navarra.es
Castellano | Euskara | Français | English
Ezagutzera eman
43/2012 Foru Agindua, maiatzaren 15ekoa, araubide bereziko kirol irakaskuntzaren erdi mailako hasierako zikloko bloke komunaren egitura eta curriculuma ezartzen dituena Nafarroako Foru Komunitatearen eremuan
(Testu bateratua. Jatorrizkoa 2012ko 113. NAOn argitaratua, ekainaren 14an. Aldaketak: 58/2015 Foru Agindua, ekainaren 12koa)
Atarikoa
Kirolari buruzko urriaren 15eko 10/1990 Legeak kirolaren antolamendua ezartzen du, eta 55.1 artikuluan zehazten du ezen, Gobernuak, Hezkuntza Ministerioak proposaturik, kirol teknikarien ikasketak arautuko dituela, hezkuntza mailetan ageri diren betebeharren arabera. Bestetik, Nafarroako Kirolari buruzko uztailaren 5eko 15/2001 Foru Legeak, II. tituluko I. kapituluaren (Foru Komunitateko Administrazioaren eskumenak arautzen ditu) 5. artikuluko h) atalean, ezartzen du Nafarroako Gobernuaren eskumena dela kirol teknikarien prestakuntza garatu eta arautzea.
Kualifikazioei eta Lanbide Heziketari buruzko ekainaren 19ko 5/2002 Lege Organikoak Kualifikazioen eta Lanbide Heziketaren Sistema Nazionala ezartzen du, produkzio sektorearen eskakizunei erantzutera bideratutako prestakuntza ekintzen esparruan, zeinean gorputz jarduerak eta kirolak sektore aipagarria osatzen baitute ondorio ekonomikoetarako.
Hezkuntzari buruzko maiatzaren 3ko 2/2006 Lege Organikoak kirol irakaskuntzaren antolaketa eta haren egituraren eta antolamenduaren printzipio orokorrak arautzen ditu hezkuntza sistemaren barrenean. Etapa, maila eta ikasketa mota guztiak eredu koherente batean biltzen ditu, zeinean kirol irakaskuntzako zikloek eginkizun garrantzitsuak betetzen baitituzte, kirol jarduera edo modalitate bateko lanbide jarduera izanen duten ikasleak prestatzeari begira, eta lan eta kirol munduaren bilakaerari eta herritar aktiboei egokitzen laguntzen baitute.
Urriaren 24ko 1363/2007 Errege Dekretuak, araubide bereziko kirol irakaskuntzaren antolamendu orokorra ezartzen duenak, kirol irakaskuntza ziklo hierarkizatuetan antolatzen dela ezartzen du, eta horiek kirol prestakuntzako bloke eta moduluetan, modulu eta blokeen araberako eskaintza eginez. 10. artikuluan, 2. idatz-zatian, ezartzen du kirol irakaskuntzaren modulu komunek osatuko dutela bloke komuna, eta beti bera eta nahitaezkoa izanen dela kirol modalitate eta espezialitate guztietan, zikloetako bakoitzean.
Nafarroako Foru Komunitatearen eremuan, araubide bereziko kirol irakaskuntzaren antolamendua eta garapena arautzen dituen abenduaren 28ko 248/1011 Foru Dekretuak eredu bat zehazten du araubide bereziko kirol irakaskuntzaren curriculuma garatzeko, kirol modalitate eta espezialitateen ezaugarri eta helburuetara egokitu dadin, baita ikasleen ezaugarri eta beharretara ere.
248/2011 Foru Dekretua garatuz eman da foru agindu hau, araubide bereziko kirol irakaskuntzaren erdi mailako hasiera zikloko bloke komunaren egitura eta curriculuma ezartzen dituena, aipatu foru dekretuan ezarritako diseinuaren irizpideei erantzutearren. Curriculum honek kirol irakaskuntzaren modulu komunei lotutako prestakuntza garatzen du, urriaren 24ko 1363/2007 Errege Dekretuaren 8. artikuluko b) idatz-zatian zehaztua.
Irakaskuntza horren curriculuma, foru agindu honen 2. puntuan zehaztua eta 1. eranskinean garatua, bi zatiz osatzen da. Alde batetik, irakaskuntza honen helburuak daude eta, bestetik, ikaskuntzaren muina osatzen duten lanbide moduluen garapena eta iraupena. Lanbide modulu guztien curriculumak badu atal bat orientabide didaktikoei buruzkoa. Orientabide horiek moduluen ikuspuntuari, koordinazioari eta sekuentziazioari eta lan unitateen eta irakaskuntza-ikaskuntza jardueren tipologiari eta definizioari dagozkie.
Azkenik, 7. eta 8. puntuetan eta horiei dagozkien 2. eta 3. eranskinetan deskribatzen da foru agindu hau arautzen duen azken elementua; haiek araubide bereziko kirol irakaskuntzaren erdi mailako hasierako zikloko bloke komuna ezartzeko baldintzei buruzkoak dira. Baldintza horiek irakasleen profilari eta behar diren gune eta horniduraren ezaugarriei buruzkoak dira.
Hori horrela, Lanbide Heziketaren Zerbitzuak proposaturik, agindu dut:
Lehena
Araubide bereziko kirol irakaskuntzaren erdi mailako hasierako zikloko bloke komunaren egitura eta curriculum ofiziala ezartzea Nafarroako Foru Komunitatearen eremuan, foru agindu honen 1. eranskineko A) idatz-zatian jasotakoari jarraituz.
Bigarrena
Bloke komuna nahitaezkoa izanen da eta ikasketak ofizialak izanen dira; hortaz, bat etorriko dira urriaren 24ko 1363/2007 Errege Dekretuak arautzen duen araubide bereziko kirol irakaskuntzarentzat ezarritakoarekin, araubide bereziko kirol irakaskuntzaren antolamendu orokorra ezartzen baitu errege dekretu horrek.
Hirugarrena
Ikaskuntzaren emaitzetan, ebaluazio irizpideetan, edukietan eta orientabide didaktikoetan antolatzea bloke komun hori osatzen duten kirol irakaskuntzaren moduluak, foru agindu honen 1. eranskinaren B) atalean garatzen den moduan, abenduaren 28ko 248/2011 Foru Dekretuaren 6. artikuluan ezarritakoari jarraituz.
Laugarrena
Bloke komun hau ematen duten ikastetxeek programazio didaktiko bat prestatuko dute kirol irakaskuntza osatzen duten ikasketen modulu komunetako bakoitzerako.
Bosgarrena
Bloke komuneko kirol irakaskuntzaren moduluetako bakoitza, erdi mailako hasierako ziklokoa, gainditzeak balio izanen du edozein kirol modalitate eta espezialitaterako, urriaren 24ko 1363/2007 Errege Dekretuaren 41. artikuluari jarraituz.
Seigarrena
Kirol irakaskuntzaren bloke komun honetako ikasketak osatzen dituzten moduluen irakaskuntzako esleipenak eta titulazio baldintzak ezartzea, ) eranskinean hezkuntza administrazioko ikastetxe publikoetarako adierazitakoarekin bat, eta foru agindu honen 2 B) eranskinaren arabera, hezkuntzaz bestelako administrazioetako titulartasun publikoko ikastetxeetarako eta ikastetxe pribatuetarako.
Zazpigarrena
Araubide bereziko kirol irakaskuntzaren bloke komuna emateko baimenduta diren ikastetxeek guneei eta hornidurari buruz bete beharreko baldintzak jartzea, foru agindu honen 3. eranskinean ezarritakoari jarraituz.
Zortzigarrena
Foru agindu hau igortzea Nafarroako Kirolaren eta Jarduera Fisikoaren Institutua erakunde autonomora eta Hezkuntza Departamentuko Lanbide Heziketaren Zerbitzura, Hezkuntzako Ikuskapen Zerbitzura, Hezkuntzako Azpiegituren Zerbitzura eta Baliabide Ekonomikoen Zerbitzura, behar diren ondorioak izan ditzan.
Bederatzigarrena
Foru agindu hau Nafarroako Aldizkari Ofizialean argitaratzea.
1. ERANSKINA. Curriculuma
A) Hasierako zikloko bloke komuneko moduluen helburu orokorrak
a) Kirol jarduera baten erreferentziako programazioa eta antolaketa aztertu eta interpretatzea, zereginak aukeratu, diseinatu eta denbora esleitzeko irizpideak erabilita irakaskuntza-ikaskuntzako saioa zehazteko.
b) Zuzendaritza teknikak eta gertakariak kontrolatzeko prozedurak aukeratu eta erakustea, behaketa eta kontrol tresnak aplikatuta eta kasuak ebatzita, irakaskuntza-ikaskuntzako saioak bultzatzeko.
c) Instalazio, material eta ekipoen segurtasun baldintzak identifikatzea, ezarritako prozedurak eta indarra duen araudia aplikatuta.
d) Lehen sorospenak deskribatu eta ematea, kasuen ezaugarriak identifikatuta eta ezarritako protokoloak aplikatuta, lehen esku-hartzaile izateko istripua edo larrialdi egoera gertatuz gero.
e) Balioak eta jarrerak eskuratzeko prozesuaren ezaugarriak identifikatu eta deskribatzea, kirolariengan duten eraginez jabetuta eta horiek arrazoituta, norberaren portaera etikoaren bidez balioak besteenganatzeko.
f) Konpromisoaren, ongi egindako lanaren eta etengabeko ikaskuntzaren balioak onartu eta bultzatzea, balio horiek islatzen dituzten jarrerak deskribatuta, norberaren erantzukizunaren, ahaleginaren eta laneko berrikuntzaren espirituari eusteko, teknikari gisa.
g) Talde lanaren oinarria diren printzipioak identifikatu eta deskribatzea, lidergoak eta komunikazioak lantaldearen barreneko ekimenari eta autonomiari eusteko duten garrantziaz jabetuta.
h) Desgaitasun nagusien oinarrizko ezaugarriak identifikatu eta deskribatzea, ezarritako jarduketa prozedurei jarraituz eta harreman eta komunikaziorako oinarrizko baldintzak finkatuta, desgaitasunak dituztenak gizarteratzen eta normalizatzen laguntzeko.
i) (kenduta).
j) (kenduta).
k) (kenduta).
l) (kenduta).
m) Haurtzaroko eta adoleszentziako garapen biologiko, motor, kognitibo eta psikosozialaren ezaugarriak identifikatzea, eta kirol hastapeneko portaerekin erlazionatzea.
ñ) Bere kargu dituen kirolariak zuzendu eta gidatzea, motibazio, komunikazio, lidergo eta kontrol teknikak aplikatuta.
n) Tokiko eta erkidegoko kirol antolaketa identifikatzea, baita elkarteen oinarrizko egitura ere, bere tokia emanez kirol teknikariari eta harekiko hartu-emanei.
o) Kirol jarduerako aurreneurriak bultzatzea, kirol teknikariak dituen arrisku eremuak aztertuta eta erantzukizun zibila eskatzeko aukerak gutxituta.
B) Lanbide moduluak
a) Izena eta iraupena
Araubide bereziko kirol irakaskuntzaren hasierako zikloko bloke komunaren moduluak aipatzen dira, haien izena eta iraunaldia zehaztuta.
KODEA IZENA ORDUAK, GUZTIRA MED-C101 Kirol portaeraren oinarriak 20 MED-C102 Lehen laguntzak 30 MED-C103 Jarduera fisiko egokitua eta desgaitasuna 5 MED-C104 Kirol antolaketa 5
b) Lanbide moduluen garapena
Modulua: kirol portaeraren oinarriak.
Kodea: MED-C101.
Iraunaldia: 15 ordu.
Ikaskuntzaren emaitzak eta ebaluazio irizpideak.
1. Jendearen ezaugarri motor, psikologiko, afektibo eta sozialak identifikatzen ditu, eta haurtzaroko heldutasun aldiekin erlazionatzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Haurtzaroko heldutasun aldiak deskribatu dira, eta bakoitzaren berezitasunak identifikatu.
b) Informazioa biltzeko oinarrizko teknikak aplikatu dira, pertsonaren datu adierazgarriak eskuratzeko.
c) Jendearen haurtzaroko interes eta motibazio bereizgarriak identifikatu dira.
d) Neska-mutilen ezaugarriak deskribatu dira, mugimenduaren eta psikologiaren aldetik, mugimenduaren ikaskuntza prozesuaren lehen etapan.
e) Kirolariaren berezko garapen osasuntsua, haren heldutasun egoerarekin bat datorrena, errespetatzeko gogoa erakutsi da.
f) Pertsonak aldi horietan gorputz eta kirol arloko esperientzia desberdinak izatearen eta goizegi ez espezializatzearen garrantzia baloratu da.
2. Arreta ematen dio kirolariari, komunikatzeko eta motibatzeko hainbat teknika deskribatu eta aplikatuta.
Ebaluazio irizpideak:
a) Komunikazioaren teknikak, ahozkoak eta bestelakoak, identifikatu dira, kirolaren ingurunea kontuan hartuta erabil baitaitezke.
b) Informazioa trukatzeko komunikazio teknika egokienak aukeratu dira, baita materialaren eta ikasleen kokalekua ere.
c) Hainbat modu identifikatu dira, informazioa atzemateko eta hartan oinarrituta erabakiak hartzeko.
d) Komunikazioa zailtzen duten oztopo eta interferentzia nagusiak identifikatu dira.
e) Pertsonen arteko harremanetan trebetasun sozialak eta komunikaziokoak izatearen garrantzia baloratu da.
f) Sexuen berdintasuna kontuan hartuko duen hizkuntza erabiltzearen garrantzia baloratu da.
g) Proposatutako zereginak aurkeztean, komunikazioaren teknika eta estrategiak erabili dira, eta parte hartze eta motibazio handiagoa lortu.
h) Pertsona guztien motibazioa eta gozamena mantentzearen garrantzia baloratu da, giltzarria baita kirola egiten jarraitzeko eta hurrengo etapetan ez uzteko.
i) Ikaskuntzaren prozesua emaitzaren gainetik baloratzeko interesa erakutsi da.
j) Kirolari gazteen kirol hastapeneko autonomia, espontaneotasuna eta sormena baloratu dira.
3. Taldea gidatzen du, gatazkak konpontzeko estrategiak eta talde dinamikak aukeratu eta aplikatuta, testuinguruaren ezaugarrien arabera.
Ebaluazio irizpideak:
a) Taldearen kirol hastapeneko funtsezko ezaugarriak deskribatu dira; batez ere, harreman sozialeko eta generoko faktoreak kontuan hartuta.
b) Gatazka iturri nagusiak, norberarenak zein taldekoak, deskribatu dira saioan.
c) Informazioa biltzeko estrategiak aplikatu dira, taldea hobeki ezagutzeko.
d) Elkarlanaren bidezko ikaskuntzan eta talde lanean oinarritutako talde dinamikak aplikatu dira.
e) Gatazkak konpontzeko estrategiak erabili dira taldean, errespetu, zintzotasun, enpatia, konpromiso eta genero berdintasunaren balioak bultzatuz eta hedatuz.
f) Kirolari taldea kontrolatzeko tresnak identifikatu eta aplikatu dira.
g) Jarrera tolerantearen eta enpatiaren garrantzia baloratu da, taldearen konfiantza lortzeko.
h) Jendearen interesak errespetatzeko gogoa erakutsi da, aurreiritziak saihestuz eta norberaren elementu bereizgarriak baloratuta, hala nola: emozioak, sentimenak, nortasuna, sexua, ezaugarri morfologikoak, kultur jatorria, gizarte maila.
i) Neska-mutilen kirol hastapenean eragin positiboa edo negatiboa duten familia eta gizarte egoeraren alderdiak deskribatu dira.
j) Kirol hastapenean, familia inguruko edo gizarte egoeraren jarrera negatiboak zuzentzeko estrategia eta teknika egokiak aplikatu dira.
k) Familiaren eta gizarte egoeraren balio positiboen garrantzia aztertu da kirola praktikatzeko.
4. Balio pertsonalak eta sozialak hedatzen ditu, teknika egokiak aplikatuta eta norberaren jarrera eta portaerei buruz gogoeta eginez.
Ebaluazio irizpideak:
a) Kirolaren bidez heda daitezkeen balio pertsonalak eta sozialak deskribatu dira.
b) Kirol hastapenean, kirolarientzat erreferentziako eredu etikoa izatearen garrantzia baloratu da.
c) Gogoeta egin da norberaren aurreiritzi eta estereotipoei buruz, baita generokoei buruz ere.
d) Kirola baliatuz, etikaren eta moralaren arabera hezteko interesa erakutsi da.
e) Kirolaren bidez, balio pertsonalak eta sozialak hedatzeko estrategiak identifikatu eta deskribatu dira.
f) Baterako hezkuntza sustatzeko estrategiak identifikatu dira.
g) Kirola egitean, joko garbia, norbera, besteak eta ingurunea errespetatzearen garrantzia baloratu da.
h) Kirol praktikaren izaera ludikoa defendatu eta mantentzearen garrantzia baloratu da.
Edukiak.
Norbanakoaren ezaugarri motor, psikologiko, afektibo eta sozialak haurtzaroan.
-Neska-mutilen garapen pertsonala kirol hastapenean:
- Hazkuntza, heldutasuna eta garapena.
- Mugimenduaren oinarrizko ereduak haurtzaroan.
- Neska-mutilen ezaugarri motor, psikologiko, afektibo eta sozialak.
- Informazioa biltzeko oinarrizko teknikak, informazioa prozesatzeko teoriatik abiatuta.
-Gorputz eta kirol jarduera haurtzaroaren heldutasun aldietan:
- Kirol hastapena.
- Kirol esperientzien dibertsitatea eta aldagarritasuna hastapenean eta haren eragin positiboak garapen motorrerako.
- Heldutasun egoerak eta banakoen arteko aldeak zein norberaren barrenekoak errespetatzea.
Komunikazioa eta motibazioa kirol jardueran.
-Haurtzaroaren motibazio eta jarrerak kirolaren praktikan:
- Barreneko eta kanpoko motibazioak.
- Helburuen teoria.
- Kirola uzteko gazteen arrazoi nagusiak. Lehiaketari ematen zaion garrantzia.
- Parte-hartzea, motibazioa eta gozamena sustatzeko estrategiak, kirolean jarraitzeko elementu giltzarri gisa, generoaren aldeak kontuan hartuta.
- Ikaskuntza prozesuaren balorazioa, kirol emaitzatik harago.
- Ikasleen jarreraren balorazioa, haien gaitasunetik harago.
-Komunikazioaren prozesua. Elementuak, motak eta zailtasunak.
- Komunikatzeko teknikak: hitz bidezkoak eta bestelakoak.
- Testuinguruko komunikazioaren gaineko balorazioa: komunikazioaren prozesuan laguntzen duten elementuak, oztopoak eta inhibitzaileak.
- Tokiaren eta ikasleen kokaera kirol saioko komunikazioa hobetzeko.
- Kirol saioko hasierako informazioa eta atzeraelikadura (feedbacka).
- Komunikatzeko trebetasunak, pertsonalak eta sozialak, pertsonen arteko harremanetan.
- Hizkuntzaren erabilera ez sexista.
Taldeak gidatzea kirol jardueretan.
-Gatazka iturriak kirol taldean:
- Elkarren arteko konfiantza falta.
- Lehiakortasuna eta lidergoa.
- Diskriminazioa: generoko arrazoiengatik, gaitasunagatik, jarrera xenofoboak.
- Neska-mutilen banako interesen arteko aldea.
- Taldeen dinamika kirol hastapenean eta haren garrantzia.
-Taldearen balorazio soziologikora bideratutako dinamikak eramatea:
- Taldea aurkeztu eta ezagutzeko dinamikak.
- Teknika soziometrikoak.
-Elkarren arteko lanera eta gatazkak konpontzera bideratutako talde dinamikak eramatea.
- Norbera ezagutzeko dinamikak, berrespen pertsonalerako eta autokonfiantzarako.
- Elkarren arteko konfiantza sortzeko dinamika sozioafektiboak.
- Taldeko lanaren dinamikak: taldearen erantzukizunari, erabakiak kontsentsuz hartzeari eta talde lanaren eraginkortasunari buruzkoak.
-Gatazkak talde txikietan konpontzeko dinamikak, honako hauetarako:
- Arazoaren identifikazioa.
- Arazoaren konponbidea.
-Entrenamendu errutinen ezaugarriak, sailkapena eta haiek aplikatzeko jarraibideak.
-Taldeko arauen ezaugarriak, sailkapena eta haiek aplikatzeko jarraibideak.
-Taldeko arauak hautsi ondoren nola jokatu dioten jarraibideak.
-Kirol hastapeneko taldeetan teknikariak esku hartzeko ereduak:
- Eredu autoritarioa.
- Eredu permisiboa.
- Eredu demokratikoa.
-Familiaren inguruko jarrerak eta eragina kirol hastapenean.
-Neska-mutilak kirolean hasteko eragin positiboa duten familiako baldintzak.
-Kirol hastapenean familiarrek maizen izaten dituzten jokabide eta jarrera negatiboak:
- Gehiegizko presioa seme-alabei lehia daitezen.
- Portaera eta jarrera erasokor eta indarkeriazkoak.
- Interferentziak kirol teknikariarekin.
-Familia inguruan esku hartzeko estrategiak kirol hastapenean. Elkarrizketa, kirolariaren legezko arduradunekin.
Balio pertsonalak eta sozialak kirolean.
-Kirola, balio pertsonal eta sozial positiboen zein negatiboen hedatzaile.
-Kirol teknikariaren erantzukizuna balio etikoak kirolaren bidez hedatzeko, eta kontrako balioak galarazteko.
-Kirolaren berezko ontasunaren ideia gainditzea, balio etikoen hedadurari dagokionez.
-Moralaren aurkako jokabide ohikoenak kirolaren praktikan.
-Joko garbia eta gizalegea (jokabide etikoak kirolaren praktikan).
-Balioak kirolean garatzeko teknika eta estrategiak: gogoeta, kontsentsuzko arauak ezartzea, judizio morala, jokabidearen autokontrola, analisia, enpatia garatzea, etikoki garrantzitsuak diren gaien ulermen kritikoa eta talde topaketak.
-Autoebaluazioa eta gogoeta norberaren aurreiritzi eta estereotipoei buruz, baita generokoei buruz ere.
Orientabide didaktikoak:
Modulu honek behar den prestakuntza du ikasleek haurtzaroko kirol ezaugarriak ezagut ditzaten eta kirol hastapenean den kirolaria gida dezan taldeko komunikazio, motibazio eta dinamika arloko estrategia eta teknikak praktikan jarrita. Orobat, edozein kirol jarduketaren ezaugarri izan behar duen esku-hartze didaktiko pedagogikoa zehazten du, kirolari datxezkion balioak hedatzeko.
Modulu teorikoa da eta, beraz, ikasleek erabilera anitzeko gelan emanen dute denborarik gehiena. Bertan ikus-entzunezko eta informatikako baliabideak erabiliko dituzte. Alde horretatik, ona litzateke dokumentuak izatea, klaseak ikuspegi praktikoago batetik emateko moduan. Dena dela, ongi legoke praktikak gimnasioan edo berariazko instalazioetan egitea, alderdi teorikoak indartu eta sakontzearren.
Egokien jotzen den edukien sekuentziazioari dagokionez, edukien atalean azaldutako ordenarekin bat dator.
Ezaugarri egokiko lantegi-ikasgela batean egin beharreko jardueren tipologiari dagokionez, honelakoak izatea iradokitzen da:
-Komunikazio praktika: ikasleen komunikazioaren analisia, hobetzeko proposamena.
-Gatazkak aztertu eta konpontzeko lantegia.
-Arau eta errutinen lantegia.
-Kirol hastapenaren ikuspegiari buruzko eztabaida.
-Kiroleko balioei buruzko lantegia.
-Aztertutako gaiei loturiko artikuluak irakurtzea.
Ebaluazioari dagokionez, garrantzitsua da dena ebaluatzea, bai hainbat arlotan esku hartzeko oinarri teorikoak nola ikasi diren, bai ikasitakoa aplikatzeko gaitasuna, egoera praktikoetan esku-hartzeak aztertu eta diseinatzeko; halaber garrantzitsua da jarreraren inguruko alderdiak ebaluatzea.
Horretarako, proba objektiboak erabiltzen ahal dira, baita beste lan batzuk ere, hala nola, lan pertsonala, informazioa eta baliabideak bilatzea, analisia eta sintesia, lan praktikoak: unitate didaktikoak prestatzea, proposamenak diseinatzea, behaketa fitxak prestatzea, etab... Zein den ere erabiltzen den prozedura, ahal den aldiro, ikasteko balio duen tresnaren ikuspegitik (prestakuntzazko ebaluazioa) begiratu behar zaio, eta ez bildumazko ebaluaziotik soilik, batez ere jarreraren kontuak ebaluatu behar direnean.
Prozedurari eta jarrerari dagozkien alderdiak ebaluatzeko, funtsezkoa da prozesua eta ikasleek gelan egindako lanaren emaitzak neurtzea, baita ikaslearen gogoetaren ondoriozko autoebaluazioa ere.
Modulua: lehen sorospenak.
Kodea: MED-C102.
Iraunaldia: 15 ordu.
Ikaskuntzaren emaitzak eta ebaluazio irizpideak.
1. Hasierako balorazioa egiten du: ezarritako protokoloen araberako balorazio teknikak aplikatzen ditu, eta horiek anatomiaren eta fisiologiaren printzipioei lotzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Bizi konstanteak identifikatu eta neurtu dira.
b) Kasu bakoitzean jarraitu beharreko balorazio protokoloak identifikatu eta deskribatu dira.
c) Hezur eta artikulazioetako lesioak identifikatu eta deskribatu dira, baita haiek eragiteko sintoma eta mekanismoak ere.
d) Muskulu eta tendoietako lesioak identifikatu eta deskribatu dira, baita haiek eragiteko sintoma eta mekanismoak ere.
e) Hainbat motatako traumatismoak identifikatu eta deskribatu dira.
f) Lehen sorospenen oinarri anatomofisiologikoak deskribatu dira.
g) Kanpoko beste agente batzuek (hotza, beroa, agente kimikoak eta biologikoak) sortutako lesioak identifikatu eta deskribatu dira, baita horiek eragiteko sintoma eta mekanismoak ere.
h) Lehen sorospenei loturiko oinarrizko terminologia mediko-sanitarioa erabili da.
i) Jarduteko sekuentzia identifikatu da, ILCORek (Berpizteari buruzko Nazioarteko Koordinazio Batzordea) ezarritako protokoloaren arabera.
2. Lehen sorospenetako teknikak aplikatzen laguntzen du, lesio mota kasu bakoitzerako ezarritako protokoloari lotuz.
Ebaluazio irizpideak:
a) Lesioaren arabera jarraitu beharreko lehen sorospenetako eta immobilizazioko protokoloak identifikatu eta deskribatu dira.
b) Lehen sorospenak aplikatzeko baliabide materialak (botika-kutxa eta beste batzuk) identifikatu dira.
c) Hainbat lesiori egokitutako lehen sorospenetako teknikak aplikatzen lagundu da.
d) Lehen sorospenetako teknikak behar ez bezala aplikatzearen eta istripu izandakoa behar ez bezala garraiatzearen ondorioak deskribatu dira.
e) Immobilizazio teknikak aplikatzen lagundu da, istripua izandako pertsona garraiatzeko.
3. Bizi-euskarriko teknikak aplikatzen ditu, tresneria identifikatuta eta faseak deskribatuta, ezarritako oinarrizko protokoloaren arabera.
Ebaluazio irizpideak:
a) Bizi-euskarrirako oinarrizko tresneria zehaztu da, haren zatiak eta funtzionamendurako mekanismoak bereizita.
b) Bihotz-biriketako bizkortzearen oinarriak deskribatu dira.
c) Arnasbideak irekitzeko teknikak aplikatu dira.
d) Aireztapena bizkortzeko teknikak aplikatu dira.
e) Zirkulazioa bizkortzeko teknikak aplikatu dira.
f) Kanpoko desfibrilazio erdi-automatikoa (DESA) egin da.
g) Bizkortze ondoko neurriak aplikatu dira.
h) Esku-hartzea eta ondoko ebakuazioa zein egoeratan ez diren komenigarri ikusi da, eta haien ezaugarriak zehaztu.
i) Ezarritako protokoloak zehazki aplikatzearen garrantzia baloratu da.
4. Autokontrolaren eta laguntza psikologikoaren teknikak aplikatzen dizkie istripua izan duenari eta lagunei, eta komunikaziorako estrategia egokiak deskribatu eta aplikatzen ditu.
Ebaluazio irizpideak:
a) Laguntza psikologikoaren oinarrizko teknikak deskribatu eta aplikatu dira.
b) Autokontrolaren oinarrizko teknikak deskribatu eta aplikatu dira.
c) Komunikatzeko oinarrizko estrategiak aplikatu dira lehen sorospenak emateko egoeretan.
d) Istripua izandakoen egoera emozionalak deskribatu dira.
e) Estres egoeretan nork bere burua kontrolatzearen garrantzia baloratu da.
f) Istripuan edo larrialdietan antsietatea dakarten faktoreak identifikatu dira.
g) Giroko tentsioa kontrolatzeko erabili beharreko teknikak deskribatu eta aplikatu dira.
5. Ingurunea kontrolatzeko teknikak aplikatzen ditu, eta haiek ezarritako protokoloei eta larrialdi sistemaren antolaketari lotzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Inguruneak arrisku maila jakin batzuk sortzen dituenean erabiltzen ahal diren teknikak zehaztu dira.
b) Ingurune segurua eta emozio aldetik egonkorra ezartzeko protokolo egokiak deskribatu dira.
c) Inguruneko arriskuari buruz erabili beharreko teknikak zehaztu dira.
d) Segurtasunerako eta norbera babesteko arauak eta protokoloak aplikatu dira.
e) Larrialdiaren, emergentziaren eta hondamendiaren kontzeptuak zehaztu dira.
f) Larrialdi sistemen antolaketa deskribatu da.
Edukiak.
Egoera fisiologikoa baloratzeko teknikak.
-Larrialdiaren zeinuak eta sintomak.
-Konorte mailaren balorazioa.
-Bizi konstanteen neurketa.
-Miaketarako oinarrizko protokoloak.
-Medikuntzako eta osasun arloko terminologia lehen sorospenean.
-Informazioa emateko protokoloa.
-Bizi konpromisoaren zeinuak helduengan, haurrengan eta bularreko haurrengan.
-Ingurua babesteko metodo eta materialak.
-Lehen sorospenei loturiko oinarri anatomofisiologikoak: hezurrak, artikulazioak eta muskuluak (kontzeptua, ezaugarriak, sailkapena eta lokalizazioa oinarrizko mailan).
-Oinarrizko balorazioa traumatismoek eta agente fisiko, kimiko eta biologikoek eragindako lesioetan.
-Oinarrizko balorazioa larrialdietako patologia organikoan.
Lehen sorospenetako teknikak.
-Lehen sorospenetako eta immobilizazioko protokoloak.
-Lehen sorospenetako materialak. Botika-kutxa.
-Lehen sorospenen aplikazioa.
-Immobilizatzeko eta mobilizatzeko prozeduren aplikazioa.
-Segurtasuna, erabilitako teknikak aplikatzean.
Oinarrizko bizi-euskarriko teknikak.
-Arnasbideak irekita daudela kontrolatzea.
-Bihotz-biriketako bizkortze oinarrizkoa.
-Kanpoko desfibrilazio erdi-automatikoa (DESA).
-Istripua izan duenaren oinarrizko balorazioa.
-Hasierako laguntza, agente fisikoek eragindako lesioetan (traumatismoak, beroa edo hotza, elektrizitatea eta erradiazioak).
-Hasierako laguntza, agente kimiko eta biologikoek eragindako lesioetan.
-Hasierako laguntza, larrialdietako patologia organikoetan.
Autokontrolerako eta laguntza psikologikorako teknikak.
-Erientzako laguntza psikologikoa.
-Lehen sorospen psikologikoak. Biztanleen portaera hondamendi batean.
-Komunikaziorako oinarrizko estrategiak.
-Lehendabizi esku hartzen duenaren eginkizunaren balorazioa.
-Jende arteko komunikazioa errazten duten teknikak.
-Istripu edo larrialdietan antsietatea eragiten duten faktoreak.
Larrialdietan ingurunea kontrolatzeko teknikak.
-Larrialdietako sistemak.
-Lehen sorospenen xedeak eta mugak.
-Lege esparrua, erantzukizuna eta lanbide etika.
-Segurtasunerako eta norbera babesteko arauak eta protokoloak.
-Lehen sorospenetako teknikak inguruneko arriskuari begira.
-Alertako protokoloak.
Orientabide didaktikoak.
Modulu hau ikasleei bideratua dago, jarduteko prozedura egokiak ikas ditzaten kirolari bati lagundu behar zaionean, hark istripua izaten duenetik larrialdiko osasun laguntza iritsi arte. Horretarako, protokolo errazak aplikatzeko gai izan behar dute, bai istripu izandakoa baloratzeko, bai lehen sorospenak emateko. Oinarrizko bizi-euskarriko teknikak eta tresneria bidezkoa (DESA) ikasteak zeregin garrantzitsua du modulu honetan, ikasleak gaitzen dituelako desfibrilatzaile erdi-automatikoak erabiltzeko.
Modulu honek osagai teoriko bat du eta, horretarako, ona da ikus-entzunezkoez zein informatikako baliabideez hornituriko gela izatea. Hala ere, zati praktikoak paper nabarmena du eta, horretarako, berariazko materialak behar dira, hala nola manikiak, desfibrilatzaile erdi-automatikoa, lehen sorospenetako botika-kutxa, etab., ikasleek protokoloak bete ditzaten. Orobat, ona da beste toki batzuk ondoan izatea, aldi berean talde batek baino gehiagok lan egin dezaten.
Edukien sekuentziari dagokionez, ona da hasteko honako hauek ezartzea: lehen sorospenetako aplikazioaren helburuak, lehen esku-hartzaileak jarduteko protokolo eta arauak, zauritua edo istripu izandakoa ebaluatzea eta lehen sorospenetako botika-kutxa. Ondoren, autokontrolaren teknikei, ingurunearen kontrolari, larrialdi sistemari eta horiei loturiko alderdien inguruko kontuei heldu behar zaie. Gero, hobe da lehen sorospenetako hainbat teknikaren aplikazioari ekitea zauri eta odoljarioak, lipotimiak, traumatismoak, makadurak, muskuluetako lesioak, etab. daudenean. Azkenik, oinarrizko bizi-euskarriarekin (DESA) eta tresneria bidezkoarekin zerikusia duen guztiari heldu behar litzaioke.
Modulu honetan, protokoloen aplikazio praktikoek garrantzi berezia dute; batez ere, oinarrizko bizi-euskarriarekin eta tresneria bidezkoarekin zerikusia dutenek, hala nola:
-Hasierako balorazioa egitea, arnasbideak irekitzea, eta aireztatzea.
-Bihotzeko masajea ematea.
-Arnasbidea libratzea eta albo baten gainean jartzea segurtasunagatik.
-DESA praktika.
-Botika-kutxaren lantegia.
Ebaluazioari dagokionez, lehen aipatu jarraibide eta gomendioekin bat, ikasitako protokoloak behar bezala aplikatzeko ikasleek duten gaitasuna nagusitu behar da, haien oinarria den funts teorikoaren aldean.
Horrenbestez, komeni da proba objektiboak erabiltzea, eduki teorikoak bereganatu diren egiaztatzeko, baita egoera simulatuen ebaluazio praktikoa ere. Dena den, ahal dela, ikasteko balio duen tresnaren ikuspegitik begiratu behar zaio (prestakuntzazko ebaluazioa), eta ez bildumazko ebaluaziotik soilik, batez ere jarreraren kontuak ebaluatu behar direnean.
Modulua: jarduera fisiko egokitua eta desgaitasuna.
Kodea: MED-C103.
Iraunaldia: 5 ordu.
Ikaskuntzaren emaitzak eta ebaluazio irizpideak.
1. Desgaitasun nagusiak identifikatzen ditu, haien oinarrizko ezaugarriak deskribatzen eta kirolaren praktikarekin lotzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Gorputzeko, adimeneko eta zentzumenetako desgaitasunaren arrazoi nagusiak deskribatu dira.
b) Jarduera fisiko egokituak praktikatzeak desgaitasunak dituztenei ematen dizkien onurak zehaztu dira.
c) Praktikan dauden mugak eta funtsezko baldintzak ikusi dira, desgaitasun motaren arabera.
d) Pertzepzio, erabaki eta mugimendu mailako murrizketak erabilita, desgaitasuna egoera simulatuan bizitzeak suposatzen duena baloratu da.
e) Oinarrizko laguntza teknikoen aukerak deskribatu dira, desgaitasunaren arabera.
f) Oinarrizko prozedurak aplikatu dira desgaitasuna identifikatu eta atzemateko kirolariaren ezaugarri morfologikoei eta funtzionalei begiratuta.
g) Kirolariaren gaitasunak bereiztearen garrantzia baloratu da, desgaitasunagatik izan ditzakeen mugetatik harago.
h) Desgaitasunak dituztenentzako kirol hastapeneko programa nagusiak identifikatu dira.
i) Desgaitasunak dituztenentzako kirolaren berariazko antolaketa ezagutu da, bai hura arautzen duten erakundeak, bai kirol sailkapenak eta, orobat, kirola praktikatzeko aukerak.
2. Kirol praktiken berri ematen die desgaitasunak dituztenei, berariazko komunikazio teknikak deskribatzen ditu, eta hastapenean aurki daitezkeen ezintasunak identifikatzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Terminologiarik gaurkotuena deskribatu da desgaitasunak dituzten pertsonei buruz.
b) Informazioa jasotzeko teknikak aplikatu dira, desgaitasunak dituztenen interes, gaitasun, aldez aurreko esperientzia eta motibazioei buruz kirola praktikatzeko.
c) Jendea aldez aurretik ez juzgatzeko interesa erakutsi da, haien elementu bakar eta bereizgarriak errespetatuta: emozioak, sentimenduak, nortasuna.
d) Komunikazioaren teknikak desgaitasun nagusiei egokitzeko irizpideak zehaztu eta aplikatu dira.
e) Kirola praktikatzeko aukera nagusiak eta egokitutako kirolak deskribatu dira, desgaitasun motaren arabera.
f) Kirol ingurune normalizatuetan desgaitasunak dituztenen parte-hartzearen garrantzia baloratu da.
Edukiak.
Desgaitasuna eta kirolaren praktika.
-Desgaitasun fisiko, sentsorial eta psikiko nagusien oinarrizko ezaugarriak.
-Desgaitasuna atzematea oinarrizko prozeduren bitartez: kirolariaren ezaugarri morfologiko eta funtzionalei begiratuz.
-Norberaren aukeren balorazioa, desgaitasunaren arabera azaltzen diren ezintasunetatik harago.
-Desgaitasun mota baten ondoriozko baldintzak gorputz eta kirol jarduerarako.
-Berariazko kirol materiala eta oinarrizko laguntza teknikoak ezagutu eta haien funtsezko erabilera.
-Kirola egitearen onurak desgaitasunak dituztenentzat.
-Kirol praktikan hasteko eta hura hedatzeko programak desgaitasunak dituztenentzat.
-Berariazko kirol antolaketa desgaitasunak dituztenentzat eta kirol sailkapena desgaitasunaren arabera.
-Kirola murriztutako egoeran bizitzea, desgaitasuna simulatuz.
Desgaitasunak dituztenekin komunikatzeko metodoak.
-Desgaitasunak dituztenenganako sentimendu eta jarrerez jabetzea.
-Oinarrizko terminologia, osasunari eta desgaitasunari buruz.
-Informazioa biltzeko oinarrizko tekniken aplikazioa, desgaitasunak dituzten kirolarien ezaugarriei buruz.
-Komunikazio teknika jakin batzuk ezagutu eta aplikatzea, desgaitasunaren arabera.
-Desgaitasunak dituztenekin komunikatzeko beste metodo batzuk.
-Ingurune normalizatuetan desgaitasunak dituztenak kirolean sartzeko adibideen aplikazioa.
-Egokitutako kirol nagusiak.
-Kirola egitearen garrantzia desgaitasunak dituztenen autonomia pertsonalerako eta gizarte integraziorako.
-Norberaren aurreiritziak identifikatzea desgaitasunak dituztenei buruz.
Orientabide didaktikoak:
Modulu honek beharrezko prestakuntza du, ikasleek desgaitasunak dituztenen kirolerako ezaugarriak eta kirola egiteko dituzten aukerak ezagut ditzaten. Orobat, eremu inklusibo batean kirola egiteko aukera zehazten du, landu beharreko edukiak behar bezala egokituta.
Modulu teorikoa da eta, beraz, ikasleek erabilera anitzeko gelan emanen dute denborarik gehiena. Bertan ikus-entzunezko eta informatikako baliabideak erabiliko dituzte. Alde horretatik, ona litzateke dokumentuak izatea, klaseak ikuspegi praktikoago batetik emateko moduan. Dena dela, ongi legoke praktikak gimnasioan edo berariazko instalazioetan egitea, alderdi teorikoak indartu eta sakontzearren.
Edukien sekuentziari dagokionez, iradokitzen da lehenik eta behin desgaitasun nagusien oinarrizko ezaugarrien blokeari ekitea. Azkenik, desgaitasunak dituztenekin komunikatzeko tekniken atalari heltzen ahal zaio.
Egin beharreko jardueren tipologiari dagokionez, honelakoak izatea iradokitzen da:
-Zenbait kasu praktiko aztertzea, desgaitasunak dituztenentzako kirol jarduerei buruz.
-Dauden desgaitasunak identifikatzea.
-Kirol saio egokituko fitxak egitea.
-Kirol sailkapeneko berariazko praktikak egitea.
-Informazioko materialak prestatzea, desgaitasunak dituztenentzat.
-Berariazko artikuluak irakurtzea kirol egokituko hastapenari buruz.
Ebaluazioari dagokionez, garrantzitsua da dena ebaluatzea, bai hainbat arlotan esku hartzeko oinarri teorikoak nola ikasi diren, bai ikasitakoa aplikatzeko gaitasuna, egoera praktikoetan esku-hartzeak aztertu eta diseinatzeko; halaber garrantzitsua da jarreraren inguruko alderdiak ebaluatzea.
Horretarako, proba objektiboak erabiltzen ahal dira, baita beste lan batzuk ere, hala nola, lan pertsonala, informazioa eta baliabideak bilatzea, analisia eta sintesia, lan praktikoak: unitate didaktikoak prestatzea, proposamenak diseinatzea, behaketa fitxak prestatzea, etab... Zein den ere erabiltzen den prozedura, ahal den aldiro, ikasteko balio duen tresnaren ikuspegitik (prestakuntzazko ebaluazioa) begiratu behar zaio, eta ez bildumazko ebaluaziotik soilik, batez ere jarreraren kontuak ebaluatu behar direnean.
Prozedurarekin eta jarrerarekin zerikusia duten alderdiak ebaluatzeko, funtsezkoa da ikasleek gelan egin duten lanaren ebaluazioa edukitzea, baita ikaslearen gogoetaren ondoriozko autoebaluazioa ere.
Kirol portaerako oinarrien moduluaren ondotik heldu behar litzaioke modulu honi; izan ere, ikasleek, hasieran, garapenaren oinarrizko alderdiak ulertu behar dituzte, gero beste alderdi berariazkoago batzuei ekiteko, jarduera fisikoa desgaitasun kasu jakin batzuei egokitzera bideratuta.
Modulu komuna: kirol antolaketa.
Kodea: MED-C104.
Iraunaldia: 5 ordu.
Ikaskuntzaren emaitzak eta ebaluazio irizpideak.
1. Tokiko eta erkidegoko kirol antolaketa identifikatzen du, eta administrazio egiturari eta haren oinarrizko eskumenei lotzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Tokiko eta erkidegoko antolaketa moduak deskribatu dira, kirol eremuari dagokionez.
b) Tokiko eta erkidegoko kirol erakundeen eskumen eta programa nagusiak deskribatu dira.
c) Kirolaren araudi juridikoa aipatzen duten informazio iturriak erabili dira.
d) Oinarrizko terminologia erabili da, tokiko eta erkidegoko kirol erakundeen egiturei egokitua, baita kirol araudiarena ere.
2. Kirol elkarteen egitura zehazten du, eta haren elementuak eta antolaketa identifikatzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Erkidegoetako kirol federazioen eskumenak, eginkizunak eta antolatzeko moduak deskribatu dira.
b) Tokiko eta erkidegoko kirol elkarteen motak deskribatu dira.
c) Kirol elkarteen ezaugarriak identifikatu dira.
d) Tokiko eta erkidegoko administrazioak kirol elkarteei laguntzeko bideak deskribatu dira.
e) Oinarrizko dokumentazioa bete da kirol elkarteentzat laguntzak bilatzeko, eta dokumentazio horrek bete beharreko prozedurak deskribatu dira.
f) Erakundeen laguntzak kirol elkarteen garapenean duen garrantzia baloratu da, baita emakumeen elkarteen indartzeak ere, gorputz eta kirol jarduera emakumeen artean bultzatzeko.
3. Prebentziorako jarraibideak aztertzen ditu adingabeen taldeak kirol jardueran zuzendu eta laguntzean dagoen erantzukizun zibila eskatzeko, eta kirol jarduerak dakartzan arriskuak onartzen ditu.
Ebaluazio irizpideak:
a) Adingabeei zuzendutako kirol praktikek dituzten arriskuak zehaztu dira.
b) Kirol teknikariari, bere eginkizunak betetzearen ondorioz, zein eremutan eskatzen ahal zaion erantzukizun zibila identifikatu da.
c) Kirolarien segurtasuna bermatzeko, entrenatzaileak zer jokabide izan dezakeen zehaztu da.
d) Kirol teknikariaren prebentziora zuzendutako tresnak aplikatu dira, haren jarduketen ondoriozko erantzukizun zibila eskatzeari begira.
Edukiak.
Tokiko eta erkidegoko kirol antolaketa.
-Estatuko eta Nafarroako Foru Komunitateko oinarrizko legeria:
- Kirol eskumenaren esparrua udalen eta erkidegoen eremuan.
- Kirol arloko oinarrizko legeriaren interpretazioa: aruaren xedea eta maila.
-Kirolaren egitura administrazio eta antolaketa aldetik:
- Kirolaren egitura Nafarroako erkidegoan.
- Toki eremuko kirol egituren funtsezko ezaugarriak identifikatzea; besteak beste, udal zerbitzu eta patronatuak, sozietate publikoak, diputazioetako erakundeak, klub eta elkarteak.
- Erkidegoko eta tokiko kirol antolaketa onartzea.
-Kirol araudi juridikoko informazio iturriak.
- Kirol araudiaren oinarrizko terminologia.
- Kirol araudi juridikoa islatzen duten argitalpen ofizialak.
Kirol elkarteak.
-Nafarroako kirol federazioak: eskumenak, eginkizunak eta antolaketaren egitura.
-Kirol elkarte eta klub motak; haien motak eta kirol elkarteetan duten garrantzia.
-Emakumeen kirol elkarteak. Emakumeak eta kirolaren antolateka.
-Kirol elkarteak bultzatzeko moduak:
- Tokiko eta erkidegoko administrazioa: laguntza motak eta moduak.
- Kirol elkarteak bultzatzeko moduak:
- Kirol elkarteetarako laguntzak kudeatzeko prozedurak:
- Tokiko administrazioan.
- Erkidegoko administrazioan.
Prebentzioa eta erantzukizun zibila taldeen gidaritzan.
-Gorputz eta kirol jarduerak dakartzan arriskuak.
-Erantzukizun zibilaren kontzeptua.
-Kirolean erantzukizun zibila eskatzeko eremua.
-Kirol teknikariaren eskumenak, bere kargu dituen kirolarien segurtasuna bermatzeko.
-Prebentzioko jarraibideak, erantzukizun zibila eskatuz gero.
Orientabide didaktikoak.
Ikasleek tokiko eta erkidegoko kirol antolaketa, haren araudiak eta programak eta elkarteen oinarrizko egiturak ezagut ditzaten dago bideratua modulu hau, era horretan kirol sisteman integratzea, teknikari gisako eginkizunak betetzea eta baliabideak eskuratzea bultzatzen baita.
Kirol teknikariak hartu beharreko babes neurriez jabetzea ere nahi da, harena baita erantzukizuna bere kirolariei arriskurik gabeko kirol praktika bermatzeko.
Moduluaren zati teorikoak ikasgela izatea eskatzen du, ikus-entzunezkoez eta informatikako baliabidez hornitua. Ikasleek informazio handiagoa izan dezaten eta kirol administrazioarekiko harremana errazteko, komenigarri da hainbat web orrialderekin konexioak egin ahal izatea. Gainera, ona litzateke ikasleek eskura izatea Estatuko eta erkidegoko oinarrizko araudia.
Hobe litzateke hasiera batean Estatuaren oinarrizko legeriari eta antolaketari ekitea, erkidegoko eta tokiko antolaketaren erreferentzia izan dadin. Behin erkidegoko eta tokiko antolaketari heldurik, erkidegoaren eremuko kirol elkarteen egiturarekin jarraitzea iradokitzen da. Azkenik, kirol teknikariak hartu beharreko aurreneurriekin zerikusia duten alderdiei heltzea iradokitzen da, bere eginkizunak betetzean eskatzen ahal zaion erantzukizunari begira.
Ikasleek inguruko antolaketarekin jokatzen ikas dezaten, honelako jarduerak iradokitzen dira:
-Nafarroako kirol administrazioaren web orrialdeetan sartzea.
-Erkidegoko araudia kasu praktikoetan aplikatzeko ariketak.
-Gatazkak ebazteko egoerak simulatzen dituzten ariketak.
-Antolatzaileentzat erreferentziakoak diren dokumentuak aurkeztea eta kirol jarduerak garatzea.
Ikasleek sarean eta erreferentziako araudian informazioa bilatu eta hura kirol erakundeen bizitzako egoera jakin batzuetan, kirol administrazioarekiko harremanetan eta eskura dituzten baliabideetan aplikatzeko duten gaitasuna ebaluatzeak du lehentasuna modulu honetan. Hortaz, ikasitako edukiak eta kasu bakoitzeko erreferentziako araudia aplikatzea eskatzen duten probak hautatzea gomendatzen da.
Zein den ere erabiltzen den prozedura, ahal dela, ikasteko balio duen tresnaren ikuspegitik (prestakuntzazko ebaluazioa) begiratu behar zaio, eta ez bildumazko ebaluaziotik soilik, batez ere jarreraren kontuak ebaluatu behar direnean.
Prozedurarekin eta jarrerarekin zerikusia duten alderdiak ebaluatzeko, funtsezkoa da ikasleek gelan egin duten lanaren ebaluazioa edukitzea, baita ikaslearen gogoetaren ondoriozko autoebaluazioa ere.
Modulu komuna: prestakuntza fisikoa eta elikadura kirol hastapenean.
Kodea: NAED-01.
Iraunaldia: 20 ordu.
Ikaskuntzaren emaitzak eta ebaluazio irizpideak.
1. Kirol hastapenaren etapari egokitutako prestakuntza fisikoa egitearen komenentzia identifikatzen du.
Ebaluazio irizpideak:
a) Gizarte industrializatuetako jarduera fisikoaren eta entrenamenduaren garrantzia baloratu da.
b) Indarraren eta erresistentziaren eragina identifikatu da, baita malgutasunarena eta abiadurarena ere, gazte kirolarien hazkuntzan eta heldutasunean.
c) Eskola-umeen indarra, erresistentzia, abiadura eta malgutasuna garatzeko fase sentikorren ezaugarriak deskribatu dira.
d) Haurtzaroko eta adoleszentziako gorputz jarduera ezaren eta hainbat eritasunen arteko harremana frogatu da.
e) Prestakuntza fisikoaren garrantzia identifikatu da, hainbat eritasuni aurrea hartzeko faktore gisa.
f) Indarraren, erresistentziaren, abiaduraren eta malgutasunaren garrantzia baloratu da, kirolaren teknika ikasteko euskarri gisa.
2. Gaitasun baldintzatuetarako entrenamenduaren ezaugarriak aztertzen ditu, eta haurtzaroko heldutasun aldiekin erlazionatzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Muskuluetako indarra entrenatzeari buruzko oinarrizko kontzeptuak, kirolari aplikatuak, deskribatu dira.
b) Indarra adierazteko modu nagusiak identifikatu dira.
c) Eskola-umeen indarraren entrenamenduaren ezaugarriak identifikatu dira.
d) Erresistentzia entrenatzeari buruzko oinarrizko kontzeptuak, kirol hastapenari aplikatuak, deskribatu dira.
e) Erresistentzia mota nagusiak identifikatu dira.
f) Eskola-umeen erresistentziaren entrenamenduaren ezaugarriak identifikatu dira.
g) Kirol hastapenari aplikatutako gainerako gaitasun baldintzatuen oinarrizko kontzeptuak deskribatu dira.
3. Gaitasun baldintzatuak garatzeko estimulu fisiologiko ezin hobeak aukeratzen ditu, eta haurtzaroko heldutasun aldiekin erlazionatzen.
Ebaluazio irizpideak:
a) Gaitasun baldintzatuak neurtzeko oinarrizko metodoak, kirol hastapeneko entrenamenduaren baldintzei egokituak, identifikatu dira.
b) Gaitasun baldintzatuak neurtzen dituzten metodoen erabileraren garrantzia baloratu da, estimulu fisiologiko ezin hobeak aplikatzeko xedearekin.
c) Datu adierazgarriak eskuratzeko neurketaren oinarrizko metodoak aplikatu dira, aipatu gaitasun baldintzatuak garatzeko.
d) Indarra eta erresistentzia neurtzeko metodoen mugak identifikatu dira.
e) Indarraren entrenamenduaren aldagaiak identifikatu dira.
f) Kirol hastapenean indarraren entrenamendua preskribatzeko metodoak deskribatu dira.
g) Ariketak teknikoki zuzen egitearen garrantzia baloratu da, emaitzatik harago.
h) Erresistentziaren entrenamenduaren aldagaiak identifikatu dira.
i) Kirol hastapenean erresistentziaren entrenamendua preskribatzeko metodoak deskribatu dira.
4. Lesioak prebenitzeko eta postura higienearen estrategietan hasteko komenigarritasuna identifikatzen du, muskuluen indarra entrenatuz, kirol hastapenaren etapari egokituta.
Ebaluazio irizpideak:
a) Kirol hastapenaren etapan lesioak prebenitzeko eta postura higienearen estrategiak garatzearen garrantzia baloratu da.
b) Indarraren eragina eta behar bezalako mugimendu ereduak ikastea identifikatu dira, lesioei aurrea hartzeko.
c) Kirolean lesionatzeko errazen diren gorputz-atalen oinarrizko ezaugarri anatomiko eta funtzionalak deskribatu dira.
d) Mugimendu onenen ereduak ikasteak eta espazioaren planoetan indarra lantzeak lesioen prebentzioarekin duten zerikusia frogatu da.
e) Lesioaren mekanismo nagusiak identifikatu dira.
f) Lesioei aurrea hartzeko esku-hartze estrategiak aplikatu dira.
5. Entrenamenduaren plangintza arautu behar duten oinarrizko printzipioak, kirolari aplikatuak, identifikatu dira.
Ebaluazio irizpideak:
a) Kirol hastapeneko entrenamendua arautzen duten printzipioak identifikatu dira.
b) Organismoa egokitzen duen erantzuna emateko behar den gutxieneko estimulua aplikatzearen garrantzia baloratu da.
c) Entrenamenduko estimuluen banaketa egokia deskribatu da.
d) Indarra eta erresistentzia entrenatzeko epe luzeko plangintzaren ezaugarriak deskribatu dira.
6. Entrenamendu saioa antolatzen du, estimulu fisiologikoak modu egokian banatuta eta denbora ahalik eta hobekien aprobetxatuz.
Ebaluazio irizpideak:
a) Errespetatu beharreko oinarrizko antolaketaren alderdiak identifikatu dira, ahalik eta konpromiso motor handiena lortzeko entrenamendu saioan, eta ariketaren eta atsedenaren arteko erlazio egokia egin da.
b) Ariketak ahalik eta egokitzapen fisiologiko handiena lortzeko moduan antolatzearen garrantzia baloratu da.
c) Prestakuntza fisikorako ariketen behar bezalako exekuzio teknikoa lehenestearen garrantzia baloratu da, eta ez haien exekuzio azkarra.
d) Gorputz jarduera uztea gomendatzen duten zeinu eta sintomak identifikatu dira, kirolariaren osasuna zaintzeko.
7. Kirolean aritzeko elikadura ohitura egokiak eskuratzea bultzatzen du, jarraibide eta gomendio zehatzak aplikatuta egun bateko otorduetarako.
Ebaluazio irizpideak:
a) Haur edo adoleszente baten elikadura egokiak nolakoa izan behar duen zehaztu da.
b) Eskola-umeen elikadura ohitura okerrak baloratu dira, baita dieta desorekatuek osasunarentzat dituzten arazoak ere.
c) Egun bateko otorduetan dieta askotarikoa eta orekatua izateko jarraibide eta gomendioak identifikatu eta aplikatu dira, kirola egiten duen haur edo adoleszente batentzat.
8. Hastapeneko kirolarientzat elikadura eta hidratazio egokiak organismoaren erantzunean duen garrantzia onartzen du.
Ebaluazio irizpideak:
a) Mantenugai nagusiak identifikatu dira, baita haien propietateak eta organismoan nola eragiten duten ere.
b) Gorputz ariketarako energia iturri diren mantenugaien beharrak identifikatu dira.
c) Kirolariak, lehiaketan edo entrenamenduan eta haien aurretik eta ondotik jarraitu beharreko elikadura eta hidratazioa aztertu dira.
d) Elikadura eta hidratazio desorekatuak kirol errendimenduan dituen ondorioak identifikatu dira.
Edukiak.
Prestakuntza fisikoa eta kirol hastapena.
-Gorputz jardueraren bilakaera azken hamarkadetan.
-Aldaketak bizi jarrera eta estiloetan.
-Kirola, bizitza sozialaren adierazgarri.
-Kirol hastapenean hazi, heldu eta garatzea.
-Gorputz ariketa, eritasunei aurrea hartzeko tresna.
-Prestakuntza fisikoak osasunean dituen ondorioak.
Gaitasun baldintzatuen entrenamendua.
-Indar erabilgarriaren eta indar aplikatuaren kontzeptuak.
-Teknikaren kontzeptua, indarraren aplikazio ezin hobe gisa.
-Indarraren aplikazio funtzionalaren kontzeptua.
-Muskuluen indarra erabakitzen duten faktoreak.
-Muskuluak aktibatzeko moduak.
-Entrenamenduaren osagaiak indarra garatzeko: intentsitatea, entrenamenduaren bolumena, muskuluen lana, muskuluen lanaren abiadura, maiztasun hoberena, atsedenaldiak.
-Ahaleginaren kontzeptua eskola-umeen entrenamenduaren preskripzioan.
-Eskola-umeen indarraren entrenamenduaren ezaugarriak.
-Erresistentziaren oinarrizko kontzeptuak.
-Erresistentzia aerobikoa.
-Erresistentzia anaerobikoa.
-Bide metabolikoen ezaugarriak.
-Eskola-umeen erresistentziaren entrenamenduaren ezaugarriak.
Estimulu fisiologikoak eta gaitasun baldintzatuak.
-Muskuluen indarra neurtu eta ebaluatzeko oinarrizko metodoak.
-Ariketak teknikoki zuzen egiteko giltzarriak.
-Erresistentzia aerobikoa neurtzeko zuzeneko eta zeharkako metodoak.
-Oxigeno kontsumo handienaren eta abiadura aerobiko handienaren zenbatespena.
-Banako atalase anaerobikoaren zenbatespena.
-Entrenamenduaren preskripzioa, bihotz taupaden arabera.
-Entrenamenduaren preskripzioa, abiadura aerobiko handienaren arabera.
-Erresistentzia garatzeko entrenamendu guneen definizioa eta ezaugarriak.
-Erresistentzia aerobikoaren entrenamenduaren ondorioak.
-Erresistentzia anaerobikoaren entrenamenduaren ondorioak.
Posturen higienea eta lesioen prebentzioa.
-Prebentzio programa baten aplikazioaren ondorioak kiroleko lesioetan.
-Posturen higienerako ohiturak hartzeko eta lesioak prebenitzera bideratutako programaren ezaugarriak, aplikazio denbora eta helburuak.
-Lesioei aurrea hartzeko aplikatutako indar ariketen ezaugarriak.
-Mugimendu eredu egokien ezaugarriak.
-Mugimendu eredu desegokiak atzeman eta zuzentzeko irizpideak.
-Kirolean maizen ematen diren lesioei aurrea hartzeko estrategiak: bihurrituak, lokadurak, zuntz etendurak eta tendinopatiak.
-Entrenamendu eta lehiaketa aurreko beroketa egokiaren ezaugarriak.
Entrenamenduaren plangintza.
-Plangintzaren kontzeptua kirol hastapenean.
-Plangintzaren osagaiak kirol hastapenean.
-Entrenamenduaren printzipioak, kirol hastapenari egokituak.
-Epe labur, ertain eta luzeko erresistentziaren plangintza.
-Epe labur, ertain eta luzeko indarraren plangintza.
Entrenamendu saioaren antolaketa.
-Denbora motor erreala optimizatzeko baliabide didaktikoak.
-Kontrako muskulu multzoak eta goiko zein beheko gorputz-erdia lantzen dituzten ariketen alternantzia.
-Estimuluak optimizatzeko ariketak aukeratzea, haien kopurua eta iraunaldia.
-Talde handian eta txikietan antolatzeko moduak.
Eskola-umeen elikadura.
-Elikadura eta osasunarekin duen zerikusia.
-Mantenugaien definizioa eta sailkapena.
-Karbono hidratoak: osaera, eginkizuna, sailkapena, hidratoetan aberatsak diren elikagaiak, gomendatzen den kontsumoa.
-Proteinak: osaera, eginkizuna, sailkapena, proteinetan aberatsak diren elikagaiak, gomendatzen den kontsumoa.
-Lipidoak: eginkizuna, sailkapena, lipidoetan aberatsak diren elikagaiak, gomendatzen den kontsumoa.
-Elikadura osasuntsu eta orekaturako jarraibide eta gomendioak. Oinarrizko printzipioen banaketa: elikaduraren piramidea.
Elikadura eta hastapeneko kirola.
-Entrenatzailea, elikatzeko ohitura osasuntsuen hedatzaile.
-Eguneko gomendatzen diren elikagai eta anoak, gorputz jarduera moderatuetarako.
-Gorputz ariketa egiteko behar energetikoak eta horiei loturiko mantenugaiak.
-Gorputz edo kirol jarduera duen haur edo adosleszente bati gomendatzen zaion eguneko dieta.
-Elikadura eta hidratazioa entrenamenduan eta lehiaketan, nahiz haien aurretik eta ondotik.
Orientabide didaktikoak.
Modulu honek beharrezko prestakuntza du, ikasleek kirol hastapenean prestakuntza fisiko egokia egin beharra uler dezaten eta beharrezko oinarrizko baliabideak izan ditzaten hasierako etapa honen behar eta ezaugarriei egokitutako entrenamendua preskribatzeko.
Orobat, elikadura orekatu eta osasuntsuak kirolari gazteen garapenean duen garrantziaz jabe daitezen bideratuta dago, bai obesitateari eta horri lotutako eritasunei aurrea hartzeko, bai kirol praktikaren garapen hoberenerako.
Modulu teoriko praktikoa da eta, beraz, irakasgaiaren zati bat erabilera anitzeko gela batean emanen da. Bertan ikus-entzunezko eta informatikako baliabideak erabiliko dira. Gomendagarria da ikus-entzunezkoen material didaktikoa eta jardueren fitxak izatea, klase teorikoek ikuspegi ahalik eta praktikoena izan dezaten. Beraz, ona da ikus-entzunezkoen euskarriak garatzea, ikasleek ikus dezaten nola egin ariketak teknikoki zuzen eta zer aukera dauden entrenamendu saioak antolatzeko. Sarean diren beste baliabide didaktiko batzuk erabiltzea ere proposatzen da, modulu honen ikasketaren osagarri. Gainera, kontuan hartuta denboraren zati handi bat praktiketan emanen dela, gimnasioa, kiroldegia edo berariazko instalazio bat izan beharko da, lortutako ezagupenak testuinguru erreal batean aplikatzeko helburuz.
Edukien sekuentziak curriculumean ezarritako ordenari jarraitzen dio, kirolariaren elikadurari buruzkoak izan ezik. Horiek gainerako edukiekin batera lantzen ahal dira, kontuan hartuta ona dela ezagupenak energia produzitzeko moduetan parte hartzen duten oinarrizko printzipioekin batera bereganatzea, kirol entrenamenduari loturiko edukiekin hasi baino lehen.
Edukiak asko direnez, ona da modulu hau ikasturte osoan zehar banatzea, tartekatu eta, era horretan, asimilatzen laguntzeko. Komenigarri da saio teorikoak saio praktikoekin tartekatzea, edukiak ikasten eta ulertzen laguntzeko.
Kiroldegian (edo gimnasioan) eta ikasgelan garatu beharreko jarduerei dagokienez, besteak beste, honako hauek iradokitzen dira:
-Lantegi praktikoa, muskuluen indarra garatzeko eta lesioei aurrea hartzeko oinarrizko ariketak teknikoki zuzen nola egin ikasteko.
-Muskuluen indarra neurtzeko testa egitea.
-Lantegi praktikoa, bihotzeko taupadak neurtu eta kontrolatzeko, baliabide sofistikatuekin eta gabe.
-"Montrealgo Unibertsitateko pistaren testa" egitea, erresistentzia aerobikoa neurtzeko, sofistikazio gutxiko materialaz lagunduta (zinta metrikoa, kronometroa eta txilibitua).
-Testetan lortutako emaitzak aztertu eta interpretatzea.
-Prestakuntza fisikoaren plangintza erreala egitea, kirol hastapeneko kirolarientzat.
-Elikagaiak oinarrizko printzipioen arabera sailkatzeko lantegia egitea.
-Elikadura osasuntsuaren piramidea osatzea.
-Hastapeneko kirolariei egokitutako eguneko menuak prestatzea, lortutako ezagupenak aplikatuta.
Ebaluazioari dagokionez, oinarri teorikoen ikasketa ebaluatzea bezain garrantzitsua da ikasitako ezagupenak entrenamenduari eta lehiaketari aplikatzeko gaitasuna ebaluatzea, test batean lortutako datuak aztertu eta interpretatuz eta, gero, epe laburreko, ertaineko eta luzeko entrenamendua planifikatzen erabiltzeko, eguneko menuak prestatzeko, etab.
Horretarako, proba objektiboak erabiltzen ahal dira, baita beste lan batzuk ere, hala nola, lan pertsonala, informazioa eta baliabideak bilatzea, analisia eta sintesia, taldeko lan praktikoak. Zein den ere erabiltzen den prozedura, ahal den aldiro, ikasteko balio duen tresnaren ikuspegitik (prestakuntzazko ebaluazioa) begiratu behar zaio, eta ez bildumazko ebaluaziotik soilik, batez ere jarreraren kontuak ebaluatu behar direnean.
Lesioen prebentzioarekin zerikusia duten edukiak traumatismoei lotutako edukiak, lehen sorospenen moduluan jasoak, landu ondoren ematea gomendatzen da.
2. ERANSKINA. Irakasleak
A) Irakaskuntzako esleipena, hezkuntza administrazioko ikastetxe publikoetan
|
KIROL IRAKASKUNTZAREN MODULUA |
IRAKASLEEN ESPEZIALITATEA |
KIDEGOA |
|
MED-C101 Kirol portaeraren oinarriak |
-Gorputz Hezkuntza |
-Bigarren Hezkuntzako katedraduna -Bigarren Hezkuntzako irakaslea |
|
MED-C102 Lehen sorospenak |
-Gorputz Hezkuntza -Osasun arloko prozedurak |
-Bigarren Hezkuntzako katedraduna -Bigarren Hezkuntzako irakaslea |
|
-Osasun eta laguntza arloko prozedurak |
-Lanbide Heziketako irakasle teknikoak | |
|
MED-C103 Gorputz jarduera egokitua eta desgaitasuna |
-Gorputz Hezkuntza |
-Bigarren Hezkuntzako katedraduna -Bigarren Hezkuntzako irakaslea |
|
MED-C104 Kirol antolaketa |
-Gorputz Hezkuntza |
-Bigarren Hezkuntzako katedraduna -Bigarren Hezkuntzako irakaslea |
|
NAED-01 Prestakuntza fisikoa eta elikadura kirol hastapenean |
-Gorputz Hezkuntza |
-Bigarren Hezkuntzako katedraduna -Bigarren Hezkuntzako irakaslea |
|
-Irakasle espezialistak |
|
B) Irakaslanerako titulazio baliokideak, hezkuntzaz bestelako administrazioetako titulartasun publikoko ikastetxeetan eta ikastetxe pribatuetan
|
KIROL IRAKASKUNTZAREN MODULUA |
TITULAZIOAK |
|
MED-C101 Kirol portaeraren oinarriak |
-Gorputz Jardueren eta Kirolaren Zientzietako lizentziaduna edo graduatua |
|
MED-C102 Lehen sorospenak |
-Gorputz Jardueren eta Kirolaren Zientzietako lizentziaduna edo graduatua -Medikuntzako lizentziaduna edo graduatua |
|
MED-C103 Jarduera fisiko egokitua eta desgaitasuna |
-Gorputz Jardueren eta Kirolaren Zientzietako lizentziaduna edo graduatua -Gorputz Hezkuntzako maisu-maistra espezialista |
|
MED-C104 Kirol antolaketa |
-Gorputz Jardueren eta Kirolaren Zientzietako lizentziaduna edo graduatua |
|
NAED-01 Prestakuntza fisikoa eta elikadura kirol hastapenean |
-Gorputz Jardueren eta Kirolaren Zientzietako lizentziaduna edo graduatua -Gorputz Hezkuntzako maisu-maistra espezialista -Osasunaren eta kirolaren arloko beste titulazio batzuk (1) |
|
(1) Hezkuntza Departamentuak baimenduta eta, betiere, lanbide esperientzia garrantzitsu batek abalatuta arlo horretan. | |
3. ERANSKINA. Hasierako zikloko bloke komunaren gutxieneko gune eta hornidurak
A) Guneak.
|
IRAKASLEKUA |
AZALERA m² |
AZALERA m² |
|
Erabilera anitzeko gela |
60 |
40 |
|
Gimnasioa |
120 |
90 |
B) Hornidura.
|
ERABILERA ANITZEKO GELAREN HORNIDURA |
|
|
Ikus-entzunezkoen ekipoak. Proiektagailua Sarean instalatutako PCak, Interneteko konexioa dutela Berariazko software-a |
Kirol irakaskuntzaren hasierako zikloko bloke komuneko moduluak |
|
Lehen sorospenetako manikiak (heldua eta haurtxoa) Immobilizatzeko eta mobilizatzeko materiala Sendaketaren materiala Kanpoko desfibrilagailu erdi-automatikoa |
MED-C102: lehen sorospenak |
|
Egokitutako kirol materiala |
MED-C103: Jarduera fisiko egokitua eta desgaitasuna |
