskumena duen departamentuko titularra izango da kontseiluko burua, eta lehendakariordea, berriz, Zuzendaritza Nagusiko titularra. Irizpide bera aplikatuko da idazkari-postuan (departamentuko Idazkaritza Nagusi Teknikoa), eta 18 kide egongo dira, honela banatuta: departamentu eskuduneko titularrak izendatutako bi pertsona; Nafarroako Gobernuko departamentuek Exekutiboaren esparruan izendatutako lau pertsona.

Kanpoan dauden nafar komunitateek zortzi postu izango dituzte, honela banatuta: Nafarroako Etxeen Federazio Nazionala (3); Ipar eta Hego Amerika, Erdialdeko Amerika eta Karibe (2); munduko gainerako erkidegoak (1) eta komunitate birtualak (2). Itzulitako emigranteen elkarteek idazpen bat izango dute eta Nafarroako Parlamentua osatuko dute bi posturekin eta Nafarroako Udalerrien eta Kontzejuen Federazioaren elkartea (NUKFa) batekin.

Gaur egun, Nafarroako Gobernuak harreman estua du atzerrian dauden Nafarroako hogei komunitate ingururekin; horietatik 13 Espainiako hainbat hiritan banatuta daude, 4 Argentinan, 1 Kuban eta 1 Parisen. Urtero, zentro horien jarduera, lokalen mantentze eta funtzionamendu gastuak edo inbertsioak finantzatzeko laguntzen deialdia egiten du. 3/2023 Foru Legearen arabera, laguntza horiek "Nafarroako ondasun komunarentzat aktibo bat dira, Nafarroako Foru Komunitatearen kanpo proiekzioan duen garrantziagatik". Hala azaldu du lehendakariordeak, Nafarroako kanpoko herritartasunari buruzko gaietan erreferentziazko solaskidetzat hartzen dituen arau bati balioa ematean.

Departamentuaren konpromiso politikoa eta aurrekontukoa
"Nafarroako erkidego horiek – nabarmendu du Ollok – enbaxadore gisa dihardute, berez, Nafarroako Foru Komunitatearen kanpo-proiekziorako eta haren nortasun-ezaugarriak zabaltzeko. Aldi berean, lotura dira Nafarroatik kanpo bizi eta harekin konexio berezia duten pertsona guztien artean. Foru Dekretuak, gainera, Nafarroako erkidego birtualak arautzen ditu, 3/2023 Legean jasotakoak.

Dekretu hori laster argitaratuko da NAOn, eta hortik aurrera hasiko da kideak izendatzearekin eta erakunde hori abian jartzearekin zerikusia duen prozesu osoa. Horretarako, Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuak ere aurrekontua indartu du berriki onartutako 2025erako Nafarroako Aurrekontu Orokorren aurreproiektuan, bai kanpoko Nafar etxeentzako laguntzen partidetan, bai kontseilu beraren funtzionamendurako partidetan.

Gogoan izan behar da departamentua prestatzen ari dela Nafarroako Kanpo Ekintzarako II. Plana, non Nafarroak munduan duen ardatzak funtsezko pieza izaten jarraituko duen dekretuak jasotzen duen bi norabideko ikuspegi parte-hartzaile horrekin.