Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko kontseilari Isabel Elizaldek LIFE-NADAPTA (LIFE-IP-NADAPTA-CC) proiektuaren edukia aurkeztu dio, gaur goizean, Nafarroako Gobernuari. Proiektu hori Europako Batzordeak onartu du LIFE programaren baitan, eta 15,6　milioi euroko aurrekontua du datozen zortzi urteetarako —horietatik 9,3　milioi euro EBk emango ditu—. Gaurko saioan, haren finantzaketa bermatuko duen hainbat urtetarako gastua baimentzea onartu du Gobernuak.

"Eskualde batean, hots, Nafarroan klima-aldaketara egokitzeko politika modu integratuan, koherentean eta inklusiboan inplementatzerantz" azpitituluak dioenez, proiektuaren helburua da Nafarroa klima-aldaketaren eraginetara egokitzea, eta 53　neurri zehaztu dira sei arlo estrategikotan garatzeko: ura, basoak, nekazaritza, osasuna, azpiegiturak eta plangintza eta monitorizazioa.

Hau da LIFE Europak autonomia-erkidego batean martxan jarri duen lehenengo proiektua, eta haren asmoa da lurralde batean egokitzapen-estrategia bat inplementatzea, eta haren emaitzak eredugarri izatea beste eskualde batzuentzat.

Isabel Elizalde kontseilariak gogorarazi du klima-aldaketaren aurkako nazioarteko konpromisoari Nafarroak egiten dion ekarpenaren zati dela, eta azpimarratu du bat datorrela Foru Gobernuaren Klima Aldaketarako Ibilbide Orriarekin. Tresna horretan jasotzen dira klima-aldaketaren eraginak arintzeko neurriak eta Nafarroa haren ondorioetara egokitzera bideratutakoak. "LIFE NADAPTA proiektua —adierazi du— lagungarri zaigu klima-aldaketaren inguruan dugun estrategia inplementatzeko, lan-plan bat ezartzen digu, ospe ona ematen digu, konprometitu egiten gaitu, eta finantzaketa ematen digu".

15,6　milioi euroko aurrekontua, eta erreferentziazko eskualde-proiektua

Landa Garapeneko, Ingurumeneko eta Toki Administrazioko Departamentua da proiektuaren buru, eta hura finantzatzen parte hartzen dute, halaber, Osasun Departamentuak (Nafarroako Osasun Publikoaren eta Lan Osasunaren Institutua), Eskubide Sozialetako Departamentuak eta Garapen Ekonomikorako Departamentuak.

Guztira, 15,565.090　euroko aurrekontua du; horietatik 9.339.054　euro (%　60) Europar Batasunak emango ditu, eta, gainerako 6.226.036　euroak (%　40), Nafarroako Gobernuak.

Proiektua Klima Aldaketara Egokitzeko Proiektu Integratuen (Climate Change Adaptation LIFE Integrated Project) ardatzaren barruan dago, eta lau fasetan (2017-2019, 2020-2021, 2022-2023 eta 2024-2025 denboraldiei dagozkienak) eta sei arlo estrategikotan egituratzen da:

Europak interesa du proiektu honetan Nafarroan zenbait eremu biogeografikok egiten dutelako bat (alpetarra eta pirenaikoa, atlantikoa eta mediterraneoa, eta klima ozeanikoa eta kontinentala); beraz, hango emaitzak Europako beste eskualde batzuetan errepikatu daitezke.

LIFEk Proiektu Integratuen (PI) kategoria berri honetan jarri du arreta; izan ere, proiektu horiek ingurumen- edo klima-planak edo -estrategiak inplementatzen dituzte lurralde-mailan, eta politika horiek beste arlo batzuetan txertatzen dituzte. Era berean, alde interesdunak parte har dezaten bermatzen dute, eta koordinazioa bultzatzen dute. Gainera, erreferenteak dira beren emaitzak Europako beste eskualde batzuetara hedatzeko.

Horri dagokionez, kontseilariak nabarmendu du "Europak interesa agertu duela Nafarroaren kasuarekiko, eta bi alderdi aintzatesten dituela bereziki:

Klima-aldaketara egokitzeko 53 ekintza, 6 arlotan

Proiektuak lehentasuna ematen dio klima-aldaketaren eraginak arintzeari, eta haietara egokitzeko neurriak 6 arlotan banatutako 53 ekintzatan zehaztu ditu:

1- Klima-aldaketa MONITORIZATZEA:

Garapen jasangarriaren helburuak zabaltzearen eta ezartzearen toki-esparruko arduradunak trebatzea ere aurreikusten da, jasangarritasunaren aldeko Nafarroako toki-entitateen Nels sarea baliatuz.

2- NADAPTA ETA URA:

• Alerta goiztiarrerako sistema berriak garatzea, uholdeengatiko larrialdien kasuan eta araztaileetan, ur-sistemetan eta abarretan eragina duten bestelako ingurumen-larrialdien kasuan.

• Azpiegitura berdeen proiektuak idaztea, ibai-eremuak, hala nola uholdeak ijezteko guneak, leheneratzeko eta berreskuratzeko.

• Modelizazio-tresna berriak eta ur-eskaria kudeatzeko planak (lehorteak).

3- NADAPTA ETA BASOAK:

• Baso-eremu zaurgarriak ebaluatzea eta haiek kudeatzeko planak egitea.

• Etorkizuneko aldaketetara egokitutako ugalketarako baso-materiala hautatzea.

• Klima-aldaketari eta hark eragindako egoerei egokitutako baso-kudeaketarako analisi- eta plangintza-tresna berriak garatzea.

4- NADAPTA ETA NEKAZARITZA:

• Optimizazio-planak, eta materia organikoaren, errotazioen eta lurzoruaren kudeaketaren bidez nekazaritza klimara egokitzeko kudeaketa-estrategiak.

• Ureztaketan ura behar bezala erabiltzeari egokitutako kudeaketa.

• Landareetatik eta animalietatik datozen plagei eta gaixotasunei aurre egiteko alerta azkarreko sistemak zabaltzea.

• Larreen eta haien ekoizpen jasangarriaren kudeaketa egokia garatzea, baso-suteei aurre egiteko.

5- NADAPTA ETA OSASUNA:

• Osasunaren epidemia-zaintzarako sistema berriak garatzea, klima-aldaketak herritarrengan dituen eraginak hautemateko, lan-esparruko eragina barne.

• Zaintzarako, osasuneko eragina ebaluatzeko eta airearen kalitatea hobetzeko tresna berriak garatzea.

• Giza osasunean eragina izan dezaketen bektore inbaditzaileak hautemateko eta kontrolatzeko alerta azkarreko sistema berriak garatzea.

• Polinizazio-aldietako eta polenaren osaerako aldaketak eta haiek herritarrengan duten eragina zaintzeko sistema berriak garatzea.

6- NADAPTA ETA AZPIEGITURAK ETA LURRALDE-PLANGINTZA:

• Kudeaketa-neurri berriak eta eraikitako eremua klima-aldaketara egokitzeko neurri berriak.

• Klima-aldaketaren arriskupean dauden azpiegitura kritikoen zaurgarritasuna aztertzea.

• Proiektu pilotuak hiri- eta landa-eremuetan, etxebizitzan, ekipamendu publikoetan eta jarduera ekonomikoko guneetan.

• Paisaiaren egokitzapen-kudeaketa.

Amaitu da Klima Aldaketaren Ibilbide Orria idazten

Prentsaurrekoan, Isabel Elizaldek iragarri zuen, orobat, amaitu dela Nafarroako Klima Aldaketaren Ibilbide Orria idazten. Dokumentu estrategiko horrek posizionamendu estrategikoa eta erronka global handi horri aurre egiteko ekintza-planak jasotzen ditu.

Hasierako zirriborroa aurkeztu zenetik, Nafarroako Klima Aldaketaren Ibilbide Orria (HCCN 2017-2030-2050) 20 hilabetez eztabaidatu eta aberastu da. Parte-hartze prozesu horretan, zenbait esparru, erakunde eta elkartetako 600 lagunek eta norbanakok hartu dute parte, gutxi gorabehera. Zehazki, 24 jardunaldi egin dira, eta 528　proposamen bildu eta egin dira.

Azken datuak eta ekarpenak sartuta eta eranskinak eginda, dokumentua prest dago jada datozen asteetan Nafarroako Gobernuak behin betiko onar dezan.

Ibilbide Orri (HCCN 2017-2030-2050) horrek aukera emango du nazioarteko konpromiso hauek betetzeko pertsonen, elkarteen, enpresen eta administrazio publikoen laguntzaz: munduko batez besteko tenperatura ez igotzea +2　ºC baino gehiago mende-amaierarako, eta Nafarroa jasangarriago eta indartsuago bihurtzea.