Landa Garapen eta Ingurumeneko kontseilaria den Itziar Gomezek Europako LIFE Kantauribai Proiektuaren esparruan egin den lehen informazio-jardunaldian parte hartu du, inguruko udalei ekimenaren irismenaren eta onuren berri emateko. Ekimenaren helburua da Bizkaiko Golkoan isurtzen diren ibaien eta ibaiadarren (Natura 2000 ibai-sarekoak) hobekuntza ekologikoa lortzea.

Bertizko Jaurerriko Parke Naturalean ospatutako jardunaldira etorri dira Arantza, Bera, Donamaria, Doneztebe, Baztan, Igantzi, Lesaka, Bertizarana hala nola Sunbillako korporaziotako udal ordezkariak, zeinek euren ikuspuntuak eta iradokizunak eman ahal izan dituzten jakitera. Kontseilariarekin batera partaide izan dira, halaber, Nafarroako Ingurumen Kudeaketaren (GAN-NIK) zuzendari nagusi Luis Sanz; Noemi Lopez, Kantauriko Konferentzia Hidrografikoaren ordezkari bezala; eta Enrique Eraso, Ingurumeneko Bioaniztasunaren Zerbitzuko zuzendaria; hala nola proiektua bultzatu eta koordinatzen duen Ingurumeneko eta GAN-NIK-eko pertsonal teknikoa.

LIFE Kantarubai, Nafarroak GAN-NIK-en bitartez zuzentzen duen proiektu bat da. Bost urteren buruan, guztira 25 oztopo eraistea aurreikusten du; horietako 15 Nafarroan, hala nola ibilguen 85 kilometroren askapena, 3 eskualderen artean partekatutako ibai-arrotan zehar: Oria eta Urumea (Nafarroa eta Gipuzkoa), La Nive eta La Nivelle (Nafarroa eta Akitania Berria) eta Bidasoa (3 eskualdeek partekatua). Eta Foru Erkidegoaren kasuan, arroen 75 kilometroko tartea askatzea aurreikusten da. Jarduketa hauen harira, heriotza-tasaren arrazoiak ezabatu eta Natura 2000 Sareko 15 eremutan ibaien ekosistemarekin lotutako espezieen eta habitaten kontserbazio-egoeraren hobekuntza lortu nahi da, izan ere, Kantauri itsasoaren ertzeko ibaiak partekatzen duten arazo bat da. Era berean, beste 7 oztopo iragazkortzea aurreikusten da, arrainen sarbidea erraztekotan, horien eraispena ezinezkoa izateagatik.

Gomez kontseilariak nabarmendu du “ibaietako bioaniztasunaren zaintzarako eta ibaien kolektibitatea berreskuratzeko beharrezko proiektu bat dela, azpiegitura hala nola obra hidraulikoekin gehiegitan zatikatuak izan direlako; eta egunen batean beharrezkoak izan baziren ere, gaur egun zaharkituta edo erabileratik kanpo daudelako”. Gomezen ustean, “bizitzen ari garen klima aldaketa halaber bioaniztasunaren krisi bat da, elkarrekin doaz, ezin dira ulertu bata bestetik independenteak izango balira bezala.” Horregatik, arbuiatu du, “naturari aukerak eman behar zaizkio, aldi berean, ingurune bizigarriagoak sortzeko irtenbideak bilatuz”.

‘Efecto Kantauribai Efektua’

Jardunaldiari hasiera emateko, Gomezek “Efecto Kantauribai Efektua” bideoa aurkeztu du, zeinetan Nafarroako proiektu honen mugarri garrantzitsuenak bistaratu eta presa bat eraitsi ondoren ibaiaren ibilgua nola geratuko litzatekeen irudikatzen den.

Eraispenez gainera, nabarmentzeko moduko beste jarduketa batzuen artean dago giza esku-hartze minimoarekin bere monitorizazioa ahalbidetzen duten arrain migratzaileen espezieen kontrol eta segimendu automatizatua egiteko sistemen instalazioa; espezieen habitat naturalak eta habitatak leheneratu eta hobetzea; margaritiferaren (moluskua) kontserbazio-egoeraren hobekuntza, populazio eta translokazioen errefortzu programa baten bidez proiektuan barne hartutako ibaietan; hala nola proiektuan barne hartutako ibaietan, muturluze iberiarraren eta bisoi europarraren kontserbazio-egoera hobetzea, bere populazioen konektibitatea hobetuz (jarduketak, ibilguan, oztopoak ezabatu eta iragazkortzeko hala nola erriberan, landaretza leheneratzeko), Europako muturluze nahiz bisoiaren azken guneetarako mehatxu nagusiak murrizteko jarduketa zuzenak eginez.

Era berean, proiektuan, espezie exotiko inbaditzaileen kontrola eta/edo erauzketa aurreikusten dira (bisoi amerikarra, koipu, arratoi musketadun eta floraren espezie ezberdinak), proiektuarekin lotutako ibaietan presente daudenena eta espezie nahiz habitat jomugen kontserbazioarekiko eragin zuzena dutenena; baita Bidasoaren arroa zeharkatzen duten hiru eskualdeen arteko arrain migratzaileak kudeatu eta jarraitzeko nazioarteko kudeaketa ahalbidetuko duen organismo baten sorrera ere.

Proiektuaren aurrekontu totala 10.858.333 eurora iristen da, LIFE Programaren bitartez Europar Batasunak eginiko % 60ko (6.514.995 euro) ko-finantzaketa bati esker eta bere exekuzioa 2022ko urriaren 1etik 2027ko irailaren 30era hedatuko da.

Nabarmentzekoa da jarduketa hau duela gutxi amaitutako LIFE Irekibai-ren jarraipen eta eboluzio bat bezala ulertzen dela zeinek Bidasoa eta Leitzaran ibaietako habitaten eta ibaiko espezieen kontserbazio-egoera hobetzeko balio izan duen.

Erakunde kideak

Proiektu honen anbizioa, 11 milioi euro inguruko bere aurrekontuaz haratago, lurralde bakoitzean parte hartzen duten bazkide nahiz erakunde kidetuen kopuruan islatzen da. Honakoak dira: GAN-NIK; Kantauriko Konfederazio Hidrografikoa; Gipuzkoako Foru Aldundia; Uraren Euskal Agentzia-Ura Agentzia; Donostiako eta Errenteriako udalak; Iberdrola, Nekazaritza eta Nekazaritzako elikagaien Zentro Teknologikoa (ITAGRA); Conservatoire Dèspaces Naturels de Nouvelle-Aquitaine (CEN NA); Groupe de Recherche et d’Etudes pour la Gestion de l’Environment (GREGE); Institut national de recherche pour l´agriculture, l´alimentation et l´environnement (INRAE), Scimabio interface; eta EFE agentzia. Proiektuarekin lotutako beste erakunde kide batzuk dira Hernaniko Udala, Communauté d'agglomération Pays Basque, CPIE Seignanx et Adour eta Fédération des Pyrénées-Atlantiques pour la Pêche et la Protection du Milieu Aquatique.

LIFE proiektuaren exekuzioak Europar Batasuneko Bioaniztasun Estrategiari ekarpena egingo dio, gutxienez EBko habitat eta espezie babestuen % 30aren kontserbazio egoera edo joerak hobetze aldera, zeren egungo haien egoera ez da egokia, eta gutxienez ibaien 25.000 km berreskuratze aldera.