Elikagaiak banatzeko sistema

Elikagai Bankuak eta Nafarroako Gobernuak sinatu zuten hitzarmenak ezartzen du elikagai bidezko laguntzak banakoek eta familiek egoera ezegonkorra gainditzeko dituzten zailtasunen arabera emango direla. Hortaz, hauek dira hartzaileak: haurrak edo adinduak dituzten familiak, ezgaituak edo lana lortzeko ezintasunak dituztenak, babesik gabeko adingabeak, tratu txarrak jaso dituzten emakumeak, gutxiengo etnikoak, etorkinak, errefuxiatuak eta babestuak, preso ohiak eta iragaitzazko bidaiariak.

Nafarroako Elikagai Bankua banaketaren gune nagusia da eta banaketa bi motatako erakunde ongileen bidez burutzen da: Alde batetik, Gurutze Gorriaren edo parrokien modura, eskumenak baliatuz, besteei, banakoei edo familiei, elikagaiak banatzen dizkieten erakunde banatzaileen bidez. Bestetik, kontsumo erakundeak izenez ezagutzen
direnen bidez; erakunde horiek haien elkartuentzako (gutxiengo etnikoen elkarteak, adibidez) laguntzak jasotzen dituzte. 2010ean 248 erakunde ongile erregistratu ziren Nafarroan eta erakunde horiek 28.447 pertsonari eta 9.482 familiari banatu zizkieten elikagaiak.

Elikagai Bankuan bolondresek egiten dute lan (gaur egun 180 inguru daude) eta erakundearen funtzionamendu gastuak ordaintzeko Europar Batasunaren (banatzen diren elikagaien balioaren % 1), Ingurumen, Landagune eta Itsas Ministerioaren (aurrekoaren zenbateko baliokidea) eta Nafarroako Gobernuaren (laguntza osagarria da eta 2010ean 21.100 eurorena izan zen) laguntzak jasotzen dituzte.

Elikagaiak banatzeko sistema Europar Batasunaren eskalan dago antolatuta. Hasieran laguntza horiek estatu kideetako nekazaritzako eta elikagaigintzako hondarrak ziren, baina nekazaritzaren merkatuan NPBren esku-hartze publikoa murriztu denez, laguntzak funts batetik jasotzen dira eta banaketaz arduratzen diren erakundeek eskuratzen dituzte zuzenean merkatuan. Urtero, Europako Batzordeak araudi bat argitaratzen du, elikagaien funtsak estatu kideen artean banatzeko plana jasotzen duena. Espainiak 52 milioi euro jaso zituen 2010n. NBEFek, Ingurumen, Landagune eta Itsas Ministerioaren organismo autonomoak, funts hori autonomia erkidegoen artean banatzen du baremo batean oinarrituta. Baremo horrek hainbat koefiziente makroekonomiko (biztanleak, eskualdekako BPG, pobrezia- eta langabezia-indizea, besteak beste) hartzen ditu kontuan laguntzak jasotzeko beharraren maila zein den zehazteko. Nafarroan, adierazle ekonomiko eta sozial horiek beste batzuekin alderatuz gero positiboak dira; horrek esan nahi du Nafarroa funts gutxien jasotzen duen erkidegoetako bat dela. NBEFek, halaber, autonomia erkidegoek laguntzak jasotzen dituzten erakundeak aukeratzeko prozedurak ezartzen dituzte. Foru Erkidegoaren kasuan, Nafarroako Elikagai Bankuak du ardura hori.